Τα αφεντικά τρελάθηκαν και μοιράζουν χρήμα στο ΝΒΑ. Εντάξει, η οικονομία των ΗΠΑ είναι εύρωστη, ανθεκτική, ξέρει να αντιμετωπίζει κρίσεις του συστήματος (ας είναι καλά η FED, ομοσπονδιακή τράπεζα) και φυσικά ευνοεί πάντα τους μεγάλους παίκτες. Τέτοιους, για την ακρίβεια μόνο τέτοιους, θα βρεις στην ιδιοκτησία των συλλόγων. Το παράδοξο είναι ότι με το που ξεκίνησε η μεταγραφική περίοδος άρχισαν να “βομβαρδίζουν” την αγορά με ρευστό. Ποσά που ο μέσος φίλαθλος δεν μπορεί να πιστέψει ότι υπάρχουν και ότι πάνε σε παίκτες μεσαίου επιπέδου. Η γενναιοδωρία των ιδιοκτητών δεν ευνοεί μόνο τους σούπερ σταρ, αλλά κυρίως τη μεσαία τάξη του ΝΒΑ. Το παράδοξο έγκειται στην πρακτική των εν λόγω παραγόντων. Δίνοντας τόσα πολλά χρήματα, τι περιμένουν να πάρουν πίσω; Το βασικότερο, όμως, είναι πώς και γιατί φτάσαμε στο σημείο να βρέχει εκατομμύρια δολάρια; Ο Ken Berger του CBS έχει τις απαντήσεις.

27 συμβόλαια, 1.72 δισεκατομμύριά δολάρια

Το ΝΒΑ πέρασε το όριο το 1997. Τότε αποφάσισε ότι η κόκκινη γραμμή των πλουσιοπάροχων συμβολαίων μπορεί να πατηθεί. Πρωταγωνιστής ήταν ένας 22χρονος πιτσιρικάς ονόματι Κέβιν Γκαρνέτ ο οποίος υπέγραψε εξαετές συμβόλαιο με απολαβές 126 εκατομμύρια δολάρια! Φέτος, με το “καλημέρα”, τέσσερις παίκτες ήρθαν σε ανάλογες συμφωνίες. Μικρότερες σε διάρκεια, αλλά με περισσότερα χρήματα. Τα ονόματα των Άντρε Ντράμοντ, Μάικ Κόνλι, ΝτεΜαρ ΝτεΡόζαν και Μπράντλι Μπιλ θα μείνουν στην χρηματοοικονομική ιστορία του ΝΒΑ. Ο Κόνλι, για παράδειγμα, υπέγραψε πενταετές συμβόλαιο με το Μέμφις για 153 εκατ δολάρια! Το πιο προσοδοφόρο στα χρονικά της λίγκας. Ο Κόνλι, στα 28 του, δεν έφτασε ποτέ σε Ολ Σταρ Γκέιμ στην εννιάχρονη καριέρα του. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι την 1η μέρα των μεταγραφών υπεγράφησαν 27 συμβόλαια αξίας 1.72 δισεκατομμυρίων δολαρίων!!! Για όσους δεν γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες και την ιστορία των Συλλογικών Συμβάσεων είναι παρανοϊκό. Μα, 85 εκατ δολάρια στον Εβάν Φουρνιέ; 50 εκατομμύρια στον Τζόρνταν Κλάρκσον; 52 για τον Σόλομον Χιλ;

Έλεγχος και στις δύο πλευρές

Η “συμφωνία Γκαρνέτ” ακολούθησε αυτές των Τζουάν Χάουαρντ, Αλόνζο Μούρνινγκ. Όχι μόνο ξεπέρασε το όριο των 100 εκατομμυρίων δολαρίων, αλλά ήταν τόσο επιθετική που οδήγησε στο λοκ άουτ του 1998. Το τέλος εκείνης της διαμάχης οδήγησε στα “μέγιστα συμβόλαια”. Ταρακουνημένοι από την υπόθεση Γκαρνέτ (παίκτης με μόλις δύο χρόνια εμπειρίας να εισπράττει τόσο μεγάλο ποσό) οι ιδιοκτήτες επέμειναν στο να υπάρχει όριο (cap) στα συμβόλαια των βετεράνων. Τέλος στις συμφωνίες με εννιαψήφια χρηματικά ποσά για παίκτες που δεν είχαν κάνει κάτι σημαντικό στην καριέρα τους. Τέλος, σε συμβόλαιο τύπου Γκλεν Ρόμπινσον, ο οποίος ως ρούκι υπέγραψε δεκαετές για 68 εκατομμύρια δολάρια!

