Η φιγούρα του Τζέρι Γουέστ έγινε το επίσημο έμβλημα του ΝΒΑ. Σε αυτή συγκεντρώνεται η “ζωή” του οργανισμού, η φιλοσοφία του, η τελική εικόνα του. Τι θα μπορούσε να είναι πάνω απ' αυτό; Ο Στιβ Νας. Ναι, δεν έχει να επιδείξει τα τρόπαια και τις διακρίσεις του θρύλου των Λ.Α Λέικερς, ούτε στέκεται εκεί που τα φώτα της ράμπας λάμπουν. Μολαταύτα, υπάρχει κάτι στον Καναδό που είναι μοναδικό: Η αέναη, ακαθόριστη κίνηση του. Τη στιγμή που αποσύρθηκε από την ενεργό δράση -21 Μαρτίου 2015- η μπασκετική περσόνα αυτονομήθηκε και έμεινε για πάντα στο παρκέ. Όχι για να στοιχειώσει, αλλά για να ζήσει μέσω των επόμενων γενεών. Μέσω των γκαρντ που πρέπει να μην σταματήσουν να κινούνται γιατί τότε η σκιά του Νας θα εξαφανιστεί στη βαρβαρότητα του φωτός. Και αυτό δεν θα είναι καλό για το άθλημα, αφού θα χάσει κάτι από τη χάρη και την ομορφιά του. Όταν έφυγε ο Νας από το ΝΒΑ άφησε ένα πράγμα κληρονομιά: το αποτύπωμα του.

Το βλέπεις σε κάθε κίνηση που διαφοροποιεί, έστω και λίγο, το συνηθισμένο. Από παίκτες σχολικού πρωταθλήματος μέχρι καταξιωμένους επαγγελματίες. Όπως ο Στέφεν Κάρι που έχει δηλώσει πως “με ενέπνευσε να παίξω με τον τρόπο που νιώθω άνετα”. Δεν έχουμε να κάνουμε με κλώνους, αλλά με την επανάληψη μιας μπασκετικής χορογραφίας τα βήματα της οποίας αντιγράφονται ασυναίσθητα (;) από τους επιγόνους του. Στον Γκόραν Ντράγκιτς, ο Νας, στον Τόνι Πάρκερ, ο Νας, στον Ράγιον Ρόντο, ο Νας, στον Ντάμιεν Λίλαρντ, ο Νας, στον Κρις Πολ, ο Νας, στον Κάιρι Ίρβινγκ, ο Νας... Οι δύσπιστοι μπορούν, απλά, να δουν και να πιστέψουν.

Σμίλευσε την ψυχή του

Το τέλος της 19χρονης καριέρας του δεν ήρθε όπως θα ήθελε. Εξάλλου κανείς δεν μπορεί να ορίσει το τέλος του. Εντούτοις, τα τρία τελευταία χρόνια δεν ήταν και τα καλύτερα του. Έπαιζε για τους Λέικερς και ο χρόνος κύλησε αργά και βασανιστικά. Ψυχικά και σωματικά μια και υπέφερε από πόνους στη μέση. Τα χρόνια είχαν βαρύνει στο σώμα του και σε κάθε αιφνιδιασμό ένιωθε τον βάρβαρο αντίκτυπο. Τα ταξίδια για εκτός έδρας αγώνες αφόρητα. Τα φθαρμένα νεύρα έκαναν τον ιγνυακό τένοντα να φαίνεται μονίμως τραβηγμένος. Κι αν ο πόνος ήταν κάτι που μπορούσε να αντέξει, η μειωμένη επιδεξιότητα ήταν κάτι ασυναγώνιστο. Ο Νας είχε χάσει την ευελιξία που τον έκανε ξεχωριστό, που τον έκανε... Στιβ Νας.

Τον περισσότερο χρόνο τον ξόδευε στην αίθουσα με τα βάρη με τον προπονητή ενδυνάμωσης των Λέικερς Τιμ ΝτιΦρανσέσκο. Εκτελούσαν “χορογραφικές ασκήσεις” που έμοιαζαν με χορούς φυλών και ο Νας του έλεγε “συνέχισε να σμιλεύεις”. Τελικά, το μόνο που σμιλεύτηκε ήταν η ψυχή του. Το σώμα όμως ήταν αυτό που “αποφάσισε” για το πέσιμο της αυλαίας. Η καρδιά του δεν μπορούσε να πετρώσει και να προχωρήσει στην πιο σκληρή στιγμή για κάθε αθλητή. Άπαντες ήξεραν ότι θα αποσυρθεί, αλλά δεν το είχε συζητήσει με κανέναν δημόσια. Τελευταία στιγμή το αποκάλυψε στην εσωτερική αυλή ελληνικού εστιατορίου, δυο τετράγωνα από το σπίτι του.

