Τον προηγούμενο μήνα δύο από τους μεγαλύτερους συλλόγους της Βραζιλίας, η Κορίνθιανς και η Γκρέμιο, έδειξαν την πόρτα της εξόδου στους προπονητές τους. Στην πρωταθλήτρια του 2015, ο Κριστοβάο Μπόρζες είδε την πόρτα της εξόδου μετά από μια σειρά ανεπιτυχών αποτελεσμάτων με αποκορύφωμα την ήττα στο αιώνιο ντέρμπι από την Παλέμιρας με 2-0 (η πρώτη εντός έδρας μετά από ένα ολόκληρο χρόνο). Από την πλευρά του ο Ρότζερ, παραιτήθηκε από τον πάγκο της Γκρέμιο μετά από πέντε συνεχόμενα παιχνίδια, αν και η μοίρα του επίσης ήταν προδιαγεγραμμένη.

Οι απομακρύνσεις τους δεν αποτέλεσαν έκπληξη, ειδικά σε ένα πρωτάθλημα όπου οι πρόεδροι των συλλόγων σε μια προσπάθεια αναζήτησης μιας στιγμιαίας επιτυχίας, αλλάζουν τους ανθρώπους στην άκρη του πάγκο πιο συχνά και από όσο αλλάζουν το εσώρουχό τους, και το πήγαινε-έλα αυτό με τους προπονητές είναι από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνει κάποιος που ασχολείται με το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο.

Ωστόσο, σε αυτές τις δύο περιπτώσεις υπήρχε ένας διαφορετικός παράγοντας που οδηγεί σε έναν ευρύτερο προβληματισμό για τα πεπραγμένα του αθλήματος στην χώρα του καφέ. Τόσο ο Ο Κριστοβάο Μπόρζες όσο και ο Ρότζερ είναι μαύροι και οι αποχωρήσεις τους μείωσαν τον αριθμό των μαύρων ή μιγάδων προπονητών στην πρώτη κατηγορία μόλις στους δύο από τους είκοσι πάγκους. Συγκεκριμένα πλέον έχουν απομείνει ο Ζαϊρ Βεντούρα στην Μποταφόγκο, γιος του θρύλου της «σελεσάο», Ζαϊρζίνιο, αλλά και ο Σέλσο Ροθ της Ιντερνασιονάλ του οποίου το ξεκίνημα στην ομάδα του Πόρτο Αλέγκρε δεν ήταν καθόλου καλό

Και όμως το ποδόσφαιρο στην Βραζιλιά έχει σημαδευτεί από ποδοσφαιριστές με καταγωγή από την Αφρική όπως ήταν την δεκαετία του 70' οι Πελέ, Ζαϊρζίνιο και Κάρλος Αλμπέρτο, αλλά και οι πιο σύγχρονοι οι Ριβάλντο, ο Ρομάριο, και τώρα ο Νεϊμάρ, της χώρας.

Κοινωνικά αποκλεισμένοι οι μαύροι προπονητές

Η ποιοτική αυτή αφθονία όμως δεν έχει μετουσιωθεί σε αντίστοιχο αριθμό Αφρικανοβραζιλιάνων προπονητών. Είναι χαρακτηριστικό ότι έπρεπε να φτάσουμε στο 2009 για να δούμε έναν μαύρο προπονητή να οδηγεί μια ομάδα στην κατάκτηση του του πρωταθλήματος όταν ο Αντράντε κατέκτησε το τελευταίο πρωτάθλημα Βραζιλίας της Φλαμένγκο.

Καταλαβαίνει κανείς ότι για μια χώρα όπου πάνω από το 50% του πληθυσμού είναι μαύροι ή μιγάδες η έλλειψη προπονητών αυτού του χρώματος αποτελούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα για την χώρα.

Και όμως, το γεγονός ότι πλέον έχουν απομείνει μόνο δύο μαύροι προπονητές στην μεγάλη κατηγορία έχει περάσει στα ψηλά από τα ΜΜΕ, κάτι που δείχνει ξεκάθαρα ότι έχει παγιωθεί η μη αποδοχή προπονητών του συγκεκριμένου χρώματος.

Η αλήθεια είναι ότι δύσκολα θα βρει κανείς στην Βραζιλία κάποιον που είναι δηλωμένος ρατσιστής και να εκφράζει τα πολιτικά του πιστεύω με βάση το χρώμα και την καταγωγή, αλλά η οπισθοδρομική νοοτροπία ότι οι λευκοί άνθρωποι έχουν μια κοινωνική και ίσως και πνευματική ανωτερότητα παραμείνει αδιάσπαστη όχι μόνο στην παραδοσιακή ελίτ αλλά και σε χαμηλότερα στρώματα της βραζιλιάνικης κοινωνίας.

Μάλιστα, αυτή την νοοτροπία ήρθε να την κάνει ακόμα πιο δυνατή και η σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου του Μισέλ Τέμερ από την οποία λείπει γυναίκα ή άνδρας διαφορετικού χρώματος. Πρόσφατα, σε συνέντευξη του ο άλλοτε επιθετικός της Σάντος και της Φλαμένγκο, Κλαούντιο Αντάο, είχε δηλώσει: «Υπάρχει έλλειψη σεβασμού προς τον μαύρο αθλητή. Δλδ είναι ικανοί μόνο για να παίζουν ποδόσφαιρο αλλά από εξυπνάδα μηδέν; Νομίζω ότι κάπου εδώ εμείς στην Βραζιλία το έχουμε δει λάθος».

