Εμφύλιος, Ολιγαρχία και... μπάλα

«Η επανέναρξη του πρωταθλήματος στην Ουκρανία θεωρήθηκε από πολλούς ως επιστροφή στην καθημερινότητα σε μία χώρα που έχει κλονιστεί το τελευταίο διάστημα από τη βία και την πολιτική αστάθεια. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι το ποδόσφαιρο, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη χώρα, είναι βαθιά συνδεδεμένο με την πολιτική και την οικονομική επιφάνεια της ελίτ.

Πολλές φορές μέσα από το ποδόσφαιρο εξηγούνται οι πολιτικές της χώρας σε ένα πλαίσιο, στο οποίο σκιαγραφούνται τα όρια των διαφόρων οικονομικών ομάδων, που ελέγχουν την πολιτική σκηνή. Οι οικονομικοί κύκλοι των Ντνιπροπετρόβσκ, Χαρκόβου, Ντόνμπας και Κιέβου ελέγχουν όλους τους μεγάλους συλλόγους και κατ’ επέκταση το πρωτάθλημα. Το ουκρανικό ποδόσφαιρο συχνά χρησιμοποιείται από αυτούς που είναι στην εξουσία ως πεδίο μάχης και οικονομικής επιρροής. Τώρα, με το κενό εξουσίας που άφησε πίσω του ο Γιανουκόβιτς, το ουκρανικό ποδόσφαιρο βιώνει τρομακτική αβεβαιότητα».

Το κείμενο έχει γραφτεί στο futbolgrad.com από τον Manuel Veth, ο οποίος κάνει το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Η διατριβή του είναι πάνω στην οικονομική και πολιτική κατάσταση στη μετά-ΕΣΣΔ εποχή και στις επιπτώσεις της στο ποδόσφαιρο. Προτίμησα να το μεταφέρω αυτούσιο, καθώς σαφώς η δική του άποψη είναι πληρέστερη και πιο εμπεριστατωμένη.

Στη συνέχεια αναφέρεται στο πως οι κορυφαίες ουκρανικές ομάδες, όπως για παράδειγμα η Σαχτάρ, κατάφεραν να καθιερωθούν ως «μεταβατικές» για κάποια από τα καλύτερα ταλέντα στον κόσμο. Κάτι, που με τα χρόνια εξελίχθηκε σε φιλοσοφία του συλλόγου του Ντόνετσκ. Το πώς αυτοί οι παίκτες αντιδρούν σε αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία είναι φυσικά ένα ερώτημα σταθερότητας και μελλοντικής ύπαρξης της ίδιας της ομάδας.

«Η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη και η κατάσταση περίπλοκη. Μέχρι τώρα τα προβλήματα δεν μας άγγιξαν, όμως πλέον οι διαδηλωτές έχουν φτάσει μέχρι το Ντόνετσκ. Έχουμε ήδη λάβει τις απαραίτητες προφυλάξεις. Δηλώσαμε τα ονόματά μας στην βραζιλιάνικη πρεσβεία και έχουμε ήδη εξασφαλίσει την ασφαλή έξοδό μας από τη χώρα, αν αυτό χρειαστεί», δήλωσε στην O Globo ο Μπερνάρντ.

Μέταλιστ, το θύμα της επανάστασης
«Οι ποδοσφαιριστές, πάντως, δεν είναι οι μοναδικοί που βρίσκονται στα πρόθυρα της αποχώρησης», συνεχίζει ο Veth.

«Ο ιδιοκτήτης της Μέταλιστ, Σεργκέι Κούρτσενκο, συμπεριλήφθηκε στη λίστα των Ουκρανών, που πρόσφατα είδαν τα περιουσιακά τους στοιχεία να παγώνουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο 28χρονος (!) είχε γίνει πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες μετά την επιθετική εξαγορά της Μέταλιστ από τον Αλεξάντρ Γιαροσλάβσκι, ενός από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην Ουκρανία, τον Δεκέμβριο του 2012.

