Σταυρώνω τα δάχτυλα και εύχομαι να συνεχίσει ο Φαν'τ Σιπ να μας εκπλήσσει!

Το περιεχόμενο του παιχνιδιού, δηλαδή η αγωνιστική συμπεριφορά της Εθνικής στο Γερεβάν είχε πολύ ενδιαφέρον. Στην πρώτη ανάγνωση, ο παρατηρητής στέκεται στην ουσία του ποδοσφαίρου και κάνει παρατηρήσεις που αφορούν την ποιότητα της συνολικής και της ατομικής απόδοσης. Επαινεί την αγωνιστική συμπεριφορά μιας ομάδας που έφτιαξε περισσότερο ποδόσφαιρο συγκριτικά με την αντίπαλό της και στα δύο ημίχρονα του παιχνιδιού, υπογραμμίζει την καλή ισορροπία που είχε η Εθνική στις δύο φάσεις παιχνιδιού (κατοχή/επανάκτηση της μπάλας), στέκεται στις σημαντικές διαπιστώσεις που αναδεικνύουν την ποιότητα της δουλειάς που έκαναν ο προπονητής και οι συνεργάτες του τόσο στην μελέτη του αντιπάλου όσο και στην ενσωμάτωση των επιθυμητών στοιχείων στο παιχνίδι της Ελλάδας προκειμένου να βγει αποτελεσματικό το αγωνιστικό σχέδιο που είχαν ετοιμάσει. Ακούς τον προπονητή να ζητεί ανάπτυξη από την αριστερή πλευρά με προώθηση του Γιαννούλη και τον Σταφυλίδη να αναλαμβάνει το χτίσιμο της επίθεσης, κι ύστερα το βλέπεις στο τερέν, με τις κινήσεις του Μάνταλου χωρίς την μπάλα και την αλληλουχία των κινήσεων που κάνουν ο Μπακασέτας, ο Παυλίδης και ο Λημνιός προκειμένου να δημιουργήσουν και να εκμεταλλευτούν κενούς χώρους ώστε να διασπάσει η Ελλάδα τις γραμμές άμυνας της Αρμενίας και να φτάσει σε τελική προσπάθεια. Εκανε καλά πράγματα η Ελλάδα στην Αρμενία. Επαιξε ποδόσφαιρο που ήταν ευχάριστο στο γυμνό μάτι (38 επιθέσεις – 20 τελικές προσπάθειες) και θαυμαστό στην βαθύτερη ανάγνωση επειδή πρόδιδε δουλειά στην προετοιμασία και την εκτέλεση του αγωνιστικού σχεδίου. Και επειδή όλο αυτό ήταν μια συνέχεια των προηγούμενων, δηλαδή της εικόνας που είχε η Εθνική στα ματς με την Ιταλία και τη Βοσνία, με πάνω – κάτω τους ίδιους ποδοσφαιριστές, ο παρατηρητής παύει να το αντιλαμβάνεται αυτό που βλέπει ως συμπτωματικό ή ως γέννημα των συγκυριών και αρχίζει να διακρίνει τα στοιχεία που εισάγονται στην νοοτροπία και την εκπαίδευση των ποδοσφαιριστών και κάπως έτσι να αντιλαμβάνεται το είδος και την ποιότητα της δουλειάς του προπονητή.