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ο Κριστοβάο και ο Ρότζερ αποχώρησαν από τους πάγκους των ομάδων λόγω του χρώματός τους, αφού αρχικά ο πρώτος γνώριζε την αποθέωση για το ωραίο ποδόσφαιρο που έπαιζε η ομάδα του, ενώ ο δεύτερος απλά ήταν ο άνθρωπος που έπρεπε να αντικαταστήσει τον καλύτερο αυτή την στιγμή Βραζιλιάνο προπονητή, Τίτε, σε μια ομάδα που ο κύκλος της είχε κλείσει.

Το πρόβλημα όμως παραμένει και είναι υπαρκτό. Οι Αφρικανοβραζιλιάνοι προπονητές δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους λευκούς συναδέλφους τους για να βρουν δουλειά στο ανώτερο επίπεδο. Σύμφωνα με τον Μαρσέλ Ντιέγκο Τονίνι, ερευνητή του Παναπιστημίου του Σάο Πάουλο σε θέματα που αφορούν τις εθνικές διακρίσεις στον αθλητισμό τονίζει: «Αν δει κανείς την ιεραρχία, βλέπεις περισσότερους μαύρους σε ρόλους μασέρ, φροντιστών και προπονητών τερματοφυλάκων. Αλλά σε θέσεις όπως είναι ο πρώτος προπονητής ή ο τεχνικός διευθυντής ο πρόεδρος ή το Διοικητικό Συμβούλιο προτιμάει τους λευκούς».

Ο Κανονισμός Ρούνεϊ

Το ίδιο θέμα είχε και το αμερικάνικο ράγκμπι ή όπως είναι γνωστό NFL. Σε μια προσπάθεια να ξεπεράσουν τις φυλετικές διαφορές θέσπισαν τον κανονισμού του Ρούνεϊ. Σύμφωνα με τον κανονισμό αυτό όταν μια ομάδα βρίσκεται σε αναζήτηση προπονητή ή γενικού διευθυντή θα πρέπει τουλάχιστον ο ένας από αυτούς να προέρχεται από κάποια μειονότητα.

Ο κανονισμός αυτός πήρε το όνομα του Νταν Ρούνεϊ, άλλοτε επικεφαλής της Λίγκας και ιδιοκτήτης των Πίτσμουργκ Στίλερς και από την πρώτη στιγμή είχε τεράστια επιτυχία. Στα 80 χρόνια ύπαρξης της Λίγκας-πριν τον κανονισμό-υπήρξαν μόλις 8 μαύροι προπονητές σε ομάδες του NFL. Την επόμενη δεκαετία και με τον κανονισμό του Ρούνεϊ δώδεκα προπονητές προσελήφθησαν και μάλιστα με τεράστια επιτυχία στον αγωνιστικό χώρο φτάνοντας μέχρι το Super Bowl!

Αυτή ήταν η απόδειξη ότι οι Αφρο-Αμερικανοί προπονητές δεν στερούνταν τίποτα από γνώσεις σε σχέση με τους υπόλοιπους προπονητές και αυτό που τους έλειπε ήταν να τους δοθεί η ευκαιρία.

Κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλει ότι στην Βραζιλία που λατρεύουν το ποδόσφαιρο σαν θρησκεία υπάρχουν ικανότατοι μαύροι προπονητές που διαθέτουν το ταλέντο να βρεθούν στον πάγκο των μεγαλύτερων ομάδων της χώρας. Και ο Ρότζερ που παραιτήθηκε από την Γκρέμιο αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα.

Μετά από δύο χρόνια ως βοηθός προπονητή του στην ομάδα κι έχοντας και κάποια σύντομα περάσματα από το Νόβο Αμβούργο και την Γιουβεντιούδε, ανέλαβε τις τύχες της Ιμορτάλ και αποδείχτηκε πέρα για πέρα ικανός, αλλάζοντας τον τρόπο παιχνιδιού μετατρέποντας την Γκρέμιο σε μια άκρως ελκυστική ομάδα.

Ο Ρότζερ όμως, ήταν η εξαίρεση που επιβεβαιώνει και τον κανόνα και μια πιθανή εφαρμογή ενός κανονισμού Ρούνεϊ ή κάτι αντίστοιχο θα δημιουργήσει περισσότερες ευκαιρίες για νεαρούς και ταλαντούχους μαύρους προπονητές.

Η λανθασμένη νοοτροπία της Ομοσπονδίας

Σκέψεις για ένα τέτοιο κανόνα υπάρχουν στην Βραζιλία, αν και ο κανονισμός Ρούνεϊ αναφέρεται μόνο στον πρώτο προπονητή με τους ανθρώπους της Ομοσπονδίας να κάνουν σκέψεις ώστε οι υποψήφιοι προπονητές να συμπεριλαμβάνονται για όλες τις θέσεις στο προπονητικό τιμ του κάθε συλλόγου, από τις Ακαδημίες μέχρι τον προπονητή της ανδρικής ομάδας.

Μόνο με τέτοιες ριζοσπαστικές ιδέες θα ξεπεραστούν τα όποια εμπόδια αν και δυστυχώς για την Βραζιλία αυτοί που διοικούν την Ομοσπονδία διαθέτουν νοοτροπία 19ου αιώνα περασμένου αιώνα με αποτέλεσμα να βλέπουμε προπονητές παρωχημένος που τους έχει ξεπεράσει η εποχή τους.

Το σίγουρο είναι ότι ένας κανόνας σαν του Ρούνεϊ θα βοηθούσε όχι μόνο στην καταπολέμηση των διακρίσεων, αλλά θα έφερνε και μια ανανέωση και φρέσκο αέρα σε ένα βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο που υποφέρει τα τελευταία χρόνια.