• Η μεγάλη επιστροφή στη Νέα Φιλαδέλφεια
• Η γέννηση της Α.Ε.Κ.
• Οι τίτλοι και οι μεγάλες ομάδες της Ένωσης
• Οι σπουδαίες ευρωπαϊκές βραδιές της ΑΕΚ
• Τα δάκρυα του υποβιβασμού και η νέα αρχή
• Η ΑΕΚ που νίκησε τον πόλεμο
• Ο Μίμης, όπως ο κυρ Στέλιος, για πάντα εκεί...

Των Γιώργου Τσακίρη και Δημήτρη Βέργου

Απέχουμε ένα μόλις χρόνο από τη συμπλήρωση των 100 χρόνων ζωής της ΑΕΚ, της μοναχοκόρης της προσφυγιάς και παράλληλα της Μεγάλης Κυρίας του ελληνικού ποδοσφαίρου (και γενικά αθλητισμού). Ας μην βιαστούμε όμως ακόμη, άλλωστε το 2024 θα έχουμε πολλά να δούμε, να ζήσουμε και να πάθουμε: μια σχετική -μικρή- δόση πήραμε στα εγκαίνια του νέου γηπέδου του Δικέφαλου Αετού όπου όλη η φίλαθλη Ελλάδα υποκλίθηκε και λύγισε στο μεγαλείο της... Οφείλουμε να εστιάσουμε στο σήμερα και στα γενέθλια της ΑΕΚ: 99 χρόνια συμπληρώθηκαν σήμερα και στην πορεία των χρόνων αυτών υπάρχουν σταθμοί που όμοιούς τους δεν θα βρεις σε κανένα άλλο (απλά) αθλητικό σύλλογο της χώρας.

Διότι η ΑΕΚ είναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτό για εκείνους που τη στηρίζουν, την αγαπούν και έμαθαν να μεγαλώνουν δίπλα της και μαζί και τις οικογένειές τους. Διότι έτσι την αντιλαμβάνονται την Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπόλεως: σαν οικογένεια, ως κάτι πολύ σημαντικό και μεγάλο, πόσο μάλλον οι πριν από εμάς και από τους γονείς μας, όπου τη δημιούργησαν ερχόμενοι από την Πόλη και το Πέρα Club στης Φιλαδέλφειας τα μέρη, ακριβώς για να 'χουν μαζί τους τον πολιτισμό τους, την κουλτούρα τους, τη διαφορετικότητά τους και τα στοιχεία εκείνα που ήταν η ζωή τους και τα περνούσαν στην οικογένειά τους. Αξίες, ιδανικά και αρχές τα οποία στόχος και σκοπός (που επετεύχθη) ήταν να μεταδώσουν και στους συμπατριώτες τους Έλληνες και ας τους υποδέχτηκαν οι περισσότεροι σαν... Τούρκους!

Η συμπλήρωση 99 ετών ζωής βρίσκει την ΑΕΚ επιτέλους ξανά στο σπίτι της, στην πόλη της και εννοείται σε ρόλο που της ταιριάζει (και στο ποδόσφαιρο): πρωταγωνιστικό. Με τον Ματίας Αλμέιδα και ένα πολύ δυνατό (και κυρίως ποιοτικό) γκρουπ παικτών, που αποτελούν μαζί και με σημαντικά άλλα πρόσωπα το ποδοσφαιρικό τμήμα, διεκδικούν το πρωτάθλημα και το Κύπελλο. Δεν γίνεται λοιπόν αφού έγινε το πιο σημαντικό πράγμα απ' όλα (και για το οποίο γράφαμε όλα τα προηγούμενα αφιερώματα για τα γενέθλιά της), το γήπεδό της, να μην εστιάσουμε σε μια και μόνο ευχή: την κατάκτηση του νταμπλ για να γιορτάσει με τον πλέον ιδανικό τρόπο την επιστροφή της στης Φιλαδέλφειας τα μέρη...

