Τέλη κυκλοφορίας: Ο καθρέφτης (άλλης) μίας ξεπερασμένης λογικής
Κάθε Νοέμβριο επαναλαμβάνεται η ίδια τελετουργία: τα ειδοποιητήρια για τα τέλη κυκλοφορίας αναρτώνται και εκατομμύρια οδηγοί καλούνται να πληρώσουν έναν φόρο που ελάχιστοι πλέον πιστεύουν ότι έχει λογική βάση. Κι όμως, κανείς δεν τολμά να τον αγγίξει. Γιατί τα τέλη κυκλοφορίας στην Ελλάδα δεν είναι πολιτική για τη μετακίνηση, αλλά είναι απλώς δημοσιονομικό εργαλείο.
Η φιλοσοφία τους δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά εδώ και δεκαετίες. Ανάλογα με το πότε ταξινομήθηκε το αυτοκίνητό σου, πληρώνεις είτε με βάση τον κυβισμό είτε με βάση τις εκπομπές CO₂. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα που προσπαθεί να συνδυάσει δύο εποχές - και αποτυγχάνει και στις δύο. Οι παλαιότεροι οδηγοί πληρώνουν δυσανάλογα πολλά για αυτοκίνητα χαμηλής αξίας, ενώ οι νεότεροι, που έχουν επενδύσει σε σύγχρονες, αποδοτικές τεχνολογίες, δεν βλέπουν κανένα ουσιαστικό κίνητρο.
Το πρόβλημα δεν είναι το ποσό, αλλά η λογική. Τα τέλη κυκλοφορίας δεν αντανακλούν ούτε τη χρήση ούτε τη ρύπανση ούτε την επιβάρυνση του οδικού δικτύου. Δεν είναι πράσινος φόρος, είναι απλώς φόρος συνήθειας. Αντί να επιδιώκει να κατευθύνει τη συμπεριφορά των πολιτών προς καθαρότερες επιλογές, λειτουργεί απλώς ως υπενθύμιση ότι το αυτοκίνητο εξακολουθεί να θεωρείται προνόμιο που πρέπει να φορολογείται.
Αναγκαίος επαναπροσδιορισμός
Κι όμως, η εποχή απαιτεί κάτι τελείως διαφορετικό. Ένα σύστημα τελών που θα βασίζεται στη χρήση, όχι στην κατοχή. Που θα συνδέεται με τα χιλιόμετρα, με το ενεργειακό αποτύπωμα, με τη συμβολή στο κυκλοφοριακό και περιβαλλοντικό φορτίο. Δεν είναι ούτε τεχνικά αδύνατο ούτε οικονομικά ασύμφορο· είναι απλώς πολιτικά άβολο. Γιατί κάθε μεταρρύθμιση στα τέλη κυκλοφορίας σημαίνει αναδιάταξη εσόδων - και αυτό κανείς δεν το αγγίζει πρόθυμα.
Αν υπάρχει μια αλήθεια πίσω από τα τέλη, είναι ότι αποκαλύπτουν τον τρόπο που η Πολιτεία βλέπει τον πολίτη: όχι ως συμμέτοχο, αλλά ως φορολογούμενο. Η αυτοκίνηση δεν αντιμετωπίζεται ως ανάγκη, αλλά ως πηγή εσόδων. Και έτσι, κάθε χρόνο, πληρώνουμε όχι για να κυκλοφορούμε, αλλά για να συντηρούμε ένα σύστημα που μένει ακίνητο.
Για να αποκτήσουν επιτέλους νόημα, τα τέλη κυκλοφορίας πρέπει να πάψουν να είναι «φόρος ύπαρξης» και να γίνουν εργαλείο πολιτικής. Να επιβραβεύουν την ενεργειακή αποδοτικότητα, να ενθαρρύνουν την αντικατάσταση των παλαιών ρυπογόνων οχημάτων, να δίνουν κίνητρα για λιγότερη χρήση και όχι απλώς να τιμωρούν την κατοχή. Μόνο τότε θα πάψουν να είναι το σύμβολο μιας στατικής νοοτροπίας και θα γίνουν δείγμα μιας χώρας που επιτέλους κινείται - όχι μόνο με ρόδες, αλλά και με λογική.
Ακολουθήστε την σελίδα του gMotion στο Facebook!