Η εξαγορά εξέπληξε πολλούς στο ουκρανικό ποδόσφαιρο, με τον ίδιο τον Γιαροσλάβσκι να δηλώνει ότι απλά δεν μπορούσε να αρνηθεί την πρόταση. Αργότερα, έγινε γνωστό ότι ο Γιαροσλάβσκι βρισκόταν σε διαμάχη με τις αρχές του Χαρκόβου σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του σταδίου. Πολλοί πολιτικοί αναλυτές είχαν υποπτευθεί ότι οι σχέσεις του Γιαροσκλάβσκι με την πολιτική ελίτ είχαν διαταραχθεί και αυτή η διαμάχη για το γήπεδο ήταν απλά ένας τρόπος πίεσης στον Γιανουκόβιτς, ώστε να του επιτρέψει να αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή.

Οι πρόσφατες εξελίξεις υποδεικνύουν στην ουσία ότι ο σύλλογος απλά χρησιμοποιήθηκε για ξέπλυμα χρήματος για το καθεστώς του Γιανουκόβιτς. Ο Κούρτσενκο, όπως και ο Γιανουκόβιτς έφυγαν από την Ουκρανία, ψάχνοντας πιο ασφαλές έδαφος, αφήνοντας την Μέταλιστ με τεράστιες υποχρεώσεις και ανήμπορη να καταβάλλει μισθούς στους παίκτες και στο τεχνικό επιτελείο. Τώρα, που η επανάσταση Євромайдан τελείωσε, το μέλλον της Μέταλιστ είναι αβέβαιο.

Σε περίπτωση που στο τέλος της σεζόν αποφασιστεί η διάλυση του συλλόγου, τότε θα είναι το δεύτερο κρούσμα μέσα σε λίγους μήνες μετά την Άρσεναλ Κιέβου. Αυτό, μαζί την πιθανότητα δύο ομάδες, η Ταβρίγια (Συμφερόπολη) και η Σεβαστούπολη, να συνεχίσουν στη Ρωσία (ανήκουν στην περιοχή της Κριμαίας) θα οδηγούσε στην απαξίωση εντός πρωταθλήματος, που τα τελευταία χρόνια είχε κάνει σημαντικά βήματα ανόδου στην Ευρώπη. Αυτό, φυσικά, θα είχε τεράστιες συνέπειες σε ολόκληρο το ουκρανικό ποδόσφαιρο και στην παραγωγή ταλέντων.

Ποδόσφαιρο και ολιγάρχες
Ίσως ο πρώην ιδιοκτήτης της Μέταλιστ να επιστρέψει και να σώσει την κατάσταση. Θεωρείται βέβαιο ότι ο Γιαροσλάβσκι θα προσπαθήσει να επανέλθει στην πολιτική σκηνή. Όπως ανέφεραν οι New York Times η υπηρεσιακή Κυβέρνηση της Ουκρανίας του έχει ήδη προτείνει τη θέση του Κυβερνήτη της περιοχής του Χαρκόβου. Και δεν είναι ο μοναδικός ολιγάρχης, στον οποίο έχει προταθεί ανάλογη θέση στην Ουκρανία στη νέα εποχή.

Ο Ίγκορ Κολομόισκι, ο ιδιοκτήτης της Ντνίπρο, έχει ήδη αποδεχθεί την πρόταση να αναλάβει Κυβερνήτης της περιοχής του Ντνιπροπετρόβσκ. Ο Κολομόισκι ήταν υπό πίεση στο παλιό καθεστώς, το οποίο τον θεωρούσε υποστηρικτή της Τιμοσένκο, μία θέση που ο ίδιος είχε διαψεύσει πολλάκις. Τώρα, όμως, είναι έτοιμος να επιστρέψει στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ουκρανίας.