Οι ιδιοκτήτες φυσικά δεν έμειναν εκεί. Πέρα από το όριο στους βετεράνους και τη “μεσαίου επιπέδου εξαίρεση” το 1998, είχαν συμφωνήσει με την Ένωση Παικτών, το 1995, στη δημιουργία της κλίμακας των ρούκι έτσι ώστε να ελέγχουν τα κόστη. Οι μισθοί των ρούκις και των δευτεροετών δεν καθορίζονταν πια από την αγορά, αλλά από τη θέση που είχαν στο ντραφτ. Αυτή του πρώτου γύρου. Τα συμβόλαια αυτά ήταν “έτοιμα”. Δύο χρόνια και για τα επόμενα δύο η επιλογή στον σύλλογο πριν ο αθλητής μπει στην ελεύθερη αγορά. Σε αυτή έμπαινε ως free agent με περιορισμούς (αν η ομάδα ήθελε να τον κρατήσει) και μετά χωρίς. Όσον αφορά τους βετεράνους, το μέγιστο που μπορούσαν να λάβουν ήταν σε συνάρτηση με το ανώτατο όριο αμοιβών και τα χρόνια εμπειρίας. Στη σημερινή εκδοχή, το μέγιστο δεν ξεπερνά το 25% του ορίου για παίκτες με 0-6 χρόνια εμπειρίας, 30% για παίκτες με 7-9 χρόνια εμπειρίας και 35% για όσους έχουν πάνω από 10 χρόνια εμπειρίας. [...] Συνοψίζοντας, οι ιδιοκτήτες αποφάσισαν στα τέλη της δεκαετίας '90 ότι ήθελαν έλεγχο και σιγουριά στο κόστος και στις δύο πλευρές. Δηλαδή σε ρούκις και παίκτες με εμπειρία.

Περισσότεροι “Ντελαβεντόβα” από “ΛεΜπρον”

Οι ιδιοκτήτες στην ουσία εξασφάλισαν τον έλεγχο στα “άκρα” και άφησαν το κέντρο. Τι εννοούμε; Οι παίκτες μεσαίου επιπέδου (μεσαίας τάξης) είναι αυτοί που ακμάζουν και μαζεύουν τα περισσότερα χρήματα. Αυτό έχει συμβεί πιο πολύ με τη μορφή της “μεσαίου επιπέδου εξαίρεση” (σ.σ εργαλείο για να υπερβούν το όριο και να προσθέσουν ελεύθερο παίκτη) και λιγότερο με το να λάβουν οι σταρ το μέγιστο. 'Έτσι καταλήξαμε στα παράλογα μεγάλα συμβόλαια του μπακ απ σέντερ Τζερόμ Τζέιμς, του τρίτου γκαρντ Κόρι Τζόζεφ, του Τιμοφέι Μοζγκόφ, του Μάθιου Ντελαβεντόβα. Ο Ντέιβιντ Φολκ, χρόνια ατζέντης, εξηγεί ότι “η ένωση αποφάσισε ότι είναι καλύτερο για τον ΛεΜπρον Τζέιμς να αφήσει 20 ή 30 εκατομμύρια δολάρια έτσι ώστε ο Τζόντι Μικς να βγάλει 6.7 εκατομμύρια”.