Photo credits βασικής φωτογραφίας: Ευαγγελία Λώλου

Η μεγάλη επιστροφή στη Νέα Φιλαδέλφεια

Ήταν 3 Μαΐου του 2003 όταν η ΑΕΚ θα έδινε το τελευταίο της παιχνίδι στο «Νίκος Γκούμας». Το 4-0 επί του Άρη αποτέλεσε το κύκνειο άσμα του γηπέδου της Ένωσης στη Νέα Φιλαδέλφεια. Η κατεδάφισή του όμως δεν οδήγησε στη θέση του την ανέγερση ενός νέου γηπέδου, όπως προβλεπόταν. Η ΑΕΚ ξεριζώθηκε από τη γειτονιά της. Κάτι που της στοίχισε αγωνιστικά σε απίστευτο βαθμό. Με εμπνευστή, όμως, τον Δημήτρη Μελισσανίδη, όλα αυτά μοιάζουν πλέον ως μια κακή ανάμνηση. Παλεύοντας απέναντι σε όλους και σε όλα, η κατασκευή της OPAP Arena είναι πλέον γεγονός. Από το 2017 και έπειτα από τέσσερα χρόνια καθυστερήσεων μέχρι να πάρει στα χέρια της την άδεια, η Ένωση είδε το όνειρο να γίνεται πραγματικότητα, επιστρέφοντας στα πατρογονικά της εδάφη! Στις 30 Σεπτεμβρίου του 2022 το νέο γήπεδο της Ένωσης άνοιξε τις πύλες του με τα μεγαλοπρεπέστατα εγκαίνια που προκάλεσαν δέος! Με μια τελετή που πάντρεψε το ποδοσφαιρικό κιτρινόμαυρο μεγαλείο με την ιστορία και τις ρίζες της, η ΑΕΚ στα 99 της πλέον χρόνια επέστρεψε στο σπίτι της.

Οι 32.500 Ενωσίτες που γέμισαν για πρώτη φορά τις εξέδρες της OPAP Arena ζούσαν μοναδικές και συγκινητικές στιγμές. Τέτοιες θα βίωναν και τρεις ημέρες αργότερα όταν θα ξαναέβλεπαν μετά από 19 χρόνια τις 11 κιτρινόμαυρες φανέλες να βγαίνουν ξανά σε επίσημο ματς στα ιερά χώματα. Στις 3 Οκτωβρίου του 2022, η OPAP Arena φιλοξένησε το πρώτο ιστορικό παιχνίδι με τον Ιωνικό, με τη Νέα Φιλαδέλφεια να υποδέχεται έπειτα από δύο δεκαετίας την ομάδα στη γειτονιά της για ποδοσφαιρικό αγώνα. Το πάρτι είχε ξεκινήσει ώρες πριν από τη σέντρα, ο Γκατσίνοβιτς σκόραρε το πρώτο ιστορικό γκολ στο νέο γήπεδο νωρίς και η ΑΕΚ το γιόρτασε όπως έπρεπε στο 4-1 που έδωσε το σύνθημα για το τι θα ακολουθούσε! Το «κάστρο» της Φιλαδέλφειας είναι πλέον γεγονός και τα τείχη του δεν θα πέσουν ποτέ ξανά! Εκεί η ΑΕΚ θα παίζει και θα λέει την Ιστορία της, με τα Μουσεία της Ιστορίας της ΑΕΚ και του Προσφυγικού Ελληνισμού που θα ανοίξουν και αυτά μέσα στους επόμενους μήνες.

Η γέννηση της Α.Ε.Κ.

Από που ξεκίνησε όμως να γράφεται αυτή η Ιστορία για να φτάσουμε στο σήμερα; Στις 13 Απριλίου του 1924, δύο χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, στο κατάστημα αθλητικών ειδών του Κωνσταντίνου Δημόπουλου και των αδερφών Αιμίλιου και Μενελάου Ιωνά στην Οδό Βερανζέρου 24 θα γεννιόταν η ιδέα της Α.Ε.Κ., με υπογεγραμμένο καταστατικό, με έμβλημα τον Δικέφαλο Αετό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και χρώματα το κίτρινο και το μαύρο. Ο Κώστας Σπανούδης θα αποτελούσε τον πρώτο πρόεδρο ενός συλλόγου που θα πρέσβευε όλα τα ιδανικά των προσφύγων. Το 1926 παραχωρήθηκε για την άθληση των προσφύγων μια έκταση στη Νέα Φιλαδέλφεια που έμελλε να αποτελέσει το σπίτι της Ένωσης. Με εθελοντική εργασία των προσφύγων ο χώρος αυτός μετατράπηκε σε γήπεδο και η ΑΕΚ εγκαταστάθηκε εκεί το 1930. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1934 ο Σπανούδης με προσωπικές του ενέργειες στον Ελευθέριο Βενιζέλο πέτυχε την παραχώρηση του γηπέδου από το Υπουργείο Πρόνοιας στην ΑΕΚ. Τα όνειρα των προσφύγων και το αθλητικό ιδεώδες της ΑΕΚ είχαν πλέον στεγαστεί και η ιστορία θα ξεκινούσε να γράφεται...