Υπό άλλες, δηλαδή υπό κανονικές συνθήκες στο ελληνικό ποδόσφαιρο, αυτό που βλέπουμε το τελευταίο δίμηνο από την Εθνική που προσπαθεί να φτιάξει ο Τζον Φαν 'τ Σιπ θα – έπρεπε να – το αντιλαμβανόμασταν ως κάτι φυσιολογικό και ενδιαφέρον. Θα σταματούσαμε εκεί. Στις σημερινές επικρατούσες συνθήκες στο ελληνικό ποδόσφαιρο όμως αυτό που παρουσιάζει ο Ολλανδός προπονητής λαμβάνει διαστάσεις μικρού κατορθώματος. Στη διάρκεια του τελευταίου μήνα έχει αρχίσει να γίνεται εμφανές ότι η Εθνική ομάδα Ανδρών λειτουργεί με τον ενθουσιασμό και την νοοτροπία της Εθνικής ομάδας Ελπίδων. Στην πλειονότητά τους οι νεαροί και οι πρωτοεμφανιζόμενοι ποδοσφαιριστές έχουν βάλει στα αποδυτήρια και το τερέν τον ενθουσιασμό, τις φιλοδοξίες, το πάθος, την αλληλεγγύη και την αυταπάρνηση που έχει ο Ελληνας ποδοσφαιριστής προτού συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας του. Οι “μικροί” βάζουν στοιχεία που είχαν χάσει οι “μεγάλοι”. Και οι μεγαλύτεροι που βρίσκονται στις τελευταίες αποστολές της Εθνικής μοιάζουν να παρασύρονται, για μια σειρά από λόγους που θα αναλύσω σε ένα επόμενο σημείωμα, από τον ενθουσιασμό των μικρότερων και το πάθος του τεχνικού επιτελείου και να ακολουθούν τον νέο ρυθμό αντί να τραβούν το νέο αίμα στον δικό τους, τον προηγούμενο ρυθμό.

Ετσι θα έπρεπε να είναι. Το ποδόσφαιρο όμως επηρεάζεται από το περιβάλλον του. Κι εδώ, στην Ελλάδα, το περιβάλλον της Εθνικής είναι απολύτως τοξικό. Αυτοί οι προπονητές και αυτοί οι ποδοσφαιριστές έκαναν εκκίνηση στην πιο απαξιωμένη Εθνική της τελευταίας 18ετίας, δηλαδή σε μια ομάδα που είχε διαλυθεί τον περασμένο Ιούνιο μετά από την εντός έδρας ήττα από την Αρμενία και είχε ξεκατινιαστεί δημοσίως. Αυτοί οι προπονητές και αυτοί οι ποδοσφαιριστές δουλεύουν με μια απρόσωπη και ανεπαρκή διοίκηση της Ομοσπονδίας, η οποία μοιάζει να μη δίνει δεκάρα για το ποδόσφαιρο και να νοιάζεται μόνο για την πολιτική του. Αυτοί οι προπονητές και αυτοί οι ποδοσφαιριστές λειτουργούν σε ένα έδαφος απολύτως άγονο, ή πιο σωστά καμένο. Διότι το έχουν κάνει τέτοιο, δηλαδή καμένη γη τα συλλογικά δηλητήρια που χύνονται καθημερινά από τους πάντες για να κάψουν τα πάντα. Διαχρονικά τα συλλογικά δηλητήρια κατάφερναν να μπουν στα εθνικά αποδυτήρια και να προκαλούν αποσύνθεση. Γι' αυτό και όλο αυτό που συμβαίνει τον τελευταίο μήνα στην Εθνική μοιάζει με κατόρθωμα.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω, να έχω μετρήσει την ανθεκτικότητα του Τζον Φαν'τ Σιπ και των συνεργατών του. Δεν ξέρω, δεν έχω μετρήσει τις αντιστάσεις τους. Δεν έχω ιδέα αν θα αποδειχθούν ανθεκτικοί, διότι δεν έχουν αντιμετωπίσει στο παρελθόν ποτέ μια αντίστοιχη πρόκληση, της εργασίας σε ένα τόσο καμένο περιβάλλον. Τον τελευταίο μήνα τα καταφέρνουν μια χαρά και η Εθνική ζει, συμπεριφέρεται και λειτουργεί σαν ξένη με το περιβάλλον της. Διαχρονικά η Εθνική τα κατάφερνε στα αποτελέσματα μόνο όποτε κατάφερνε να σκέφτεται και να ενεργεί σαν ξένη με το ελληνικό περιβάλλον της, και αντιθέτως αποτύγχανε παταγωδώς όποτε άφηνε τα συλλογικά να μπαίνουν στα αποδυτήριά της. Ολοι εμείς, όπως άλλωστε και η ΕΠΟ, μαθαίνουμε on the fly τον Φαν'τ Σιπ, τον Βίντερ, τον Βαλκάνη και τις ικανότητές τους. Αν ο Kurt Lewin μελετούσε αυτό που σήμερα δημιουργούν προκειμένου να εκτιμήσει σε ποια φάση βρίσκεται η ομάδα στη διαδικασία της οργανωτικής αλλαγής που επιχειρείται σε αυτήν κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε μηνών, θα έκρινε πιθανότατα ότι αυτή έχει μόλις βγει από τη φάση της απόψυξης ή αποδέσμευσης από το παρελθόν της και ότι ακόμη διανύει την περίοδο της αλλαγής. Η αλλαγή δεν είναι ένα απλό, μονοδιάστατο συμβάν· είναι μια διαδικασία. Αυτό το μεταβατικό στάδιο κατά του οποίου τη διάρκεια οι ποδοσφαιριστές κινούνται προς έναν νέο τρόπο ύπαρξης και λειτουργίας στην Εθνική είναι πολύ απαιτητικό για τους προπονητές. Οι ποδοσφαιριστές αρχίζουν να πιστεύουν στον νέο τρόπο και να ενεργούν με τρόπους που υποστηρίζουν την νέα κατεύθυνση, αλλά ακόμη διανύουν τη φάση της κατανόησης των νέων δεδομένων. Οι ποδοσφαιριστές χρειάζονται χρόνο, και οι προπονητές χρειάζεται καθημερινά να συνεχίζουν να επικοινωνούν ένα σαφές όραμα για τις επιθυμητές αλλαγές και τα οφέλη που αυτές θα φέρουν, για τα οφέλη που τελικά θα αποκομίσει κάθε ποδοσφαιριστής – μέλος της Εθνικής μέσα από μια επιτυχημένη εθνική πορεία.

