Εύκολα ή δύσκολα, «πάντσερ» και «λιοντάρια» ξεπέρασαν τα εμπόδια των ομίλων και προχώρησαν στην επόμενη φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2010, που διεξαγόταν στη Νότιο Αφρική. Υπό τους ενοχλητικούς ήχους της βουβουζέλας και με σχετικά μέτριο θέαμα στην πρώτη φάση, ο ποδοσφαιρικός πλανήτης αδημονούσε για τις συναντήσεις των «16». Εκεί ξεχώριζαν δυο ευρωπαϊκά «ζευγάρια», Ισπανία - Πορτογαλία και φυσικά η σύγκρουση Γερμανίας και Αγγλίας…

Στο «Free State Stadium» του Μπλομφοντέιν η σύγκρουση των δυο ιστορικών αντιπάλων έμελλε να «σημαδέψει», τρόπον τινά, το παγκόσμιο ποδόσφαιρο και την τεχνική υποστήριξη της διαιτητικής άποψης των αγώνων.

Η Γερμανία μπήκε στον αγώνα πολύ δυνατά και μέχρι το 32’ προηγούταν με 2-0, χάρη στα γκολ των Κλόζε και Ποντόλσκι. Η Αγγλία όμως μπόρεσε να αντιδράσει. Ο Άπσον μείωσε σε 37’, ενώ στο επόμενο κιόλας λεπτό, μετά από κόντρες έξω απ’ τη γερμανική περιοχή, ο Λαμπάρντ έπιασε ένα υπέροχο «ψηλοκρεμαστό» σουτ. Η μπάλα χτύπησε στο οριζόντιο δοκάρι του Νόιερ και στη συνέχεια στο γκαζόν, με τον Γερμανό τερματοφύλακα να τη μαζεύει.

Εκεί βρίσκεται η «παγίδα»! Η μπάλα είχε περάσει πεντακάθαρα τη γραμμή, όμως ο διαιτητής Χόρχε Λαριόντα δεν έδειξε τίποτα, αφήνοντας το παιχνίδι να συνεχιστεί. Ο Άγγλος άρχισε να διαμαρτύρεται, ενώ ο Καπέλο πανηγύρισε κανονικά σφίγγοντας τις γροθιές, μέχρι να συνειδητοποιήσει έκπληκτος πως δεν υπάρχει γκολ! Τα «λιοντάρια» δεν ισοφάρισαν ποτέ σε 2-2, ενώ στη συνέχεια δέχθηκαν άλλα δυο γκολ απ’ τον Τόμας Μίλερ κι έμειναν εκτός συνέχειας της διοργάνωσης…

Το τεράστιο λάθος του Ουρουγουανού και των βοηθών του, μαζί με άλλο ένα γκολ του Τέβες στον αγώνα με το Μεξικό την ίδια μέρα, έφερε στο προσκήνιο την κουβέντα για τη χρήση βίντεο, ως βοηθητικό μέσο για τους διαιτητές στον αγώνα.

Δεύτερες σκέψεις

Μόλις τέσσερις μήνες πριν ο εκτελεστικός διευθυντής της FIFA, Ζερόμ Βάλκε, είχε τοποθετηθεί σαφώς, λέγοντας πως αποκλείεται κάτι τέτοιο, έπειτα από σχετική ψηφοφορία στους «κόλπους» της IFAB (International Football Association Board, ελλ. Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο). Ο τότε πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας, Σεπ Μπλάτερ, πρωτοτύπησε, απολογούμενος στην Αγγλία και στο Μεξικό για τις αποφάσεις στους αγώνες τους: «Χθες μίλησα με τις δυο ομοσπονδίες για τα διαιτητικά λάθη. Ζήτησα συγγνώμη και απ’ τις δυο. Η Αγγλία με ευχαρίστησε και δέχθηκε πως πάντα μερικά λάθη θα γίνονται, ενώ το Μεξικό κούνησε συγκαταβατικά το “κεφάλι” και αποδέχθηκε την απολογία μου», είπε χαρακτηριστικά ο ισχυρός άνδρας της FIFA.

Εκείνη τη μέρα επανήλθε στο «τραπέζι» με δική του πρωτοβουλία η συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογική πρόοδος και τα παραδείγματα απ’ τα άλλα σπορ θα μπορούσαν να αποτελέσουν «οδηγό» για το ποδόσφαιρο σε επίσημους αγώνες: «Φυσικά και θα το σκεφτούμε στην πρώτη ευκαιρία, στη συζήτηση που θα κάνει το διοικητικό συμβούλιο τον Ιούλιο, στο business meeting».