Οι τίτλοι και οι μεγάλες ομάδες της Ένωσης

«Κάποτε θα μας καταλάβουν και δεν θα μας καταλάβουν ποτέ», συνηθίζουν να λένε οι ΑΕΚτζήδες. Είναι γεγονός ότι κανείς δεν έγινε Ενωσίτης για τους τίτλους. Η διαφορετικότητα που πρεσβεύει η ΑΕΚ είναι δεδομένη, όπως επίσης και το γεγονός πως οτιδήποτε κατέκτησε δεν το πέτυχε εύκολα, αλλά πέρασε δυσκολίες για να φτάσει στην κορυφή. Οι κιτρινόμαυροι όμως μπορούν να περηφανεύονται εκτός από τη διαφορετικότητά τους και για τα 12 τρόπαια πρωταθλήματος, αλλά και για τα 15 Κύπελλα που έχει τοποθετήσει στη συλλογή της η Ένωση. Το 1939 και το 1940 ήρθαν οι πρώτοι δύο τίτλοι πρωταθλήματος, για να ακολουθήσει άλλη μια το 1963 με τον Νεστορίδη και τον Παπαϊωάννου σε νεαρή ακόμα ηλικία. Η ΑΕΚ στέφθηκε ξανά πρωταθλήτρια το 1968 και το 1971 με τον Παπαϊωάννου να αποτελεί πια το σημείο αναφοράς, ενώ πήρε δύο σερί τίτλους το 1978 και το 1979, με τη μεγάλη ομάδα που είχε δημιουργήσει ο τεράστιος Λουκάς Μπάρλος και αστέρι τον Θεό όλων των ΑΕΚτζήδων, τον μυθικό Θωμά Μαύρο. Χρειάστηκε να περάσει μια δύσκολη δεκαετία για να πανηγυρίσει η ΑΕΚ το επόμενο πρωτάθλημά της το 1989 στο ανεπανάληπτο ματς με τον Ολυμπιακό, με το γκολ του Καραγκιοζόπουλου, ενώ λίγα χρόνια αργότερα ήταν μια άλλη μεγάλη ΑΕΚ, εκείνη του Ντούσαν Μπάγεβιτς που εκτός από όμορφη μπάλα έφτασε σε τρεις σερί κατακτήσεις πρωταθλημάτων (1992, 1993, 1994). Μετά από 24 χρόνια από την τελευταία κατάκτηση, η ΑΕΚ πάτησε και πάλι την κορυφή της Ελλάδας το 2018. Έχοντας επιστρέψει από το 2015 στη μεγάλη κατηγορία, η Ένωση κατέκτησε για 12η φορά το πρωτάθλημα.

Όσον αφορά τα Κύπελλα; Οι 15 κατακτήσεις που σημειώσαμε παραπάνω αποδεικνύουν πως ήταν ένας θεσμός που οι κιτρινόμαυροι αγαπούσαν. Το 1932 η ΑΕΚ έκανε την αρχή, για να κατακτήσει το 1939 το πρώτο εγχώριο νταμπλ. Το 1949, το 1950 και το 1956, σε μια περίοδο που η Ένωση δεν κατακτούσε πρωταθλήματα, το Κύπελλο μπήκε τρεις φορές στη συλλογή της, ενώ ακόμα δύο κατακτήσεις ήρθαν το 1964 και το 1966. Η μεγάλη ΑΕΚ του Μπάρλου το 1978 έκανε νταμπλ, ενώ στη δεκαετία της ξηρασίας που ακολούθησε, το 1983 οι κιτρινόμαυροι κατάφεραν να πανηγυρίσουν το ένατο Κύπελλο της ιστορίας τους. Μπορεί από το 1994 μέχρι το 2018 η ΑΕΚ να έμεινε χωρίς πρωτάθλημα, όμως οι δυνατές ομάδες που είχε ανά περιόδους έβαφαν τον θεσμό του Κυπέλλου κιτρινόμαυρο. Το 1996, το 1997, το 2000 και το 2002. Το 2011 σε μια δύσκολη περίοδο για την ΑΕΚ, δύο χρόνια πριν το σοκ του υποβιβασμού, η Ένωση κατάφερε να πανηγυρίσει το 14ο Κύπελλο της ιστορίας της, ενώ η πιο πρόσφατη κατάκτηση ήρθε το 2016 σηματοδοτώντας ουσιαστικά και τη δυναμική της επιστροφή. Αξίζει να σημειωθεί πως η ΑΕΚ έχει κατακτήσει και το μοναδικό Λιγκ Καπ που έχει διεξαχθεί τη σεζόν 1989-1990 επικρατώντας στον τελικό με 3-2 του Ολυμπιακού. Ακόμη έχει σηκώσει δύο Σούπερ Καπ, το 1989 και το 1996.