Το παιδί από τον Καναδά

Ο Νας συμφωνεί με την άποψη ότι ο αθλητής πεθαίνει δύο φορές. Ο “αθλητικός θάνατος” είναι πιο επώδυνος, διότι τερματίζεται το πιο παραγωγικό μέρος της ζωής του. Ναι, το έργο μένει πίσω, αλλά αυτός δεν έχει, πια, συμμετοχή. Έτσι, για να γίνει υποφερτός ο χωρισμός πρέπει να περάσει από τη διαδικασία του πένθους. Ο 42χρονος δεν έχει βρει ακόμη τη θέση του σε αυτήν. Το βέβαιο είναι ότι δεν βλέπει τον εαυτό ως τον μύθο που κατέκτησε δύο τίτλους MVP με τους Σανς, ούτε ως αυτός που αναρρώνει από μια βασανιστική περίοδο στους Λέικερς. Ο Νας είναι ακόμη το παιδί από τον Καναδά με κερδισμένη υποτροφία. Είναι ο πρωτοετής στο Σάντα Κλάρα που δεν πέρναγε καλά με τους συμπαίκτες του και σκεφτόταν να φύγει. Είναι αυτός που πέρασε το καλοκαίρι με τους Πέιτον, Κιντ και όταν η μπάλα βγήκε εκτός γηπέδου, το “γάντι” είπε “άσε τον μικρό να πιάσει την μπάλα”. Είναι αυτός που οι “ειδικοί” θεωρούσαν ότι δεν έχει τις σωστές προδιαγραφές και εν ολίγοις δεν θα τα κατάφερνε στο ΝΒΑ.

Οι Σανς αρχικά είχαν επιλέξει τον Τζον Γουάλας στο νούμερο 15 του ντραφτ του '96. Ωστόσο, τότε είχαν προσλάβει ως βοηθό τον 33χρονο Ντόνι Νέλσον. Ο τελευταίος είχε δει τον Νας να παίζει και αρχικά δεν του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Η γνώμη του άλλαξε όταν τον παρακολούθησε σε παιχνίδια τουρνουά στο Σάντα Κλάρα και σε δοκιμαστικά στο Όκλαντ. Την ημέρα του ντραφτ, ο ιδιοκτήτης των “Ήλιων” Τζέρι Κολάντζελο ρώτησε τον Νέλσον αν ήταν σίγουρος για την επιλογή του. Η απάντηση του δεν χωρούσε παρερμηνείες; “εάν δεν πετύχει ο Στίβι, μπορεί να πάρεις τη δουλειά μου”!

Προπόνηση και καθόλου χαλάρωση

Ο Νας εισήλθε στο ΝΒΑ ακολουθώντας την παράδοση. Ήτοι, πίσω από τους μεγάλους (Κιντ, Κέβιν Τζόνσον) και κοπιάζοντας να μάθει “σταυρωτή” κι άλλες αποτελεσματικές κινήσεις για τη θέση του. Ο Καναδός είχε ύψος 1.90μ και ζύγιζε 88 κιλά. Αποθαρρυντικό. Όχι για τον άνθρωπο που ήταν μεγαλύτερος από τη σκιά του. Οι αριθμοί τον υπερασπίζονται, μια και κατέγραψε πάνω από 17 χιλιάδες πόντους και δέκα χιλιάδες ασίστ!

Το μυστικό του; Πολλή και ασταμάτητη δουλειά. Καθόλου πρωτότυπο, όμως έχει ενδιαφέρον το πώς επέδρασε στον ίδιο. Για τον Νας η προπόνηση ήταν πάνω απ' όλα. Ακόμη και από τον... ύπνο. Εάν δεν είχε προπονηθεί δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Και ναι, η δουλειά τον έκανε αυτό που έγινε, όμως έγινε και αιχμάλωτος της. Ακόμη κι όταν μετείχε σε ομάδες Ολ Σταρ (οκτώ τον αριθμό) δεν το ευχαριστιόταν. Φοβόταν ότι κάτι θα πάει στραβά και θα τιμωρηθεί. Δεν μπορούσε να χαλαρώσει κι όταν οι συνθήκες του το επέτρεπαν, την επόμενη μέρα καταπίεζε τον εαυτό του με ώρες σκληρής προπόνησης.

