Αιώνιος μαέστρος μιας «Βασίλισσας»

Κεφάλαιο 1ο: Ο Τσόσιτς στην ΑΕΚ; Αλήθεια;

Όταν ο Κρέζιμιρ Τσόσιτς συμφώνησε με την ΑΕΚ, η είδηση έμοιαζε με... βόμβα. Ένας πρώην προπονητή της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας στην Ένωση με ιδιοκτήτη τον Μάκη Ψωμιάδη. Αλήθεια, τι θυμούνται οι παίκτες του από εκείνη την ημέρα; Και τι από το πρώτο αντάμωμα;

Φώτης Κατσικάρης (παίκτης της ΑΕΚ, 1990-1996): Ήταν μεγάλος σταθμός για την καριέρα μου, τελικά. Τότε δεν αποδείχτηκε. Σε όλα τα κομμάτια. Το πιο σημαντικό είναι πως με έπεισε – και αυτό θεωρώ ότι είναι η πιο σημαντική δουλειά ενός προπονητή – σε κάποια πράγματα που λέει, τα οποία είναι καλύτερα και για τον παίκτη και για την ομάδα: η ατομική βελτίωση ενός παίκτη και μέσα απ' αυτή να βελτιωθεί και η ομάδα. Ουσιαστικά μου άλλαξε το παιχνίδι.

Μέχρι να αρχίσω να δουλεύω μαζί του, ήμουν ένας... Πώς να το πω; Ένα πλέι μέικερ, λέμε τώρα πλέι μέικερ, που ήθελα να σκοράρω, να έχω τον έλεγχο του παιχνιδιού. Έπαιζα με τον ένστικτο και μόνο με αυτό. Μου έβαλε το μυαλό, κάθε μέρα από την προπόνηση να σκέφτομαι το παιχνίδι όπως είναι. Να βλέπω και να διαβάζω το παιχνίδι. Όχι τις άμυνες του αντιπάλου, αλλά τους συμπαίκτες μου, τι πρέπει να παίξουμε τώρα και αυτή είναι μία διαδικασία πολύ μεγάλη και δύσκολη. Ειδικά αν πρέπει να αλλάξεις τα πάντα.

Ήμουν μικρός σε ηλικία, αλλά εκεί έλαβα τα πρώτα ερεθίσματα της προπονητικής, να με προβληματίσει το παιχνίδι, να αρχίσω να σκέφτομαι τι κάνει ο αντίπαλος, οι άλλες ομάδες, οι άλλοι παίκτες. Τότε μπήκα σε πιο βαθιά... νερά απ' ότι μου αναλογούσε ως παίκτη.

Είχα φύγει για την Αμερική, όταν ήμουν στον Σπόρτινγκ. Ήθελα να μείνω εκεί, αφού το μπάσκετ στην Ελλάδα ήταν ημιεπαγγελματικό τότε. Ένας παίκτης με το δικό μου ταλέντο δεν μπορούσε να επενδύσει στο μπάσκετ. Έπρεπε να κάνω κάτι άλλο. Οπότε πήγα να σπουδάσω και ένα καλοκαίρι που επέστρεψα για να δω τους δικούς μου, ήταν η περίοδος που επέστρεψε ο Κρέζο στην ΑΕΚ. Και ζήτησε να με δει. Στην πρώτη του θητεία στην ΑΕΚ είχαμε παίξει αντίπαλοι, είχε δει κάποια παιχνίδια. Ήταν ένα ματς με τον Πανιώνιο που έπαιξα «ένας-τέσσερις» τον Φάνη και δεν είχε βάλει καλάθι. Είχα ένα διάστρεμμα σε εκείνο το ματς και μπήκα στο τελευταίο δεκάλεπτο να παίξω. Παίζαμε μία ζώνη «3-2» και έκανα λάθος και ακολούθησα τον Φάνη.

Το είδε ο Ζευγώλης και είπε στον κόουτς της ομάδας, τον Διαμαντόπουλο, να το κρατήσουμε. Και κερδίσαμε στο τελευταίο δευτερόλεπτο με ένα φόλοου του Αγγελίδη. Αυτή ήταν η προσέγγιση του Κρέζο, τότε ακούστηκε για πρώτη φορά ο όρος “ρολίστας”. Δεν υπήρχε τότε και για να πας στην ΑΕΚ ή στον Ολυμπιακό ή σε άλλη καλή ομάδα θα έπρεπε να ήσουν καλός παίκτης, να έχεις αριθμούς.

Δεν υπήρχαν οι παίκτες που κοιτάνε σήμερα οι προπονητές. Και όχι έναν, αλλά και δύο και τρεις.

Ήθελε, λοιπόν, να πάρει έναν περιφερειακό μαζί με τον Γκέκο και τον Παταβούκα και τους είχε πει από την αρχή ότι η πρώτη επιλογή ήμουν εγώ. Και μπήκαμε στη διαδικασία.