Οι σπουδαίες ευρωπαϊκές βραδιές της ΑΕΚ

Η ΑΕΚ ήταν μια ομάδα ταυτισμένη ανέκαθεν με τις ευρωπαϊκές πορείες. Ενδεικτικό είναι άλλωστε το γεγονός ότι έχει φτάσει στα προημιτελικά τριών ευρωπαϊκών διοργανώσεων (Κύπελλο Πρωταθλητριών, Κύπελλο UEFA και Κύπελλο Κυπελλούχων) περνώντας στα ημιτελικά του Κυπέλλου UEFA. Συγκεκριμένα η Ένωση αποτέλεσε την πρώτη ελληνική ομάδα που έφτασε στους «8» του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1969 αντιμετωπίζοντας τη Σπάρτακ Τρνάβα. Αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη στιγμή της ΑΕΚ στην Ευρώπη ήταν το 1977, όταν αποκλείοντας Ντέρμπι και Ερυθρό Αστέρα, πέρασε στα ημιτελικά με τη μεγαλειώδη ανατροπή επί της ΚΠΡ. Εκεί βέβαια το εμπόδιο της μεγάλης Γιουβέντους ήταν αξεπέραστο. Αξέχαστες και οι δύο back to back πορείες στο Κύπελλο Κυπελλούχων. Αρχικά το 1997 όταν η ΑΕΚ έπαιξε στους «8» με την Παρί Σεν Ζερμέν, αλλά και την επόμενη χρονιά το 1998 όταν έφτασε και πάλι ως τα προημιτελικά της διοργάνωσης με αντίπαλο τη Λοκομοτίβ Μόσχας, όπου και άγγιξε την πρόκριση στα ημιτελικά.

Φυσικά υπήρξαν και πολλές άλλες ξεχωριστές βραδιές. «Και της Ρεάλ το φόβητρο έγινε το όνομά σου», που λέει και ο ύμνος της ΑΕΚ, η οποία τη σεζόν 1985-1986 έγινε η πρώτη ελληνική ομάδα που νίκησε στον πρώτο γύρο του Κυπέλλου UEFA τη Ρεάλ Μαδρίτης με 1-0, γνωρίζοντας βέβαια τον αποκλεισμό στη ρεβάνς του Σαντιάγο Μπερναμπέου. Χρόνια πριν, τη σεζόν 1971-1972 μεγάλη ήταν και η νίκη επί της σπουδαίας Ίντερ με 3-2 για το Κύπελλο Πρωταθλητριών, όπως και ο διασυρμός με 6-1 επί της Πόρτο τη σεζόν 1978-1979 επίσης για τον ίδιο θεσμό. Στη νεότερη εποχή κανείς δεν θα ξεχάσει τις μεγάλες νίκες επί των Ρέιντζερς τη σεζόν 1994-1995 που έστειλαν την ΑΕΚ στους ομίλους του Champions League, όπως και οι δύο σπουδαίες ισοπαλίες στους ομίλους τη σεζόν 2002-2003 με τη Ρεάλ Μαδρίτης των τεράστιων ονομάτων στην ενδεκάδα της. Η πρώτη νίκη στην κορυφαία διασυλλογική διοργάνωση ήρθε κόντρα στη Λιλ τη σεζόν 2006-2007 με 1-0, αλλά την ίδια σεζόν το αποτέλεσμα που έγραψε μια ακόμα χρυσή ευρωπαϊκή σελίδα ήταν η νίκη με 1-0 επί της Μίλαν στο κατάμεστο ΟΑΚΑ. Φυσικά, σχετικά πρόσφατα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και το ιστορικό σερί των 14 αήττητων αγώνων στην Ευρώπη που οδήγησαν την ΑΕΚ σε δύο προκρίσεις, μια στους ομίλους του Europa League το 2017 και μία σε εκείνους του Champions League το 2018.