Η Κυβέρνηση προσέγγισε και τον ιδιοκτήτη της Σαχτάρ και ολιγάρχη, Ρινάτ Αχμέτοβ, προκειμένου να αναλάβει την διακυβέρνηση της περιοχής του Ντόνμπας. Η περιοχή, όπως και οι προαναφερθείσες (μαζί με την Κριμαία), είναι φίλα προσκείμενες στη Ρωσία. Ο Αχμέτοβ αρνήθηκε την πολιτική θέση, όμως κράτησε θετική στάση προς την Κυβέρνηση, εκδίδοντας ανακοίνωση υπέρ της, σε μία προσπάθεια να χρυσώσει το χάπι. Οι ολιγάρχες θέλουν τα εδάφη να παραμείνουν υπό την κυριαρχία της Ουκρανίας, καθώς η δύναμή τους ίσως είναι μεγαλύτερη από ό,τι θα ήταν υπό ρωσική κυριαρχία. Αυτό ίσως εξηγεί ως ένα βαθμό, γιατί όλοι τους ήθελαν πάση θυσία να ξεκινήσει και πάλι το πρωτάθλημα, με την αγωνιστική να διεξάγεται την ίδια ημέρα με το δημοψήφισμα στην Κριμαία.

Στην Ουκρανία, το ποδόσφαιρο έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές ως εργαλείο για την ανάλυση της πολιτικής κατάστασης και των συσχετισμών. Αν, λοιπόν, η πολιτική ελίτ ήλπιζε ότι το ποδόσφαιρο θα λειτουργούσε ως καταλύτης, δημιουργώντας μία εικόνα σταθεροποίησης, μάλλον υπολόγισαν λανθασμένα. Το ποδόσφαιρο στην Ουκρανία αντικατοπτρίζει την πολιτική σταθερότητα στη χώρα. Με μία από τις μεγαλύτερες ομάδες να κινδυνεύει με πτώχευση και πολλά μεγάλα ονόματα να σκέφτονται την αποχώρηση, το στάτους του πρωταθλήματος είναι σε μεγάλο κίνδυνο. Η πιθανή «μετακόμιση» των ομάδων της Κριμαίας στη Ρωσία είναι συμβολική των προβλημάτων που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή το ουκρανικό ποδόσφαιρο. Στο παρελθόν η πολιτική ηγεσία ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσει το ποδόσφαιρο, για να δημιουργήσει μία εικόνα μοντέρνας και ευρωπαϊκής χώρας. Σήμερα, όμως, το ποδόσφαιρο απλά αντανακλά τα προβλήματα της πραγματικότητας», καταλήγει το άρθρο.

Όλα έρχονται σε ένα παράξενο τάιμινγκ. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες κατά τη διάρκεια της χειμερινής προετοιμασίας ένα τουρνουά στο Ισραήλ έκλεψε τις εντυπώσεις. Ήταν το «United Supercup», στο οποίο συμμετείχαν οι Σαχτάρ και Μέταλιστ από την Ουκρανία και οι Ζενίτ και ΤΣΣΚΑ Μόσχας από την Ρωσία. Ήταν μία «δοκιμή». Ένας προάγγελος της προσπάθειας αρχικά να υπάρξει ένα Σούπερ Καπ ανάμεσα στους πρωταθλητές των δύο χωρών με στόχο να φανεί η ανταπόκριση του κόσμου.

Εδώ και καιρό έχει ξεκινήσει μία προσπάθεια ένωσης των δύο πρωταθλημάτων, υποκινούμενη από την Gazprom και τις ρωσικές ομάδες. Ο πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής αυτού του ενωμένου πρωταθλήματος, Βαλέρι Γκαζάεβ, είχε επισκεφθεί το περασμένο φθινόπωρο την Ουκρανία, είχε συναντηθεί με τους προέδρους των ομάδων και είχε αφήσει να εννοηθεί ότι όλα βαίνουν θετικά. Φυσικά, μετά τις εξελίξεις με την Κριμαία, όλα έχουν αλλάξει. Ήδη οι οπαδοί της Ντιναμό Κιέβου εξέδωσαν ανακοίνωση και ζήτησαν από τη διοίκηση να μην παίξει η ομάδα τους στο προγραμματισμένο φιλικό με την Σπαρτάκ για τα εγκαίνια του νέου σταδίου των Ρώσων τον Ιούλιο του 2014.

Ο ρόλος των Ultras
Στις 21 Ιανουαρίου οι Ultras της Ντιναμό Κιέβου ανακοίνωσαν ότι θα σταθούν δίπλα στους διαδηλωτές στην πρωτεύουσα και ζήτησαν και από τους οπαδούς των άλλων ομάδων να πράξουν το ίδιο. Τελικά, στις 13 Φεβρουαρίου ήρθε η κοινή διακήρυξη των συνδέσμων Ultras των μεγαλύτερων ομάδων.

