Τα καλύτερα του ελληνικού σινεμά

Ο ελληνικός κινηματογράφος έμεινε για πολλά χρόνια στάσιμος και “κρύφτηκε” πίσω από τις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές εξελίξεις. Ειδικά την περίοδο των δεκαετιών '60, '70. Η ανάγκη του Έλληνα να διασκεδάσει και να βγάλει από πάνω του το βάρος του, Πολέμου, του Εμφυλίου, της Αποστασίας και η τρομακτική παρουσία της Χούντας, δημιούργησε τον “καλό ελληνικό κινηματογράφο” των ανάλαφρων κωμωδιών, του μελό.

Η περίοδος της Μεταπολίτευσης αλλάζει το σκηνικό και δίνει την ευκαιρία στο ελληνικό σινεμά να προβληματιστεί. Να επιστρέψει σε δύσκολα θέματα και να παρουσιάσει τη δύσκολη, σκληρή μετάβαση στη νέα εποχή. Στον 21ο αιώνα οι νέοι δημιουργοί ακουμπούν την “ελληνική οικογένεια” και διαλύουν τους μύθους. Παρ' όλα αυτα, υπάρχουν φιλμ που “σπάνε” τον χρόνο και τους όποιους περιορισμούς. Χρησιμοποιώντας ως βάση το ελληνικό πνεύμα, την ελληνική λογοτεχνία, εισδύουν στα μύχια της ύπαρξης και μας συνεπαίρνουν. Η δεκάδα που ακολουθεί είναι ό,τι καλύτερο έχει να παρουσιάσει, κατά τη γνώμη μου, ο ελληνικός κινηματογραφός στην ιστορία του.

10)Στρέλλα

Ο Πάνος Κούτρας μας θύμισε τι σημαίνει να τολμάς κινηματογραφικά. Σε όλα τα επίπεδα...Το μοντάζ σου “κόβει” την ανάσα. Οι ερμηνείες ξεσηκώνουν και καθηλώνουν. Το σενάριο και η πλοκή ξεπερνάνε τα όρια. Η ερωτική ιστορία του Κούτρα είναι ωμή και τόσο μα τόσο αληθινή. Δεν υπάρχουν ροζ συννεφάκια και χαρούμενες ψευδαισθήσεις. Η “Στρέλλα” αποτέλεσε το πρώτο ισχυρό μήνυμα εξωστρέφειας του νέου ελληνικού κινηματογράφου.

9)Παραγγελιά

Η ιστορία του Νίκου Κοεμτζή. Αρχαία τραγωδία μέσα σε καπνούς, βρισιές, αλκοόλ και μια διαρκή παρακμή στην Ελλάδα της δεκαετίας του '70. Αυτή ήταν η ματιά του Παύλου Τάσιου. Ο φακός πάνω στον Κοεμτζή. Η κάμερα να εισδύει στην ψυχή και τον θυμό της. Ο Αντώνης Αντωνίου ερμηνεύει με στιβαρότητα τον μοιραίο ήρωα. Η απαγγελία των ποιημάτων της Κατερίνας Γώγου, από την ίδια, “δένει” την ταινία με το πνεύμα της εποχής που διαρκώς αιμορραγεί.

8)Ευδοκία

Ψηφίστηκε καλύτερη ελληνική ταινία το 1985 και χωρίς φιοριτούρες και φωνές στέκει ακλόνητη στον χρόνο. Καταγγελία για τη Χούντα. Αλληγορικά, σεμνά και δυνατά περνάει η απαίτηση για ελευθερία, χειραφέτηση, προσπάθεια για ζωή. Ο Δαμιανός εκμεταλλεύεται το σκληρό τοπίο της εποχής, “πατάει” στον ρεαλισμό και στη Μαρία Βασιλείου, την πρωταγωνίστρια του. Φυσικά, η μουσική του Μάνου Λοϊζου καθορίζει τη μορφή και την ταυτότητα της ταινίας.

7)Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση

Αν η κωμωδία ορίζεται ως “τραγωδία+χρόνος”, η ταινία του Ντίνου Κατσουρίδη έδωσε διαφορετική χρήση στο δεύτερο συστατικό. Το έρεβος του παρελθόντος και το φαιό αποτύπωμα του δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο για να ακολουθήσει ο θεατής την εξελικτική διαδικασία. Το ακίνητο και τραγικό του λαβωμένου χρόνου πάγωσε για λίγο. Μαζί αποκρυσταλλώθηκε η σπουδαία ερμηνεία του Θανάση Βέγγου. Το θλιμμένο χαμόγελο το πιο ισχυρό αντιπολεμικό μήνυμα.