“Καθαρός” (τώρα) από μπάσκετ

Το μπάσκετ για τον Νας ήταν σαν σκληρό ναρκωτικό. Ήταν τόσο παθιασμένος με αυτό που του είχε γίνει εξάρτηση. Πλέον είναι “καθαρός”. Χαμογελάει περισσότερο και το γαλήνιο του προσώπου δεν χρειάζεται πια να καλύψει το πυρακτωμένο κρυφό εγώ του. Το σουτ δεν ήταν κάτι που τον έκανε ευτυχισμένο, αλλά βάρος ασήκωτο. “Το να σουτάρω ήταν εθισμός για μένα” αναφέρει. “Ήταν εμμονή. Πίεζα τόσο πολύ τον εαυτό μου που τώρα νιώθω ανακουφισμένος”. Η ορμή όμως παραμένει και ο δύο φορές MVP ψάχνει τρόπους να διοχετεύσει το απόθεμα ενέργειας. Παίζει ποδόσφαιρο, βοηθά τα παιδιά του με τα μαθήματα τους, βγάζει τον σκύλο βόλτα... Πιστεύει ότι θα βρει, τελικά, το κατάλληλο... κοστούμι.

Ο Νας δεν είναι ο τύπος που θα κάτσει να δει παλιούς αγώνες των Σανς ή θα προβεί σε συγκρίσεις με τον Κάρι. Η αναφορά στην μπασκετική κληρονομιά του τον φέρνει σε αμηχανία. Είναι ξάφνιασμα και η σεμνότητα του τον κάνει να οπισθοχωρεί. Μολαταύτα, η αποχώρηση του από την ενεργό δράση σήμανε και τον “θάνατο” του απόλυτου “στρατηγού στο παρκέ”. Συνεπώς, η κληρονομιά είναι αναπόφευκτη.

Παίκτης-επανάσταση

Το όνομα του Νας είναι συνδεδεμένο με την επανάσταση στη θέση του πόιντ γκαρντ. Το πότε έγινε είναι δύσκολο να πούμε. Εξάλλου, όλες οι επαναστάσεις μπορεί να προετοιμάζονται, όμως ξεσπούν. Δεν είναι προοδευτικά φαινόμενα. Παρ' όλα αυτά, η άνοιξη του 1999 μπορεί να θεωρηθεί η αρχή του ξεσπάσματος. Ο Ντόνι Νέλσον είχε μετακινηθεί στους Ντάλας Μάβερικς και βοήθησε να πειστεί ο πατέρας του Ντον, κόουτς των Μαβς, να αποκτηθεί ο Καναδός. Ο γιος θα κόμπαζε άλλη μία φορά, όμως έπρεπε να περιμένει λίγο.

Η πρώτη σεζόν του Νας στο Ντάλας ήταν η χειρότερη της καριέρας του. Μάλιστα, σε ένα μεγάλο διάστημα υστέρησης, ο σύλλογος καλούσε τον ατζέντη του για να προσφέρει στον παίκτη ενθάρρυνση! Ο προπονητής δεν μπορούσε να δείξει κατανόηση και απορούσε γιατί απέφευγε να πάρει σουτ. Η απάντηση του παίκτη ήταν “είμαι ο πόιντ γκαρντ. Είναι στη φύση μου να πασάρω”. Λογική απάντηση με αξιόπιστη βάση, αλλά δεν περνούσε στον κόουτς. “Αυτά είναι μα@#κιες. Είσαι παίκτης που μπορεί να κυριαρχήσει” ήταν η αποστομωτική απάντηση. Ο Νέλσον πίστευε ότι ο καλός πόιντ γκαρντ οφείλει και να σουτάρει. Η μία δεξιότητα να συμπληρώνει την άλλη.

Ο Καναδός, ο Γερμανός και η φαντασία στην επίθεση

Ο Νας όμως δεν περπάτησε μόνος του στο Ντάλας. Μαζί του ο Γερμανός Ντιρκ Νοβίτσκι. Μαζί μεταμόρφωσαν τους Μαβς και συνέθεσαν ένα από τα πιο αξιόπιστα δίδυμα του ΝΒΑ. Ο Ντιρκ θυμάται τη στιγμή που κατάλαβε ότι αυτός ο παίκτης έχει κότσια. Ήταν μετά από ήττα από τους Ρόκετς. Ο Νας είχε μόλις 1/10 σουτ και το κοινό τον αποδοκίμαζε άγρια. Ξαφνικά, διέσχισε το γήπεδο με ταχύτητα, πήρε την μπάλα, στάθηκε στο τρίποντο, σούταρε και ευστόχησε. Ο “μεγάλος Γερμανός” είχε περιγράψει τον Νας με αυτά τα λόγια:

“Έχεις ένα τύπο με ύψος 1.78μ. (σ.σ σκόπιμη υπερβολή), αργό και μη αθλητικό. Μπαίνει στους ψηλούς, παγιδεύεται ενώ είναι στον αέρα αλλά καταφέρνει να περάσει την μπάλα μέσα από τα πόδια στον ελεύθερο σουτέρ”.