Την πρώτη φορά που συναντηθήκαμε σε ένα ξενοδοχείο, είχε μία τόσο δυνατή προσωπικότητα που λες «κάθομαι με αυτόν τον τύπο, ο οποίος είναι ένας από τους πιο εμβληματικούς που έχουν περάσει από την Ευρώπη», μολονότι δεν υπήρχε τόση δημοσιότητα εκείνη την εποχή. Δεν ξέρω πως θα ήταν στο σήμερα.

Ήταν μία τεράστια προσωπικότητα, πρεσβευτής των Κροατών στην Γουάσινγκτον. Ήταν Μορμόνος, το ασπάστηκε όταν πήγε στο Μπρίγκαμ Γιανγκ. Μάλιστα, μία φορά μου είχε πει ότι ως teenager ήταν πολύ άγριος. Άλλαξε όλη η ζωή του.

Χρήστος Κουντουράκης (παίκτης της ΑΕΚ, 1988-1994): Τον Τσόσιτς τον γνώρισα όταν πήγα στην ΑΕΚ από τον Νέστορα, 20 ετών. Εκείνη τη χρονιά ο Ψωμιάδης έχει εμφανιστεί στα πράγματα και κάνει ντόρο. Έχει πάρει την ΑΕΚ, κυνηγούσε μεγάλους παίκτες και κάνει μεταγραφή τον Γαλακτερό, αλλά για την επόμενη χρονιά, τον Λανέ, που ήταν τραυματίας με χιαστό και θα έπαιζε μετά τα Χριστούγεννα. Ο Βρέινς δεν είχε έρθει ακόμα. Ακουγόταν ότι θα φέρει τον Τσόσιτς για τη θέση του προπονητή, αλλά στην ομάδα δεν είχε φέρει ιδιαίτερους παίκτες. Εγώ έκλεισα μαζί με τον Λανέ, αλλά άργησε λίγο να ολοκληρωθεί η συμφωνία και η ομάδα είχε ήδη αναχωρήσει για την προετοιμασία της. Περιμένω δύο-τρεις ημέρες, μας παρουσιάζει η ΑΕΚ μαζί, εμένα και τον Βασίλη, και μας στέλνει στην προετοιμασία στο εξωτερικό. Ήμουν απροπόνητος από την καλοκαιρινή περίοδο, αλλά ήμουν η νέα προσθήκη, το πιο δυνατό όνομα στην ομάδα. Πάω, κάνω μία πρωινή προπόνηση και κατευθείαν το απόγευμα στο φιλικό ματς.

“Χρήστο, έχουμε γίνει ρεζίλι"

Ξεκινάει η αναμέτρηση, παίζουμε απέναντι σε μία ιταλική ομάδα. Μπαίνω μέσα, δεν κάνω τίποτα απολύτως. Ντριπλάρω, μου χτυπάει η μπάλα στα πόδια, κάνω λάθος πάσα, χάνω λέι απ. Είναι όλα μία τραγωδία. Είμαι μέσα στα νεύρα, σκέφτομαι "πω πω, είναι το πρώτο παιχνίδι με βλέπει ο Τσόσιτς, με βλέπουν οι συμπαίκτες μου”. Κοντράρομαι και με έναν Ιταλό σε πιο δυναμικό παιχνίδι, δεν μου βγαίνει που δεν μου βγαίνει τίποτα, λέω “Χρήστο, έχουμε γίνει ρεζίλι", τον σπρώχνω, με σπρώχνει, του τραβάω ένα... μπουνίδι, τον ξαπλώνω κάτω, μέσα στα νεύρα μου που δεν είχα κάνει τίποτα. Τελειώνει το ματς, εγώ έχω αποβληθεί και βγαίνουμε έξω από το γήπεδο. Και όταν πάει ο Μάκης στον Τσόσιτς τον ρωτάει, “Πώς σου φάνηκε ο καινούργιος;”, ο προπονητής απάντησε, “Εντάξει είναι, βρίσκεται πίσω σε φυσική κατάσταση, αλλά τουλάχιστον έχει ψυχή. Καλός είναι...”.

Στην αρχή δεν με έβαζε καθόλου. Δούλευε μαζί μου πάνω στο παιχνίδι. Τότε οι παίκτες που πηγαίναν σε μία ομάδα ήταν σαν περιουσία της. Ο προπονητής δούλευε πάνω τους, έπαιρνε έναν παίκτη 20 χρόνων και θα τον είχε μέχρι τα 25, τα 26 του. Αυτό ήταν το μεγάλο μας κέρδος με τον Τσόσιτς. Είχε και ανθρώπους, βοηθούς και γυμναστές και δούλευε πολύ με τους παίκτες, βελτιωθήκαμε όλοι μαζί του. Αυτό ήταν το θετικό. Το αρνητικό ήταν η διοίκηση και το πήγαινε-έλα των παικτών, οι απληρωσιές.

Παναγιώτης Αριδάς (παίκτης της ΑΕΚ, 1986-1992): Ήταν φοβερός άνθρωπος, ένας πραγματικός κύριος. Και μπόλικο μπάσκετ. Οι γνώσεις του ήταν τρομερές. Κάποια στιγμή, σε συζητήσεις που έκανα μετά, είχα πει ότι το λάθος της ΑΕΚ ήταν που δεν έβαλε προπονητή ή υπεύθυνο στις ακαδημίες της. Βέβαια, τότε οι ακαδημίες δεν είχαν τον ίδιο τρόπο λειτουργίας, όπως είχαν τα επόμενα χρόνια, αλλά αν έκαναν μία αρχή, ο Τσόσιτς ήταν ιδανικός για να βγάλει παίκτες.