Το χρονικό της συζήτησης

Ήδη απ’ τις αρχές της δεκαετίας των ’00s είχε αναπτυχθεί ο σχετικός προβληματισμός, αν δηλαδή ήταν εφικτό ή (και) θεμιτό το ποδόσφαιρο να «μοιάσει» στο τένις ή το μπάσκετ, με κάμερες, υπολογιστές, τσιπάκια και άλλα τέτοια «κόλπα». Το 2007 ο Μπλάτερ και η FIFA ζήτησαν απ’ την ADIDAS να κατασκευάσει μια μπάλα με ενσωματωμένο μικρο-τσιπ, που θα ειδοποιούσε τον διαιτητή αν η μπάλα περνούσε τη γραμμή.

Αφού έγιναν τα πρώτα δοκιμαστικά στο Μουντιάλ U-17 στο Περού, ο τότε πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας απέρριψε τη νέα τεχνολογία, ισχυριζόμενος πως «είναι ακριβές μόνο κατά 95%». Μαζί με την IFAB, που ήταν το ίδιο αρνητική για την εισαγωγή «ξένων» προς το σπορ μεθόδων, τον Μάρτιο του 2010 ψήφισαν αρνητικά για την υιοθέτησή της.

Ακόμα και μετά τη δημόσια δέσμευση του Μπλάτερ, πριν το EURO 2012 ο τότε πρόεδρος της UEFA, Μισέλ Πλατινί, απέρριψε την ανάγκη για την τεχνολογία «goal-line», αντίθετα με την πρόταση για επιπλέον βοηθούς διαιτητές, που «μπήκαν» στο παιχνίδι. Οι «φωνές» πάντως όχι μόνο δεν έπαψαν, αλλά αντίθετα δυνάμωσαν, όταν στην τελευταία αγωνιστική των ομίλων ο Μάρκο Ντέβιτς σκόραρε για την Ουκρανία απέναντι στην Αγγλία, αλλά ο βοηθός πίσω απ’ την εστία δεν είδε πως η μπάλα είχε περάσει ξεκάθαρα τη γραμμή, πριν την απομακρύνει ο Τέρι. Για την ιστορία, τελικά τα «λιοντάρια» επικράτησαν με 1-0 και οι Ουκρανοί έμειναν με τον αποκλεισμό και το παράπονο.

Οι λεπτομέρειες

Τον Ιούλιο του 2011 η FIFA ξεκίνησε τη διαδικασία των πειραματισμών, με συνεχή τεστ των νέων συστημάτων και τη συμβατότητά τους στο ποδόσφαιρο. Η γερμανική εταιρία Cairos Technologies AG, μαζί με την ADIDAS, δημιούργησαν το σύστημα GLT, που χρησιμοποιεί ένα μαγνητικό πεδίο με έναν αισθητήρα «κρυμμένο» μέσα στην μπάλα. Λεπτά καλώδια τοποθετούνται κάτω απ’ τον αγωνιστικό χώρο στη μεγάλη περιοχή και πίσω απ’ το τέρμα, ενώ ο αισθητήρας καταγράφει τα μαγνητικά κύματα και στέλνει σήμα σε υπολογιστή, όπου υποδεικνύει αν η μπάλα έχει περάσει τη γραμμή ή όχι. Η ADIDAS κατασκεύασε τη μπάλα, ενώ η Cairos εξέλιξε ένα σύστημα που είχε σχεδιάσει πρώτη φορά το 2005, όταν είχε χρησιμοποιηθεί στο Μουντιάλ U-17, όμως είχε αξιολογηθεί ως «όχι ιδιαιτέρως ακριβές και ταχύ».

Το σύστημα λειτουργεί ως εξής: στο γήπεδο τοποθετούνται σε ψηλό σημείο 14 «Hawk - Eye» κάμερες, επτά σε κάθε μισό του γηπέδου, στραμμένες προς τις εστίες. Όταν η μπάλα περνάει τη γραμμή, οι υπολογιστές αυτόματα στέλνουν μήνυμα, σε λιγότερο από 1’’, στο ειδικό ρολόι που φέρει ο διαιτητης, το οποίο δονείται. Εκεί αναγράφεται η λέξη «goal». Σε αντίθετη περίπτωση, δεν συμβαίνει τίποτα, με τον διαιτητή να καταλαβαίνει πως δεν συντρέχει λόγος να σταματήσει το παιχνίδι.

Όσο για το κόστος, προκειμένου να εγκατασταθεί ο εξοπλισμός του «GoalControl», για κάθε γήπεδο απαιτούνται 260.000 δολάρια, μαζί με άλλα 3.900 δολάρια ανά αγώνα. Το 2014 στη Γερμανία η μεγάλη πλειοψηφία των ομάδων ψήφισε κατά της «goal-line technology», θεωρώντας πολύ υψηλό το κόστος. Μέχρι το τέλος του έτους πάντως το είχαν αποδεχθεί, κάνοντας την αρχη στη σεζόν 2015-16, ενώ το καλοκαίρι του 2016 είναι το πρώτο που «υποδέχθηκε» τα νέα μέσα σε τελικό Τσάμπιονς Λιγκ, σε EURO και σε Copa America.