Τα δάκρυα του υποβιβασμού και η νέα αρχή

Μπορεί τα προηγούμενα χρόνια η ΑΕΚ να αποτύγχανε αγωνιστικά, ωστόσο τίποτα δεν είναι χειρότερο από αυτό που βίωσαν το κλαμπ και όλοι οι Ενωσίτες την 21η Απριλίου του 2013. Τα κόκκινα μάτια από τα δάκρυα, βλέποντας την ΑΕΚ να υποβιβάζεται αποτελούσαν τη σφραγίδα σε ένα χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου. Η ΑΕΚ έσβηνε αργά και βασανιστικά και τελικά το μοιραίο ήταν γεγονός. Το πιο επώδυνο περιστατικό που έζησε στη σύγχρονη Ιστορία της. Κανείς δεν θέλει να το ανακαλεί στη μνήμη του, ωστόσο το πιο σημαντικό από όλα είναι όταν πέσεις να βρεις το κουράγιο και τη δύναμη να ξανασηκωθείς. Και το σίγουρο είναι ότι η ΑΕΚ έπειτα από τον όλεθρο του υποβιβασμού στην Γ' Εθνική εκείνη τη χρονιά βγήκε πιο δυνατή. Επέστρεψε δυναμικά και έκανε μια νέα αρχή. Από το σκοτάδι κατάφερε να βγει και πάλι στο φως και πλέον έχοντας επιστρέψει στη Νέα Φιλαδέλφεια, στο νέο της σπίτι, έχει κάθε λόγο να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία.

Η ΑΕΚ που νίκησε τον πόλεμο

Πέρα από κάθε τίτλο και διάκριση, το ταξίδι της ΑΕΚ στο εμπόλεμο Βελιγράδι στις 7 Απριλίου του 1999 αποτελεί κάτι το ξεχωριστό που αντιπροσωπεύει και τα ιδανικά του συλλόγου. Ήταν η μέρα που η ΑΕΚ νίκησε τον πόλεμο, πηγαίνοντας εκεί όπου έπεφταν οι βόμβες του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ για να δώσει φιλικό παιχνίδι με την Παρτιζάν και να στείλει το μήνυμα για ειρήνη. Οι Σέρβοι υποδέχθηκαν με αποθεωτικό τρόπο την αποστολή της ΑΕΚ και τους φίλους της που αψήφισαν τον πόλεμο και πραγματοποίησαν το ταξίδι αυτό θέλοντας να σταθούν στο πλευρό του σερβικού λαού. Οι δύο ομάδες μπήκαν στο γήπεδο κρατώντας πανό που έγραφε: «ΝΑΤΟ σταμάτα τον πόλεμο, σταμάτα τους βομβαρδισμούς». Με το σκορ στο 1-1, οι φίλαθλοι έκαναν την πιο όμορφη εισβολή σε αγωνιστικό χώρο διακόπτοντας το παιχνίδι και αγκαλιάζοντας τους ποδοσφαιριστές. Η ΑΕΚ υπερασπίστηκε την ειρήνη των λαών βάζοντας ένα τεράστιο παράσημο στην Ιστορία της!

Ο Μίμης, όπως ο κυρ Στέλιος, για πάντα εκεί...

Γυρίζοντας στο σήμερα, δυστυχώς ένα μήνα πριν η ΑΕΚ κλείσει τα 99 της χρόνια, η κιτρινόμαυρη οικογένεια με θλίψη αποχαιρέτησε την τεράστια σημαία της. Τον μύθο Μίμη Παπαϊωάννου. Ο κορυφαίος των κορυφαίων, ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ου αιώνα σε ηλικία 81 ετών έφυγε από κοντά μας, παλεύοντας για χρόνια με τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε. Ο άνθρωπος που συνέδεσε το όνομά του για 17 χρόνια με την κιτρινόμαυρη φανέλα ερμηνεύοντας και τον ύμνο του συλλόγου, άφησε την τελευταία του πνοή, έχοντας γράψει ολόχρυσες σελίδες στο βιβλίο της ιστορίας της Ένωσης. Πλέον κατοικεί μαζί με τον Στέλιο Σεραφείδη, τον πιστό στρατιώτη της ΑΕΚ που έφυγε πέρυσι από τη ζωή, στους ουρανούς. Όμως και οι δύο θα είναι για πάντα ανάμεσά μας καθώς οι μορφές τους τοποθετημένες στους πυλώνες του νέου γηπέδου θα δίνουν έμπνευση και δύναμη στους ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ σε κάθε εντός έδρας παιχνίδι στης Φιλαδέλφειας τα μέρη. Και όπως έγραφε το πανό της Original 21 για τον μεγάλο Μίμη, «τον Στέλιο πήρε ο Θεός βράχο στην άμυνα του, μα του έλειπε ένας κεραυνός και σε ήθελε κοντά του»...