Η φιλοσοφία λίγκας-ιδιοκτητών είναι να ομογενοποιήσουν το δυναμικό του ΝΒΑ επειδή υπάρχουν περισσότεροι “Ντελαβεντόβα” από “ΛεΜπρον”. Εξού και καταλήγουν να πληρώνουν τόσα πολλά σε παίκτες που δεν είναι πολύτιμοι μια και έφτιαξαν αυτόν τον τεχνικό περιορισμό. Το πρόβλημα σερνόταν για χρόνια, σημειώνει ο Φολκ. Είχε γίνει μέρος της διαδικασίας με τους σταρ να δυσθυμούν και να αμφισβητούν τις διεργασίες στα εργασιακά. Τα αφεντικά ενήργησαν χρησιμοποιώντας την αρχή της πλειοψηφίας. Η αλήθεια είναι ότι η Ένωση Παικτών δεν έχει μόνο δέκα μεγάλους σταρ, αλλά κι άλλους 440 παίκτες που πρέπει να φροντίσει. Χωρίς αυτούς δεν θα υπήρχε ΛεΜπρον Τζέιμς, Κέβιν Ντουράντ, Στέφεν Κάρι.

Παρ’ όλα αυτά, το «χρηματιστηριακό» μέγεθος και η αποτίμηση των αξιών που παράγει η ξεχωριστή δεκάδα οδηγεί στην ισορροπία του συστήματος. Γιατί; Διότι ο φόβος της εκτροπής σε ανεξέλεγκτες οικονομικές καταστάσεις έφερε τον περιορισμό των μέγιστων αμοιβών. Εάν δεν υπήρχε, ο ΛεΜπρον Τζέιμς για παράδειγμα θα μπορούσε να εισπράξει διπλάσια χρήματα απ’ αυτά που θα πάρει όταν ανανεώσει με τους Καβαλίερς. Αντί για 30 εκατ δολάρια τον χρόνο θα πήγαινε στα 60! Κάτι ανάλογο θα ίσχυε και για τον Κάρι όταν το 2017 θα είναι διαθέσιμος χωρίς περιορισμούς. Παρεμπιπτόντως, οι μεγάλοι παίκτες έχουν αρχίσει να ασχολούνται περισσότερο με την Ένωση Παικτών και μάλιστα μετέχουν και στην εκτελεστική της επιτροπή. Πρόεδρος είναι ο Κρις Πολ. Να σημειώσουμε ότι Λίγκα και Ένωση Παικτών είναι σε διαπραγματεύσεις για αναθεώρηση της ισχύουσας Συλλογικής Σύμβασης. Μέχρι να καταλήξουν (όριο η 15η Δεκεμβρίου) έτσι λειτουργεί το σύστημα αμοιβών.

Ξεφάντωμα δαπανών

Το φαινόμενο των μεγάλων συμβολαίων σε παίκτες μεσαίου επιπέδου έχει κι άλλη αιτία. Ο κομισάριος του ΝΒΑ Άνταμ Σίλβερ το χαρακτήρισε “ευχάριστο πρόβλημα”, αφού πρόκειται για αύξηση του salary cap λόγω τριπλασιασμού της αξίας της συμφωνίας για τη μετάδοση των αγώνων. Το ανώτατο όριο υπολογίζεται σε ποσοστό επί των εσόδων τα οποία και εκτινάχτηκαν τα τρία τελευταία χρόνια. Η μοιρασιά μεταξύ παικτών-ιδιοκτητών είναι 50-50. Η ερχόμενη σεζόν σηματοδοτεί την πρώτη χρονιά της εννιαετούς συμφωνίας ύψους 24 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ ΝΒΑ-ABC/ESPN, Turner. Τέτοια αύξηση δεν την περίμενε κανείς, καθώς από τα 930 εκατ δολάρια τηλεοπτικά έσοδα φτάσαμε στα 2.67 δισ.

