Η ευκαιρία του ελληνικού ποδοσφαίρου να βγει από την γυάλα

Η κουβέντα σχετικά με την επανέναρξη της ποδοσφαιρικής δράσης χωρίζεται σε δύο μέρη. Το ένα μέρος αφορά τις ανάγκες της αγοράς που ζει από αυτό. Το δεύτερο είναι σχετικό με τον τρόπο που πρόκειται να το χρησιμοποιήσει κάθε χώρα σε μια στιγμή ιστορικής δοκιμασίας. Τον τρόπο με τον οποίο θα το μεταχειριστούν οι κυβερνήσεις.

Όσα συμβαίνουν στην διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων στην Γερμανία δημιουργούν στον παρατηρητή την εντύπωση ότι οι Γερμανοί θέλουν να συντηρήσουν μια γενική αίσθηση υπεροχής, με όρους κοινωνίας. Κάνουν branding (και) μέσα από το ποδόσφαιρο οι Γερμανοί. Θέλουν να πείσουν ότι είναι οι πρώτοι που βάζουν την κατάσταση υπό έλεγχο, αν όχι να πείσουν ότι δεν έχασαν τον έλεγχο. Για ακόμη μια φορά εργάζονται μεθοδικά, και όσο πιο προνοητικά επιτρέπουν οι συνθήκες και τα δεδομένα, προκειμένου να γίνουν οι πρώτοι που θα ξαναπαίξουν μπάλα. Οι πρώτοι που θα επικοινωνήσουν το μήνυμα ότι έχουν τον τρόπο, δηλαδή και την τεχνογνωσία αλλά και την πειθαρχία, και φυσικά μαζί και τους πόρους, για να παίξουν πρώτοι και να το κάνουν με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ασφάλεια.

Μια σειρά από κυβερνήσεις σχεδιάζουν τούτες τις ημέρες, έστω πάνω στην κινούμενη άμμο που δημιουργούν καθημερινά τα νέα επιδημιολογικά δεδομένα, την επανέναρξη των πρωταθλημάτων. Και δεν το κάνουν μόνο επειδή δέχονται πίεση από τις αγορές που ζουν (και) από το ποδοσφαιρικό θέαμα, αλλά και επειδή θέλουν να προσφέρουν στους πολίτες ψυχαγωγικό θέαμα σε καιρό εγκλεισμού και συγχρόνως να δημιουργήσουν μια αίσθηση μετάβασης σε μια επόμενη εποχή που θα πλησιάζει λίγο περισσότερο, συγκριτικά με τη σημερινή, στην “κανονικότητα”. Το ποδόσφαιρο της κλειστής πόρτας δεν είναι ίδιο με το “χθεσινό”, δηλαδή με το φυσικό ποδόσφαιρο. Όμως αυτή θα είναι μια παράσταση που θα λειτουργήσει υπέρ της ψυχοπνευματικής προετοιμασίας των πολιτών για την δική τους επόμενη ημέρα μετά από την μερική άρση του lock down. Διότι και η δική τους δραστηριότητα την επόμενη ημέρα θα είναι με περισσότερες κλειστές πόρτες και με μεγαλύτερες φυσικές αποστάσεις από ποτέ.

Τούτες τις ημέρες η ελληνική ποδοσφαιρική αγορά συνεχίζει να συλλέγει δεδομένα προκειμένου να καταφέρει να δημιουργήσει ένα πλαίσιο που θα ευνοεί την λήψη μιας συνειδητής επιλογής σχετικά με την επανέναρξη των αγώνων. Όσα δηλώνουν στη διάρκεια των τελευταίων ημερών οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι δημιουργούν την αίσθηση ότι η Κυβέρνηση αρχίζει να βρίσκει τη διάθεση να ακούσει μια συζήτηση σχετικά με το χρονοδιάγραμμα και το πλαίσιο διεξαγωγής αγώνων σε άδεια γήπεδα. Κι αυτό είναι ένα νέο δεδομένο, διότι μέχρι πριν από 15 ημέρες η Κυβέρνηση δεν είχε ούτε τον χρόνο ούτε τη διάθεση να γίνει συγκεκριμένη σε μια τέτοια συζήτηση. Θεωρητικά, με τα σημερινά δεδομένα, το ελληνικό ποδόσφαιρο μπορεί να προγραμματίσει πότε θα ξαναβάλει τις ομάδες του για ασφαλή προπόνηση και να οριοθετήσει το διάστημα έναρξης των αγώνων για την ολοκλήρωση της σεζόν. Αν θέλει να ξαναπαίξει προκειμένου να ολοκληρώσει τη σεζόν, φαίνεται ότι θα έχει την ευκαιρία να το κάνει.