6)Happy Day

Οι ταινίες του Παντελή Βούλγαρη δεν χάνουν την πολιτική επικαιρότητα τους. Αυτό ξεπερνά το ασφυκτικό πλαίσιο της “πολιτικής ταινίας”. Η συγκεκριμένη αφορά τη Μακρόνησο. Η επιλογή να αναδείξει τον τόπο μαρτυρίου με βάση τον σουρεαλισμό είναι αξεπέραστη. Αντιφρονούντες κρατούμενοι “χορεύουν” στον τρελό ρυθμό που ορίζουν οι παρανοϊκοί εξουσιαστές τους. Η εξορία αποτυπώνεται, παίρνει μορφή, χρώμα και το υπαρξιακό αδιέξοδο “συλλαμβάνεται” στον φακό του Βούλγαρη.

5)Κυνόδοντας

Το γεγονός ότι ήταν υποψήφια για Όσκαρ Ξενόγλωσης ταινίας το 2011 αρκεί για να μπει στη δεκάδα. Φυσικά, είχε πάρει κάμποσα βραβεία πριν φτάσει εκεί. Ο Γιώργος Λάνθιμος πέρασε το νέο ελληνικό σινεμά σε άλλο επίπεδο. Ο “Κυνόδοντας” τοποθετείται δίπλα σε σκηνοθέτες όπως οι Βίντεμπεργκ, Τρίερ, Γκας Βαν Σαντ... Θέμα του η οικογένεια και ο υπόγειος, ιδιαίτερος φασισμός που τη διέπει. Εκπληκτικό σενάριο, απόλυτος έλεγχος των υποκριτικών ικανοτήτων των ηθοποιών του.

4)Zorba the Greek

Η εν λόγω ταινία έχει ενταχθεί στην ταυτότητα της Ελλάδας. Και μόνο η μουσική της, από τον Μίκη Θεοδωράκη, την καθιστά αναγνωρίσιμη παγκοσμίως. Βέβαια, δεν είναι μόνο αυτή. Πρώτα απ' όλα ο Καζαντζάκης. Στο βιβλίο του “Ο βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά” βασίστηκε το σενάριο της. Σκηνοθεσία Μιχάλης Κακογιάννης και στο καστ Άντονι Κουίν, Άλαν Μπέιτς, Ειρήνη Παππά, Λίλα Κέντροβα, Σωτήρης Μουστάκας. Απέσπασε τρία Όσκαρ το 1964.

3)Αναπαράσταση

Η ταινία δεν έχει τη φήμη και την προσοχή που της αξίζει. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος χαρακτηρίστηκε για τις λυρικές, βαθιά φιλοσοφικές, υπαρξιακές φιλμικές εκφράσεις. Με την “Αναπαράσταση” όμως αναδεικνύει και ανατέμνει τη συμπεριφορά μιας ολόκληρης κοινωνίας. Της Ελλάδας της δεκαετίας του '70. Σκηνοθετικό ντεμπούτο για τον Αγγελόπουλο που σχολίασε εύστοχα την θολή ανθρώπινη συνείδηση και την αδυναμία της εξουσίας να παρουσιάσει την αλήθεια.

2)Ο δράκος

Αυθαίρετα θα την τοποθετούσα απέναντι στον “Ζορμπά” του Κακογιάννη. Παγκόσμιας εμβέλειας ταινία, αλλά πιο “αθόρυβη”. Σημαντικό πολιτισμικό κομμάτι της Ελλάδας. Η υπόθεση της ενόχλησε τη συντηρητική Ελλάδα του '50, αλλά είναι ένα διαχρονικό αριστούργημα. Ο Νίκος Κούνδουρος πήρε το σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη και έφτιαξε ένα πολυσύνθετο φιλμ. Στοιχεία ιταλικού νεορεαλισμού, φιλμ νουάρ, γερμανικού εξπρεσιονισμού. Σπουδή πάνω στην έννοια της μεταμόρφωσης, της αλλαγής. Ανυπέρβλητη ερμηνεία από τον Ντίνο Ηλιόπουλο. Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

1)Kάλπικη λίρα

Η απλότητα, η χάρη, το συναίσθημα, το μεγαλείο. Σε αυτές τις τέσσερις λέξεις περικλείεται το δυσθεώρητο μέγεθος της ταινίας του Γιώργου Τζαβέλλα. Σπονδυλωτή. Διαφορετικές ιστορίες που τις ενώνει ένα πράγμα: Μια κάλπικη λίρα. Ο πόθος για πλούτο και η σκληρή διάψευση. Το δίπολο που χωρά κάθε άνθρωπο. Ειδικά την Ελλάδα του 1955, που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της. Στην ουσία ο Τζαβέλλας συνέθεσε μια ασπρόμαυρη τοιχογραφία της εποχής και την έσπασε σε κομμάτια. Αξεπέραστες ερμηνείες από τους Βασίλη Λογοθετίδη, Ορέστη Μακρή, Μίμη Φωτόπουλο, Δημήτρη Χορν, Έλλη Λαμπέτη, Σπεράντζα Βρανά, Ίλυα Λιβυκού. Και εδώ, η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.