Το παγκόσμιο φαινόμενο της αύξησης της ηλικίας του πληθυσμού, επιβαρύνει ολοένα και περισσότερο τα συστήματα υγείας και τις οικονομίες παγκοσμίως. Κυβερνήσεις, οργανισμοί και πολίτες, καλούνται τώρα να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα που σχετίζονται με έναν πληθυσμό, του οποίου ο μέσος όρος ηλικίας συνεχίζει να αυξάνεται.

Η αύξηση της αναλογίας ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στις κοινωνίες μας μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από την αύξηση του προσδόκιμου ζωής – μια συνεχή τάση κατά τις τελευταίες δεκαετίες σε συνδυασμό με τους μειούμενους δείκτες γονιμότητας.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το διάστημα 2010-2060, η μέση ηλικία αναμένεται να αυξηθεί από τα 40,9 έτη στα 47,6 έτη ενώ τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω θα αποτελούν το 29,5% του πληθυσμού της Ευρώπης έως το 2060 (17,4 % το 2010). Επίσης η αναλογία των ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω αναμένεται να τριπλασιαστεί σχεδόν μέσα στο ίδιο διάστημα.

Η Ελλάδα εμφανίζει συμπτώματα δημογραφικής γήρανσης, καθώς το ποσοστό των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών αναμένεται να φθάσει το 32% έως το 2050, από 18% που είναι σήμερα. (Πηγή: επεξεργασία στοιχείων από United Nations, World Population Prospects και OECD 2012).

Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι για να μεγαλώνουμε με υγεία πρέπει να υιοθετήσουμε δια βίου προληπτικές συμπεριφορές σε θέματα υγείας, Οι συμπεριφορές αυτές περιλαμβάνουν τον εμβολιασμό καθώς και προληπτικούς ελέγχους. Επίσης πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος της ισορροπημένης διατροφής σε συνδυασμό με την αποχή από το κάπνισμα και την τακτική άσκηση για τη βελτίωση της διάρκειας και της ποιότητας ζωής.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ένας από τους παράγοντες αύξησης της δαπάνης υγείας δεν προκαλείται από αυτή καθ’ αυτήν τη γήρανση του πληθυσμού, αλλά από τη γήρανση χωρίς καλή υγεία. (Πηγή: The World Health Organization. Active ageing: A policy framework. Geneva: World Health Organization, 2001)

Επίσης, οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας λόγω της φυσικής αποδυνάμωσης του ανοσοποιητικού συστήματος, καθίστανται ολοένα και πιο ευπαθείς σε νόσους που προλαμβάνονται με εμβολιασμό (π.χ. η πνευμονιοκοκκική πνευμονία, γρίπη, τέτανος και ηπατίτιδα Β). (Πηγή: Maggi, Stefania. 2010. “Vaccination and healthy aging.” Expert Review of Vaccines. 9 (3s): 3-6.)

Γιατί θεωρείται τόσο αναγκαίος ο εμβολιασμός ενάντια της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας;

H πνευμονιοκοκκική νόσος αποτελεί μια σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας, με ένα φορτίο 1,6 εκατομμυρίων θανάτων ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο και θύματα κυρίως βρέφη και ηλικιωμένους. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι οι ασθενείς με πνευμονιοκοκκική πνευμονία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για παράλληλη εμφάνιση οξέος καρδιακού συμβάματος, όπως το έμφραγμα μυοκαρδίου, η σοβαρή αρρυθμία και η εμφάνιση ή η επιδείνωση συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας.

Ποιο το οικονομικό φορτίο της πνευμονίας;

Η πνευμονία της κοινότητας ενέχει και υψηλό οικονομικό κόστος για το ελληνικό σύστημα υγείας, κυρίως λόγω του κόστους νοσηλείας. Σε μελέτη που εκπονήθηκε από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών “Η Σωτηρία”, το μέσο άμεσο κόστος της πνευμονίας κοινότητας για τους νοσηλευόμενους ασθενείς (μέση διάρκεια νοσηλείας 11,35 ημέρες) υπολογίστηκε στα 7.406,56€, όταν το αντίστοιχο κόστος στους εξωτερικούς ασθενείς δεν υπερέβη τα 110€.

Ποιοι πρέπει να κάνουν το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου; Υπάρχουν ομάδες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να νοσήσουν;

Στην Ελλάδα ο εμβολιασμός για πνευμονιόκοκκο συστήνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (ΕΠΕ 2018-19) σε όλους τους ενήλικες άνω των 65 ετών (η ηλικία αποτελεί αυτοτελή παράγοντα κινδύνου), καθώς και για ενήλικες 19 έως 64 ετών που ανήκουν στις ομάδες κινδύνου για σοβαρές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις (όπως ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, με χρόνια καρδιακά και αναπνευστικά νοσήματα, ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς, όπως επίσης κι όλο το υγειονομικό προσωπικό, αλλά και οι συστηματικοί καπνιστές).

Πως συσχετίζονται η πνευμονία με τη γρίπη; Πρέπει να γίνονται ταυτόχρονα και τα δύο εμβόλια;

Η σοβαρή γρίπη μπορεί να επιπλακεί με πνευμονιοκοκκική πνευμονία, αυξάνοντας τις νοσηλείες και τους θανάτους. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η λοίμωξη από γρίπη διευκολύνει τη μόλυνση και νόσηση από πνευμονιόκοκκο σε ανθρώπους όλων των ηλικιών.

Συνεπώς είναι σημαντικό οι ασθενείς που έχουν ένδειξη (π.χ. ενήλικες 65+ ετών, ασθενείς με χρόνια νοσήματα) να λάβουν ταυτόχρονα τους συνιστώμενους εμβολιασμούς τόσο για τον πνευμονιόκοκκο όσο και την εποχική γρίπη. Η πνευμονία της κοινότητας ενέχει υψηλό οικονομικό κόστος για το ελληνικό σύστημα υγείας, κυρίως λόγω του κόστους νοσηλείας.

Επομένως η ανοσοποίηση των ενηλίκων, επιτρέπει να «μεγαλώνουν με υγεία», καθιστώντας δυνατή την ενεργό και παραγωγική γήρανση.