Είναι μια πολύ μεγάλη, πολύ σύνθετη, αλλά και πολύ δυναμική η συζήτηση σχετικά με την επόμενη ημέρα για το ελληνικό ποδόσφαιρο, δηλαδή σχετικά με το σκηνικό και τις συνθήκες διεξαγωγής των πρωταθλημάτων της επόμενης σεζόν. Στην πραγματικότητα ακόμη το ποδόσφαιρο, ως αγορά, προσπαθεί να καταγράψει τα νέα δεδομένα προκειμένου να επιχειρήσει να σχεδιάσει, με όρους επιχειρηματικούς, τα βήματα που πρέπει να κάνει προκειμένου να αλλάξει ώστε να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Είναι όμως πολύ εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι η νέα πραγματικότητα που δημιούργησε η πανδημία εκτός από πολλά και μεγάλα προβλήματα δημιουργεί για το ελληνικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο και μια ιστορική ευκαιρία: την ευκαιρία διείσδυσης στην σημερινή ελληνική κοινωνία, της οποίας η πλειονότητα το είχε, τα τελευταία χρόνια, απορρίψει.

Όποτε και αν επιστρέψει, το ποδόσφαιρο θα γυρίσει για να παίξει μπάλα μόνο του, κυριολεκτικά και μεταφορικά, διότι θα είναι, έστω από τηλεοπτική απόσταση, το μόνο ζωντανό ψυχαγωγικό θέαμα που θα μπορεί να ζήσει ο μέσος Ελληνας. Για ένα σημαντικό, απροσδιόριστο ακόμη, διάστημα χρόνου ο Έλληνας θα ζει χωρίς συναυλίες, θέατρα, σινεμά, πολιτιστικές και κοινωνικές μεγάλες εκδηλώσεις, δηλαδή χωρίς ζωντανά ψυχαγωγικά θεάματα. Ο κορονοϊός δημιουργεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο μια συνθήκη που εκείνο θα έπρεπε να εύχεται κάποτε να του συμβεί: συνθήκη για να ξεχωρίσει και να καταφέρει να τραβήξει την προσοχή των ανθρώπων που το έχουν απορρίψει ως θέαμα ή και αυτών που δεν το ανακάλυψαν ποτέ επειδή το περιβάλλον τους είχε αποτρέψει. Ξαφνικά το ποδόσφαιρο θα ξεχωρίσει δίχως να προσπαθήσει, και αυτό θα συμβεί απλώς επειδή θα προηγηθεί στην σταδιακή και μακρόσυρτη διαδικασία μετάβασης προς μια κανονικότητα που θα μοιάζει με την προ κορονοϊού εποχή.

Αν επανεκκινήσει νωρίς, το ελληνικό ποδόσφαιρο μπορεί να πάρει και μια εντελώς απρόβλεπτη και “αδικαιολόγητη” διεθνή προβολή. Έστω και μόνο για λόγους επιστημονικής μελέτης ή απλής περιέργειας, το ελληνικό ποδόσφαιρο θα απασχολήσει περισσότερο από ποτέ, στην επαγγελματική εποχή του, τους ξένους.