Οι Μάβερικς, τελικά, λάτρεψαν τον Νας, όμως δίστασαν να σφραγίσουν μακροχρόνια συνεργασία επειδή ανησυχούσαν για τη μέση του. Έτσι, το 2004 οι Σανς τον είχαν και πάλι στο δυναμικό τους. Ο Μάικ Ντ' Αντονι, προπονητής για το Φοίνιξ εκείνη την περίοδο, ήταν χαμένος. Όπως έχει πει “δεν ξέραμε καν πως θα παίξουμε”. Οι ομάδες του στην Ευρώπη έμοιαζαν με τη φωτιά σε ξερά φύλλα. “Άνοιγαν” το γήπεδο και “βομβάρδιζαν” με τρίποντα. Ο Ντ' Αντονι φοβόταν να το κάνει στο ΝΒΑ και όλοι του έλεγαν πως έτσι θα “σκοτώσει” τους παίκτες και θα τον απολύσουν. Εκείνο το καλοκαίρι όμως, η τύχη και η διοίκηση των Σανς ήταν μαζί του. Όταν συναντήθηκε με τους Τζέρι και Μπράιαν Κολάντζελο, άκουσε τα λόγια που τόσο πολύ περίμενε: “Χρησιμοποίησε τους πέντε καλύτερους”. Ο κόουτς μετακίνησε Αμάρε Στούνταμαϊρ στη θέση του σέντερ και τον Σον Μάριον σε αυτή του πάουερ φόργουορντ. Ριζοσπαστικές κινήσεις που χαμήλωσαν το σχήμα, “άνοιξαν το γήπεδο”, και κυρίως επέτρεψαν στον Νας να δώσει νέο νόημα στην επίθεση.

Όμορφο χάος

Τα στοιχεία ήταν εκεί και η βόμβα “Νας” εξερράγη. Ανοιχτό γήπεδο, ελευθερία επιλογών, φαντασία, ταλέντο.... Κοσμογονία. Οι Σανς μπορεί να μην κέρδισαν πρωτάθλημα, όμως κατέλαβαν τα μπασκετικά σώματα άλλων και μέσα απ' αυτούς θριάμβευσαν. Δείτε τους Σπερς, τους Γουόριορς, του Χοκς και τους Ρόκετς να εκτελούν το πικ εν ρολ. Σε όλα θα δείτε κάτι από τους Σανς.

Ο Γκραντ Χιλ, σήμερα αναλυτής αγώνων ΝΒΑ, χαρακτήρισε χάος τον τρόπο που έπαιζαν οι “ήλιοι”. Προφανώς, “όμορφο χάος” διότι το εν λόγω στιλ υιοθετήθηκε από τις ομάδες και ο Νας είχε σημαντική συμβολή. Πριν τον Καναδό, ο πόιντ γκαρντ έδινε αμέσως την μπάλα στον παίκτη στη ρακέτα ή σε αυτόν στο “φτερό”. Ο Νας έδωσε νέο στίγμα αφού το ένστικτο ήταν αυτό που όριζε τις κινήσεις και τις αποφάσεις του. Οι πάσες του ήταν σαν σφαίρες. Έπρεπε να είσαι σε διαρκή εγρήγορση για να τις λάβεις. Αν τις έχανες, σου έλεγε “λάθος μου” και αμέσως σου έδινε νέα. Με τον Νας πολλοί παίκτες βελτιώθηκαν και έφτιαξαν το όνομα τους. Γκραντ Χιλ, Τσάνινγκ Φράι, Τιμ Τόμας, Μάρτιν Γκόρτατ.

“Κάηκε” στο L.A

Η κληρονομιά του Νας ξεπερνά θέσεις και σύνορα. Όταν μεγάλωνε στη Victoria B. C, στον Καναδά, οι καλοί Καναδοί στο ΝΒΑ ήταν ελάχιστοι. Τα τελευταία χρόνια αυτό άλλαξε και η συμβολή του 42χρονου είναι σημαντική. Κάνει άπαντες καλύτερους λένε όσοι θέλουν να τον περιγράψουν και δεν είναι ψέμα. Η παραδοχή όμως δεν προσφέρεται απ' όλους στις ΗΠΑ και ιδιαίτερα από τους κατοίκους της πόλης που ζει.