Όπως καταλαβαίνει κανείς, αν η τεχνολογία του «hawk - eye» είχε χρησιμοποιηθεί στον αγώνα της Αγγλίας με τη Γερμανία, τα «λιοντάρια» θα είχαν ισοφαρίσει μέσα σε ένα λεπτό σε 2-2 και κανείς δεν ξέρει ποια θα ήταν η τύχη του αποτελέσματος στη συνέχεια…

Η επικύρωση

Τον Ιούλιο του 2012, όταν το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο επίσημα αποδέχθηκε τη χρήση της τεχνολογίας «goal-line» στο άθλημα. Ουσιαστικά δεν το επέβαλλε, αλλά το αποδέχθηκε σαν θεμιτό κανονισμό, ενημερώνοντας τους «Κανόνες του Παιχνιδιού». Τέλος, τον Φεβρουάριο του 2013, η FIFA εξέδωσε άδεια για την Cairos, έχοντας έτσι πλέον τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί την τεχνολογία της στις διοργανώσεις της. Εξαιτίας του κόστους πάντως για τον εξοπλισμό που απαιτείται, χρησιμοποιείται έως σήμερα μόνο σε πολύ υψηλού επιπέδου διοργανώσεις.

Το Παγκόσμιο Κύπελλο της Βραζιλίας το 2014 ήταν η πρώτη διεθνής διοργάνωση εθνικών ομάδων που χρησιμοποιήθηκε η σχετική τεχνολογία, με το γκολ του Μπενζεμά στις Ονδούρες, όταν ο τερματοφύλακας τους απέκρουσε το σουτ του μέσα απ’ τη γραμμή, να είναι το πρώτο που επικυρώνεται επίσημα απ’ αυτήν. Το Μουντιάλ Γυναικών το 2015 ακολούθησε, ενώ το φετινό EURO 2016 είναι αντίστοιχα η πρώτη ευρωπαϊκή διοργάνωση εθνικών ομάδων.

«Αλλοιώνει το άθλημα»

Όπως κάθετί καινοτόμο, η νέα τεχνολογία, το «hawk-eye», το «goalminder», το «GoalRef» και κάθε άλλη παραλλαγή της στο ποδόσφαιρο, δεν θα μπορούσε παρά να έχει οπαδούς και πολέμιους. Μεταξύ των τελευταίων συγκαταλεγόταν και ο ίδιος ο Μπλάτερ, που παλαιότερα δήλωνε πως «όλα τα αθλήματα αλλάζουν συνέχεια τους κανόνες τους για να προσαρμόζονται στις εξελίξεις των τεχνολογικών μέσων που χρησιμοποιούν. Το ποδόσφαιρο δεν χρειάζεται κάτι τέτοιο, γι’ αυτό παραμένει το δημοφιλέστερο όλων».

Είναι πολλοί που ισχυρίζονται πως με τις κάμερες, τα τσιπ και τους υπολογιστές χάνεται ο ρόλος του διαιτητή και ο ανθρώπινος παράγοντας απ’ το παιχνίδι. Οι αποφάσεις του διαιτητή απαιτούν την παρουσία και την κρίση του, κάτι που αποτελεί δομικό συστατικό στοιχείο του ποδοσφαίρου.

Απ’ την άλλη, οι υποστηρικτές της νέας τεχνολογίας επιχαίρουν για την ελαχιστοποίηση των λαθών, άρα και των αδικιών που πάντα ενδέχεται να προκύψουν και μάλιστα για πολύ σημαντικές φάσεις, που αφορούν την επικύρωση ενός γκολ ή όχι. Μπορεί να έχει… πλάκα να συζητάει κανείς για τις αποφάσεις του διαιτητή ή ενός επόπτη κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, όμως όταν μιλάει η εικόνα, με σαφείς γραμμές κι ενδείξεις «in» και «out», τότε κανείς δεν μπορεί να αντικρούσει τα επιχειρήματά της…

Σε κάθε περίπτωση, όπως εξηγούσε πρόσφατα και ο Κύρος Βασάρας σε συνέντευξη στο gazzetta.gr, «οι αποφάσεις πάντα θα λαμβάνονται από τον διαιτητή. Δυστυχώς, όσους διαιτητές και να βάλουμε, όταν παίζουν 22 παίκτες, υπάρχουν αρκετές πιθανότητες κάποια φάση να χαθεί»...