Όλα αυτά δημιουργούν μια ευκαιρία την οποία στην προηγούμενη πραγματικότητα το ελληνικό ποδόσφαιρο δεν την άξιζε και δεν την ζητούσε καν. Τον Ιούνιο θα ασχοληθούν - έστω επιδερμικά - με το ελληνικό ποδόσφαιρο περισσότεροι Έλληνες και ξένοι από ποτέ στη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, εφόσον φυσικά η Superleague αποφασίσει, την ερχόμενη εβδομάδα, να ξαναπαίξει. Μπορεί να την εκμεταλλευτεί και να την αξιοποιήσει το ελληνικό ποδόσφαιρο αυτή την ευκαιρία; Την αντιλαμβάνεται την ευκαιρία του; Την θέλει; Ξέρει να το εκμεταλλευτεί αυτό το λαχείο επιβίωσης που του πέφτει στα χέρια;

Τώρα, που δημιουργείται το νέο πλαίσιο και το νέο περιβάλλον στο οποίο θα κληθεί το ελληνικό ποδόσφαιρο να συμπεριφερθεί, να επικοινωνήσει, να λειτουργήσει και να ξαναπαράξει προϊόν είμαι πιο περίεργος από ποτέ για να παρατηρήσω τη συμπεριφορά του. Είμαι ανυπόμονα περίεργος να αντιληφθώ μέσα από την συμπεριφορά τους στις τηλεδιασκέψεις και τις διαρροές αν οι επιχειρηματίες του ποδοσφαίρου νοιάζονται ή όχι για να αλλάξουν προκειμένου να εκμεταλλευθούν την ευκαιρία και να αντιμετωπίσουν αυτή την ιστορική πρόκληση δημιουργικά, με όραμα να ξαναβάλουν το ποδόσφαιρο στη λίστα των ψυχαγωγικών επιλογών των Ελλήνων και τελικά να βρουν περισσότερους πελάτες από όσους είχαν πριν.

Αν δεν αλλάξουν και τώρα, δεν θα αλλάξουν ποτέ. Αν δεν δώσουν τώρα χώρο στα νεότερα μυαλά, που θέλουν να συμπεριφερθούν με καλύτερο πολιτισμό και να δημιουργήσουν συνθήκες επανασύνδεσης του ελληνικού ποδοσφαίρου με το ελληνικό κοινό, δηλαδή να αντιμετωπίσουν την κρίση δημιουργικά, δεν θα το κάνουν ποτέ. Τώρα η ανάγκη τους σπρώχνει προς την αλλαγή της νοοτροπίας. Αν δεν τα καταφέρει ούτε η ανάγκη, η ανάγκη για χρήμα, δεν υπάρχει κάτι που θα αλλάξει το ελληνικό ποδόσφαιρο.

Το σκέφτομαι πρακτικά: μια ΠΑΕ ποντάρει σε τηλεοπτικά έσοδα, εμπορικά έσοδα και εισιτήρια - αυτές είναι οι καθαρές πηγές εσόδου, δεν αναφέρομαι στις “1 ημίχρονο, 2 τελικό” πηγές. Ούτε μπορώ να σκεφτώ με την παραδοχή ότι μια μέση ΠΑΕ μπορεί να βάλει στα προσδοκώμενα έσοδα αυτά που εισπράττει από πωλήσεις ποδοσφαιριστών που δημιουργεί ή τους μεγαλώνει την υπεραξία. Τώρα που ξέρει ότι για ένα σημαντικό διάστημα χρόνου υποχρεώνεται να ζήσει με λιγότερα εμπορικά έσοδα, το στοίχημά της είναι να μεγαλώσει τα έσοδα που έχει από τους θεατές. Τους τηλεθεατές, μέσα από την παραγωγή καθαρού και όσο το δυνατόν πιο ελκυστικού προϊόντος, το οποίο ιδανικά θα έπρεπε να διαχειριστεί κεντρικά ως τηλεοπτικό προϊόν, και τους φυσικούς θεατές των αγώνων της όταν αυτοί θα μπορούν να επιστρέψουν στις κερκίδες. Η εποχή ζητεί από το ποδόσφαιρο να νοιαστεί περισσότερο από ποτέ για τον πολιτισμό, την καθαρότητα και την ασφάλεια κατανάλωσης των αγώνων του, διότι μόνο έτσι θα επιβιώσει με όρους οικονομικούς - εκτός και αν το ρίξει στα “1 ημίχρονο, 2 τελικό” θαύματα.