Και πότε θα μπει στην τρίτη φάση του “μοντέλου αλλαγής τριών φάσεων” που περιέγραψε στη δεκαετία του '40 ο “πατέρας της κοινωνικής ψυχολογίας” Lewin; Πότε θα εισέλθει στην φάση της παγιοποίησης, για να ζήσει την εποχή της καθιέρωσης της σταθερότητας του νέου καθεστώτος; Για να το ζήσει αυτό η Εθνική χρειάζονται πολλά. Καταρχήν αποτελέσματα, διότι αυτά είναι που τρέφουν μια ομάδα και την μεγαλώνουν. Για να επενδύσουν όμως στα αποτελέσματα, οι προπονητές χρειάζεται να διασφαλίζουν σε κάθε περίσταση ότι η Εθνική συνεχίζει να λειτουργεί με τους νέους κανόνες. Για να δημιουργηθεί αυτή η νέα αίσθηση σταθερότητας οι ποδοσφαιριστές χρειάζεται να νιώθουν ότι ο προπονητής είναι ισχυρός και ικανός να επιβάλει τον δρόμο του και τον τρόπο του στην Ομοσπονδία. Για να συμβούν όλα αυτά στην Ελλάδα θα πρέπει να μείνουν, ο προπονητής και οι ποδοσφαιριστές, μακριά ή έστω ανεπηρέαστοι από το ελληνικό τοξικό περιβάλλον. Αμφιβάλλω πολύ ότι θα τα καταφέρουν, αλλά καθημερινά σταυρώνω τα δάχτυλά μου και εύχομαι να συνεχίσουν να μας εκπλήσσουν και τελικά να κάνουν την έκπληξη.

Σε μια περίοδο που το ελληνικό συλλογικό ποδόσφαιρο μου δημιουργεί, στο επίπεδο των διοικήσεων και της υψηλής κοινωνίας του, - το λιγότερο – αποστροφή, αυτό που συμβαίνει τον τελευταίο μήνα στην Εθνική το αντιλαμβάνομαι ως ένα καλό δώρο. Τα τρία τελευταία ματς της Εθνικής μοιάζουν με καθαρές φιάλες οξυγόνου σε μια περίοδο ασφυξίας. Η Εθνική έχει αρχίσει να λειτουργεί σαν ομάδα. Δεν βιάζομαι καθόλου να πω ότι έγινε ομάδα. Στα τρία τελευταία παιχνίδια όμως ήταν ομάδα. Μετά από καιρό, ανυπομονώ για την συνέχεια και θα ξεκινήσω με χαρά το βράδυ της Δευτέρας τον δρόμο μου για το ΟΑΚΑ. Σταυρώστε τα δάχτυλα και ευχηθείτε αυτό να κρατήσει. Εγώ κι εσείς δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι παραπάνω από αυτό.