Ακόμη και εκείνοι στις περιοχής κοντά στην Ρωσία τάχθηκαν υπέρ της επανάστασης. «Οι οπαδοί της Σαχτάρ αποφάσισαν να προστατεύσουν τους ανθρώπους που εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους προς την ανομία και τις αρχές. Είμαστε εναντίον της Κυβέρνησης», αναφερόταν στην ανακοίνωση τους. Οι οπαδοί της Ταβρίγια ανακοίνωσαν ότι ναι μεν δεν υποστηρίζουν τις φιλοευρωπαϊκές διαδηλώσεις, όμως στήριξαν τους Ουκρανούς πολίτες και καταδίκασαν τις επιθέσεις εναντίον τους.

Ήταν οι μέρες που όλος ο κόσμος είχε μείνει άφωνος με αυτό που εξελισσόταν στην Ουκρανία. Με τους «τίτουσκι», τους μισθοφόρους, που προσέλαβε η Κυβέρνηση, οι οποίοι δεν δίσταζαν να ανοίξουν πυρ εναντίον οποιουδήποτε. «Ζητάμε από όλους να μην πουλήσουν την πατρίδα τους για 300 γρίβνες (περίπου 35 δολάρια)», έγραψαν οι Ultras της Ιλίτσιβετς, αναφερόμενοι στον μισθό των «τίτουσκι».

Η εικόνα της εισόδου του «Ολιμπίνσκι» κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων

Το άγαλμα του Βαλέρι Λομπανόβσκι, καλυμμένο από πάγο και στάχτες

Ο Σεργκέι Κούρτσενκο είχε απειλήσει τους οπαδούς της Μέταλιστ να μη συμμετάσχουν στη συμμαχία, απειλώντας τους με αποκλεισμό από το γήπεδο, όμως φυσικά εκείνοι δεν υπέκυψαν στον εκβιασμό.

«Σας ευχαριστούμε, οπαδοί της Σαχτάρ, της Μέταλιστ, της Ντνίπρο, που είστε στο πλευρό των Ουκρανών», είχε πει ο Πέτρα Ποροσένκο, μέλος της αντιπολίτευσης, και ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος «Σβαμπόντνα» (ελευθερία). «Ας χειροκροτήσουμε τους οπαδούς της Ντνίπρο, της Καρπάτι και της Βόρσκλα! Εδώ είναι που ξεκινάει η αλληλεγγύη, εδώ είναι που ξεκινάει ο πατριωτισμός!». Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Όλεγκ Τσιγκνιμπόκ, εξήρε δημόσια τον ρόλο των Ultras στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου μετά την άρνησή του να συνεργαστεί με τον Γιανουκόβιτς.

Τελικά, το πρωτάθλημα ξεκίνησε μετά από πρωτοβουλία του Υπουργού Αθλητισμού, Μπουλάτοβ, ο οποίος είχε μία σειρά συναντήσεων με εκπροσώπους των Ultras από ολόκληρη τη χώρα. «Με την κατάσταση στη χώρα να είναι ακόμα έκρυθμη, θα έχουμε έξτρα ασφάλεια στα γήπεδα, αποτελούμενη από πολίτες. Πιο συγκεκριμένα, μετά από δική μου πρόταση, οι Ultras συμφώνησαν να συνεργαστούν με τις αρχές σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, ώστε να αποφύγουμε γεγονότα προβοκάτσιας κατά τη διάρκεια των αγώνων», σχολίασε ο Ουκρανός αξιωματούχος.

Με οποιοδήποτε καθεστώς, η σχέση του ποδοσφαίρου με την εξουσία παραμένει στενή. Ένας κόσμος «διχασμένος» (είναι χαρακτηριστικό ότι στην Εθνική η πλειοψηφία των παικτών έχει τα ρωσικά ως πρώτη γλώσσα), διαφορετικός, υποκινούμενος και δύσκολα κατανοητός...

Follow me @entanovasilis