Το καλοκαίρι του 2012 είχε να επιλέξει ανάμεσα σε Λέικερς, Νικς, Ράπτορς. Το ρίσκο ήταν μεγάλο όπου κι αν πήγαινε, αλλά επέλεξε το μεγαλύτερο και είχε δικαιολογία. “Θέλω να είμαι μέσα στη φωτιά” είχε πει στον φίλο του Στιβ Κερ. “Θέλω το μεγαλύτερο ρίσκο και τη μεγαλύτερη ανταμοιβή”. Η δικαίωση δεν ήρθε για κανένα. Ο παίκτης σταμάτησε πρόωρα και τραυματισμένος, ενώ η ομάδα μπήκε σε φάση ανοικοδόμησης. [...] Το όνομα του μπορεί να ήταν

συνδεδεμένο με την επιτυχία σε Καναδά, Αριζόνα, Τέξας, όμως στη Νότια Καλιφόρνια προκαλούσε άσχημες εντυπώσεις.

Η περίοδος “Λέικερς” δεν ήταν δύσκολη μόνο για τον Νας. Για όλους όσους εμπλέκονταν στον σύλλογο του L.A ήταν δοκιμασία. Δοκιμασία να ξεφύγουν από ένα άβολο, πνιγηρό, αφιλόξενο περιβάλλον. Όσοι έζησαν από κοντά τα πράγματα βεβαιώνουν ότι ο Νας προσπάθησε περισσότερο απ' όλους. Όταν το γυαλί ράγισε, προσπάθησε να καλύψει άμεσα το κενό χρησιμοποιώντας τα διδάγματα και τη σοφία της βουδιστικής φιλοσοφίας. Ο Νας προσπαθούσε να “αδειάσει” το μυαλό του και έμενε στο ρόστερ των Λέικερς μόνο για την περίπτωση που η ομάδα ήθελε να ανταλλάξει το συμβόλαιο του. Απείχε και στην ουσία προκαλούσε τους Λέικερς να το διώξουν. Παρ' όλα αυτά τον πλήρωναν κανονικά και έτσι δεν μπορούσε να μην επιστρέψει. Όχι ως παίκτης, αλλά ως δάσκαλος των νεότερων. Το αγωνιστικό φινάλε δεν ήταν αυτό που περίμενε, όμως ξέρει τι έκανε και παραδέχεται τα λάθη του. Ωστόσο, δεν μετανιώνει.

Νέοι δρόμοι μπροστά του

Η ξεκούραση είναι λύτρωση για τον Νας. Ασχολείται με τα τρία παιδιά του και δεν τον απασχολεί το γυμναστήριο. Οι κόρες του, δίδυμες, παίζουν βόλεϊ κι αυτός παρατηρεί το πώς αθλούνται τα νέα παιδιά σήμερα. Ξέρει ότι οι γονείς θέλουν ώρες στο γυμναστήριο, ασκήσεις, ενδυνάμωση κ.α. Το παιχνίδι στο πάρκο όμως αναπτύσσει τη δημιουργικότητα και αυτό θέλει για τα παιδιά του.

Τα δικά του παιδικά χρόνια ήταν σαν να βρίσκεται σε δικό του τόπο άθλησης. Η μητέρα του έφτιαξε ομάδα βόλεϊ και ο μικρός Νας ακολουθούσε. Ο πατέρας του ήταν επαγγελματίας ποδοσφαιριστής που τον επαινούσε περισσότερο για τις πάσες παρά για τα γκολ. Γι' αυτό και προσπαθούσε να επαναλάβει την καλή πάσα για να πάρει την αγάπη του πατέρα του. Επιθυμία του να μεταδώσει στα παιδιά του το πάθος για τα σπορ χωρίς όμως να τα πιέσει. Το σίγουρο είναι ότι θα τα υποστηρίξει και ενθαρρύνει.

Ο Νας έχει μπροστά του νέους δρόμους να διασχίσει. Είναι γενικός διευθυντής στην ομάδα μπάσκετ του Καναδά, έχει συστήσει το φιλανθρωπικό ίδρυμα “Steve Nash Foundation” και εταιρία παραγωγής ντοκιμαντέρ. Τα χρόνια μπορεί να βαραίνουν το σώμα, όμως η ψυχή του, πια, είναι ανάλαφρη και αυτή που θα τον οδηγήσει σε νέες ανακαλύψεις.

Πηγή: SI