Το ΝΒΑ βέβαια ήθελε να ρίξει τα χρήματα σταδιακά στην αγορά. Η Ένωση Παικτών όμως, μέσω της Μισέλ Ρόμπερτς, νέα εκτελεστική διευθύντρια, αρνήθηκε. Έτσι, το salary cap από τα 70 εκατομμύρια δολάρια ανέβηκε στα 94 και προβλέπεται να πάει στα 110 την επόμενη σεζόν. Οι πιο ψύχραιμοι πάντως προειδοποιούν ότι αυτή η απότομη άνοδος σε συνδυασμό με τη δυσανάλογη διανομή χρημάτων, ίσως κάνουν τη Ρόμπερτς να μετανιώσει. Ο κακός σχεδιασμός και η απουσία ομαλής μετάβασης στα νέα χρηματοοικονομικά δεδομένα, πλημμύρισε την αγορά. Γι’ αυτό και οι 21 από τις 30 ομάδες έχουν χώρο να προσφέρουν μέγιστο συμβόλαιο. Σε όλα αυτά προσθέστε τον όρο “Χάντερ”. Ο πρώην εκτελεστικός διευθυντής των Ένωσης Παικτών κατάφερε να περάσει το εξής: Οι ομάδες υποχρεούνται να ξοδέψουν το 90% του χώρου τους δημιουργώντας επίπεδο μισθοδοσίας της τάξης των 85 εκατ δολαρίων. Ορίστε, λοιπόν, πώς φτάσαμε σ’ αυτό το “ξεφάντωμα δαπανών”.

Αποδοκιμασία, ο μεγάλος κίνδυνος

Ο Άνταμ Σίλβερ είχε πει ότι “ο μηχανισμός που καθορίζει το επίπεδο ορίου αμοιβών και τους φόρους είναι που θα διαταραχθεί το καλοκαίρι. Απροσδόκητη αύξηση στο όριο θα δημιουργήσει μια ελεύθερη αγορά δύσκολα προβλέψιμη”. Έκτοτε, ο κομισάριος δεν έχει κάνει κάτι. Κινείται στη λογική του “βλέποντας και κάνοντας”.

Το πρόβλημα είναι διττό. Από τη μία έχουμε ένα σύστημα που επέλεξε να επιβραβεύσει την πλειοψηφία των μεσαίου επίπεδου παικτών εις βάρος αυτών που πραγματικά αξίζουν τα πολλά χρήματα, και από την άλλη την αποτυχία και των δύο να περιμένουν το χρυσωρυχείο των τηλεοπτικών δικαιωμάτων. Το κακό είναι ότι δεν υπάρχει μηχανισμός στη Συλλογική Σύμβαση που να μπορεί να διαχειριστεί τη νέα κατάσταση. Έτσι, τα δολάρια μοιράζονται δυσανάλογα. Πάνε σε παίκτες που τυχαίνει να είναι ελεύθεροι αυτό το καλοκαίρι και το επόμενο. […]

Στην υπάρχουσα Συλλογική Σύμβαση η λίγκα κατάφερε να μειώσει τα συμβόλαια (σε χρονική διάρκεια) προσφέροντας στις ομάδες μέσα για να διορθώσουν λάθη στην αγορά παικτών. Η ιστορία έχει δείξει ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ παικτών-ιδιοκτητών πάντα προκαλούσε αθέλητες συνέπειες. Η νέα κατάσταση μπορεί να οδηγήσει διαίρεση αποδυτηρίων και να τορπιλίσει τη φιλοδοξία του Σίλβερ να δημιουργήσει ένα ανταγωνιστικό, ισορροπημένο σύστημα.

Η μεταγραφή του Κέβιν Ντουράντ στο Γκόλντεν Στέιτ είναι ακριβώς αυτό που δεν ήθελε ο κομισάριος. Η συμφωνία του “KD” με τους “Πολεμιστές” ίσως είναι η αρχή του τέλους για τις μικρές και μεσαίου επιπέδου αγορές του ΝΒΑ.

Η αλόγιστη σπατάλη μπορεί να κάνει ανεπανόρθωτη ζημιά στη λίγκα. Την ώρα που αυξάνονται τα έσοδα και η απήχηση του αθλήματος, το τελευταίο που θέλουν οι ιθύνοντες είναι να γυρίσουν στα 90’s. Τότε, που η αντίληψη του κόσμου ήταν ότι οι περισσότεροι παίκτες βάσει απόδοσης δεν αξίζουν τέτοια συμβόλαια. Η αποδοκιμασία των φιλάθλων είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον Σίλβερ, τους ιδιοκτήτες, την Ένωση Παικτών.

Πηγή: cbssports