Εχει τρομερό ενδιαφέρον να βλέπεις την θεωρία του χάους και το φαινόμενο της πεταλούδας να βρίσκει εφαρμογή στο ποδόσφαιρο. Το πως δηλαδή μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων οδηγεί σε μια εξέλιξη της ιστορίας διαφορετική από εκείνη που συνέβαινε, εάν δεν υπήρχε η μεταβολή.

Οχι, ο τραυματισμός του Κριστιάνο Ρονάλντο στον τελικό του Stade de France δεν μπορεί να παρομοιαστεί με το... φτερούγισμα μιας πεταλούδας. Σίγουρα έπαιξε ρόλο στην εξέλιξη του αγώνα, δίχως όμως να ξέρουμε το ποια θα ήταν αυτή με τον Πορτογάλο σούπερ σταρ στο παιχνίδι. Αλλά σε καμία περίπτωση η συγκεκριμένη «μεταβολή στην ροή των γεγονότων» δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απειροελάχιστη. Παρά το γεγονός ότι η εικόνα με την πεταλούδα να του... σκουπίζει τα δάκρυα θα βοηθούσε σε μια τέτοια παρομοίωση.



Το φαινόμενο της πεταλούδας βρήκε πλήρη εφαρμογή στο Euro αλλά πολύ νωρίτερα από τον τελικό. Υπήρξε δηλαδή μια μικρή στιγμή που άλλαξε τα πάντα. Στον ρόλο της πεταλούδας ήταν η ομάδα της Ισλανδίας και το μικρό φτερούγισμα προήλθε από τους Μπιάρνασον και Τρόστασον. Ηταν αυτή η μικρή στιγμή που εκ των υστέρων μπορείς να πεις και να εξηγήσεις ότι άλλαξε το τουρνουά και πιθανότατα έχρισε την Πορτογαλία πρωταθλήτρια Ευρώπης.

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΑΣΗ, ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΟ
Ηταν το τελευταίο παιχνίδι του ομίλου. Το ματς της Πορτογαλίας με την Ουγγαρία έχει λήξει ισόπαλο 3-3. Η ομάδα του Μπερντ Στορκ με τον ένα βαθμό ήξερε ότι πέρναγε και ως πρώτη και το σύνολο του Φερνάντο Σάντος περίμενε εάν θα προκριθεί ως δεύτερη ή ως καλύτερη τρίτη. Το παιχνίδι στο Stade de France ωστόσο δεν έχει λήξει. Ο Πολωνός ρέφερι, Σιμόν Μαρτσίνιακ έχει δώσει τέσσερα λεπτά καθυστερήσεις.

Η Αυστρία έχει βγει όλη μπροστά για να βάλει το γκολ της νίκης που όχι μόνο θα της χάριζε τη νίκη αλλά και την δεύτερη θέση του ομίλου. Οι Ισλανδοί πέρναγαν και με την ισοπαλία όμως με το άλλο παιχνίδι στο 3-3 θα πέρναγαν ως καλύτερη τρίτοι. Προφανώς όμως δεν ήταν σε θέση ο Μπιάρνασον να κάνει υπολογισμούς στο 90+4' όταν και πήρε την μπάλα πίσω από την σέντρα βλέποντας ένα μισό γήπεδο μπροστά του άδειο.

Ούτε φυσικά το σκέφτηκε και ο Τρόστασον. Αμφότεροι είχαν περάσει ως αλλαγή στο παιχνίδι και ήταν οι Ισλανδοί με την μεγαλύτερη φρεσκάδα στα πόδια. Γι' αυτό και διένυσαν τα 3/4 του γηπέδου στο 100% την ίδια ώρα που οι συμπαίκτες τους υπέφεραν από την πίεση των Αυστριακών. Ο Μπιάρνασον λοιπόν δίνει μισό γκολ στον Τρόστασον ο οποίος με προβολή στέλνει την μπάλα πάνω στον Αλμερ (γκολκίπερ της Αυστρίας) αλλά αυτή με κάποιο τρόπο καταλήγει στα δίχτυα.

Αυτό το γκολ στο τελευταίο δευτερόλεπτο του αγώνα (ο Μαρτσίνιακ σφύριξε την λήξη αμέσως) άλλαξε όλο το τουρνουά. Η Ισλανδία αυτόματα πέρασε στην δεύτερη θέση και η Πορτογαλία προκρίθηκε ως καλύτερη τρίτη του ομίλου!

ΑΓΓΛΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΟ
Εάν λοιπόν ο Μπιάρνασον αποφάσιζε να πάει στο κόρνερ ή απλά να στείλει την μπάλα στους φιλάθλους της Ισλανδίας ή αν ο Τρόστασον δεν έβρισκε δίχτυα τότε η Πορτογαλία θα πήγαινε στο δύσκολο ταμπλό. Για να κατακτούσε δηλαδή το τρόπαιο θα έπρεπε να κάνει μια σειρά από υπερβάσεις.

Στους «16» θα έπεφτε πάνω στους Αγγλους. Στα προημιτελικά πάνω στους Γάλλους. Στα ημιτελικά πάνω στους Γερμανούς! Νομίζω συμφωνείτε πως το Κροατία-Πολωνία-Ουαλία ήταν σαφώς πιο... βατό από την τριάδα που σας αναφέραμε. Το γκολ των Ισλανδών ήταν αυτό που διαμόρφωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό την πορεία της Πορτογαλίας προς τον τελικό και εν τέλει προς το τρόπαιο.

Μια μικρή μεταβολή στη ροή των γεγονότων. Οπως ακριβώς το φτερούγισμα μιας πεταλούδας.

ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΓΗΠΕΔΟ, ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΤΕΡΜΑ
Η ιστορία γράφτηκε. Η Πορτογαλία έφτασε μέχρι τέλους και κατέκτησε το Ευρωπαϊκό. Το εντυπωσιακό βεβαίως είναι πως όλα άλλαξαν στο ίδιο γήπεδο. Η Ισλανδία νίκησε την Αυστρία στο Stade de France (εκεί όπου έχασαν και από τους Γάλλους στα προημιτελικά) και η Πορτογαλία πήρε το τρόπαιο στο ίδιο γήπεδο σκοράροντας στο ίδιο τέρμα (και στην ίδια γωνία) με παίκτη που ήρθε από το πάγκο (Εντερ) μετά από ασίστ παίκτη που επίσης είχε μπει αλλαγή (Μουτίνιο)!



Βεβαίως με τα αν δεν γράφεται ιστορία. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με το φαινόμενο της πεταλούδας. Ενώ πράγματι ένα ασήμαντο γεγονός μπορεί να αλλάξει άρδην την πορεία της ιστορίας, δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε ποια θα ήταν η εξέλιξη του χωρίς το γεγονός. Η γνώση ότι ένα ασήμαντο γεγονός οδήγησε σε κάτι «μεγάλο» μπορεί, μερικές φορές, να αποκτηθεί εκ των υστέρων, αν και συνήθως ακόμη κι αυτό είναι αδύνατον.

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, η πεταλούδα (σ.σ. Ισλανδία) δεν θα μπορούσε να «προκαλέσει» από μόνη της τον... τυφώνα (σ.σ. νικήτρια η Πορτογαλία). Σίγουρα όμως αν κινούσε τα φτερά της την λάθος στιγμή τότε πιθανότατα να είχαμε κι άλλη εξέλιξη στο Euro.