Προφανώς η ελληνική αγορά του ποδοσφαίρου δεν ήταν προετοιμασμένη, ως σύνολο, για μια τέτοια πρόκληση. Αμφιβάλλω μάλιστα αν είναι πολλοί αυτοί που προκαλούνται και νοιάζονται να δουν την ευκαιρία και να προγραμματίσουν τις κινήσεις τους με αυτό το όραμα. Και περιμένω να δω πόσοι είναι αυτοί που θα το επιχειρήσουν, ώστε να αντιληφθώ αν υπάρχουν ρεαλιστικές πιθανότητες να δημιουργηθεί τέτοιο ρεύμα.

Το σημείωνα και τις προάλλες, το ελληνικό ποδόσφαιρο δεν περίμενε τον κορονοϊό, είχε μπει μόνο του σε καραντίνα εδώ και περίπου μια 20ετία, είχε μάθει να ζει σε κοινωνική απομόνωση και είχε βρει τον τρόπο να επιβιώνει επιχειρηματικά. Η γενική αίσθησή είναι ότι αυτόν τον τρόπο ο κορονοϊός του τον διέλυσε. Και περιμένω να διαπιστώσω πότε και πόσοι θα το συνειδητοποιήσουν, και πώς θα το αντιμετωπίσουν.

Σήμερα δεν είμαστε καθόλου βέβαιοι ότι το ποδόσφαιρο θα αποφασίσει να ολοκληρώσει τη σεζόν. Μάλιστα δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι κάθε ένας εκ των επιχειρηματιών έχει κάνει τις μαθηματικές του πράξεις προκειμένου να αντιληφθεί τι τον συμφέρει, επιχειρηματικά και λογιστικά, να συμβεί. Φοβάμαι ότι για ακόμη μια φορά οι επιχειρηματίες θα αποφασίσουν “στο πόδι”. Τουλάχιστον όμως τώρα θα υπάρχουν τα δεδομένα, αν τυχόν τους νοιάζει να τα επεξεργαστούν. Η Superleague θα παραλάβει σύντομα, λογικά εντός της ερχόμενης εβδομάδας τις εκθέσεις που παρήγγειλε σε μια εταιρεία ελεγκτών ώστε να έχει μια πρώτη αποτύπωση της σημερινής πραγματικότητας, με όρους οικονομικούς, αλλά και της αυριανής ημέρας, δηλαδή της επόμενης σεζόν.

Οι σημερινές συνθήκες δεν επιτρέπουν πολύ αισιόδοξες σκέψεις. Δεν ξέρω αν μπορούμε να περιμένουμε ότι θα δούμε την Superleague να αποφασίζει ομόφωνα για το πώς θα πορευτεί, δηλαδή σχετικά με το αν θα ολοκληρώσει ή όχι τη σεζόν. Και αμφιβάλλω πολύ ότι θα καταφέρει να δείξει ενσυναίσθηση και να χαμηλώσει τους τόνους, τον θόρυβο και την τοξικότητα που παράγουν ομάδες με τη συμπεριφορά τους.

Θα είναι πολύ κρίμα να χάσει το ελληνικό ποδόσφαιρο και αυτή την ευκαιρία. Κυρίως επειδή σήμερα θα μπορούσε να προσφέρει ψυχαγωγία και εκτόνωση στον μέσο Έλληνα, σε μια εποχή που ο μέσος Έλληνας το έχει και θα το έχει ανάγκη. Στην προηγούμενη αρχή μιας κρίσης ο Ελληνας, διαπιστωμένα, στράφηκε ως τηλεθεατής μαζικά προς το ελληνικό ποδόσφαιρο. Τούτη τη φορά όμως η ιστορία δεν πρόκειται να επαναληφθεί αν το ελληνικό ποδόσφαιρο συνεχίσει να ζει με την χθεσινή αισθητική του. Αν συνεχίσει με τον ίδιο τρόπο ζωής, το επαγγελματικό ποδόσφαιρο θα θυμάται για πάντα τον κορονοϊό επειδή θα το βυθίσει στην απαξίωση και την ανυποληψία και θα το καταντήσει να είναι επιχειρηματικό πεδίο μόνο για “1 ημίχρονο, 2 τελικό” επιχειρήσεις.