Βασίλης Λανές (παίκτης της ΑΕΚ, 1988-1994): Ήταν ένας άνθρωπος που τον έβλεπες μειλίχιο, ήρεμο. Ήταν κάτι σαν πάστορας, έχοντας γίνει Μορμόνος. Κουβαλούσε έναν τίτλο ιεροσύνης.

Επειδή είχε τύχει να μπω στο αυτοκίνητό του, για να πάμε κάπου, άκουγε εκκλησιαστική μουσική. Ζούσε ως ιερωμένος έξω από τις γραμμές. Αλλά μέσα απ' αυτές μεταμορφωνόταν! Το πρόβλημά του, ως δάσκαλος, ήταν ότι κάποιες φορές πίστευε πως αυτό που μας δείχνει πρέπει να το κάνουμε. Αλλά εμείς δεν μπορούσαμε να το δεχτούμε, γιατί δεν ήμασταν έτοιμοι να το δεχτούμε. Δεν είχαμε την παιδεία που νόμιζε ότι είχαμε. Όταν έπαιζα κάτι σαν τεσσαροπεντάρι, ανάλογα με τους ξένους της άλλης ομάδας, και ενώ είχα συνηθίσει στη θέση, εκείνος με έβγαζε στην περιφέρεια για να σουτάρω τρίποντα. Ήταν παράξενο, πρωτόγνωρο. Μέχρι να το υιοθετήσω και να καταλάβω τι θέλει από εμένα, επειδή είχε δει ότι διέθετα ένα καλό σουτ, πέρασε καιρός. Ουσιαστικά ήθελε να με πάει μέχρι το τρίποντο, μολονότι είχαμε γκαρντ για να σουτάρουν, προκειμένου να τραβήξω τον ψηλό της αντίπαλος ομάδας μακριά από το καλάθι.

Αυτό δεν το είχαμε φανταστεί. Με έβαζε να κάνω το λεγόμενο «inside playmaker», όπως παίζει περίπου ο Φαλ στον Ολυμπιακό τώρα. Ο ψηλός μοιράζει πιο εύκολα την μπάλα.

Και αυτό που ήθελε να περάσει στην ομάδα είναι πως δεν υπάρχουν θέσεις. Όπου παίρνεις την μπάλα είναι και η θέση σου. Δεν υπάρχει ψηλός που δεν ξέρει να πασάρει και να ντριμπλάρει. Δεν υπάρχει κοντός που δεν ξέρει να ποστάρει, αν χρειαστεί.

Ο Τσόσιτς ήρθε ως προπονητής της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας (σ.σ.: κάθισε στον πάγκο της από το 1985 έως το 1987). Τον είχαμε δει στο Παγκόσμιο Κύπελλο που είχε γίνει στην Ισπανία (σ.σ.: Η Γιουγκοσλαβία τερμάτισε στην 3η θέση).

Σε εμάς ήρθε το 1988. Δεν θυμάμαι αν πήγε πουθενά μετά, αλλά εμείς αυτές τις μνήμες είχαμε, από την Εθνική ομάδα.

Ήμασταν εντυπωσιασμένη, ένας άνθρωπος με απίστευτο παρουσιαστικό, με 2.13 ύψος . Ήταν εντυπωσιακός ως άνθρωπος και για τη φήμη που κουβαλούσε. Και φυσικά ως παίκτης είχε μία λαμπρή πορεία. Τα στάνταρ ήταν εξαιρετικά υψηλά. Οπότε ήμασταν εντυπωσιασμένοι, συνάμα και με μία αγωνία αν θα ανταποκριθούμε σε όλο αυτό το άνοιγμα που είχε γίνει τότε.

Τότε ο Μάκης Ψωμιάδης είχε βάλει λεφτά, είχαν έρθει καλοί παίκτες, ο κόσμος ήταν στο πλευρό της ομάδας.

Είχαμε ξένο τότε τον Ντάνι Βρέινς, ό,τι καλύτερο είχε έρθει στην Ελλάδα, από ξένο, εκείνη την εποχή. Δεν ήταν ένας αναπληρωματικός, ήταν σημαντικός στο ΝΒΑ, Νο5 στο Draft και είχε παίξει στο Σιάτλ και ήταν πεντάδα ή 6ος παίκτης.

Και ο δεύτερος ξένος που είχαμε πάρει, μόνο για την Ευρώπη, ήταν ο Κλιντ Ρίτσαρντσον, ένας αναπληρωματικός πλέι μέικερ των πρωταθλητών Φιλαντέλφια 76ερς. Είχε έρθει με το δακτυλίδι του στην Αθήνα. Καταλαβαίνεις τι ήταν για εμάς αυτό... Είχε έρθει για να κλείσει την καριέρα του.