«Την αποκαλούν με διάφορα ονόματα: σφαίρα, τόπι, στρογγυλή θεά. Στη Βραζιλία δεν αμφιβάλλει κανείς ότι είναι γυναίκα. Οι Βραζιλιάνοι τη λένε χοντρούλα, γκορντουτσίνια, ή κοριτσάκι, μενίνα, και της δίνουν διάφορα ονόματα, Μαρικότα, Λεονόρ ή Μαργαρίτα. Ο Πελέ τη φίλησε στο Μαρακανά, όταν έβαλε το χιλιοστό του γκολ, και ο Ντι Στέφανο της έστησε μνημείο στην είσοδο του σπιτιού του, μια μπρούντζινη μπάλα με την επιγραφή Σ’ ευχαριστώ, παλιοκόριτσο. Η μπάλα είναι πιστή». Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο προσπάθησε να εξηγήσει κάθε οπτική του ποδοσφαιρικού θεάματος και φυσικά δεν μπορούσε να μην εξηγήσει τι είναι το ίδιο το αντικείμενο του πόθου.

Ουσιαστικά, μέσα από τις λέξεις και τον τρόπο του, θέλησε να δείξει τη σημασία της ως παιχνίδι. Δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να ορίσει ρητά το γεγονός πως αποτελεί τρόπο ένταξης σε μια κοινωνική δομή, μέσο για να απαλλαχθεί κάποιος από το άγχος, καταφύγιο σε μια ζωή γεμάτη «λακούβες», μακριά από πατρίδες, σημαίες και θεούς. Σήμερα μερικά παιδιά μοιάζουν σαν παιδιά ενός κατώτερου τέτοιου. Ζουν ανάμεσά μας και καλούνται να προσποιούνται πως δεν τους πειράζει όταν τους κοιτούν γιατί είναι μαύροι, κακοντυμένοι, σε παρέες που ενεργοποιούν τα αντανακλαστικά της συντήρησης και της προφύλαξης.

Αν τους δει κάποιος να κυνηγούν το γκολ, να κάνουν τάκλινγκ, να προσπαθούν να κλέψουν τη μπάλα, να την πασάρουν, να πανηγυρίζουν, θα καταλάβει πως δεν χρειάζεται να φοβάται. Για την ακρίβεια, πως με αυτόν τον τρόπο μπορεί να πετύχει την εξάλειψη κάθε φόβου, εκείνου, αλλά κι εκείνων. Με μια μπάλα στα πόδια, άνθρωποι από τη Νιγηρία, το Καμερούν, τη Σομαλία, τη Συρία, την Παλαιστίνη, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Γουινέα, το Κονγκό, την Ερυθραία, το Αφγανιστάν ψάχνουν μια καλύτερη ζωή. Ονειρεύονται πως μπορούν να γίνουν Αντετοκούνμπο, αλλά δεν έχει και τόση σημασία αν τελικά θα τα καταφέρουν.

Στόχος είναι η κοινωνική ενσωμάτωσή τους μέσα από μια αθλητική διαδικασία, στην οποία αποφορτίζονται και περνούν καλά. Αυτό επιχειρεί εδώ και 2,5 χρόνια το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, που μέσα από το πρόγραμμα «Erasmus+» της Ευρωπαϊκής Ένωσης συγκρότησε μια αθλητική ομάδα που «θα έκανε την πρώτη προσέγγιση αναφορικά με την ένταξη των ανθρώπων αυτών στην κοινωνία», όπως εξηγεί στο GWJ ο υπεύθυνος Επικοινωνίας, Χρήστος Λαζαρίδης.

«Στη συνέχεια προέκυψε η ποδοσφαιρική ομάδα με 50-60 άτομα, αρχικά μέσα από τα camps και δημόσια καλέσματα. Ήρθε ο προπονητής, ο Κένεντι, που είναι από την αρχή αρωγός της προσπάθειας. Τα κονδύλια αξιοποιήθηκαν για την οργάνωση μιας πολυπολιτισμικής ομάδας, σε μια μορφή κοινωνικού πειράματος, ώστε να δούμε αν μπορεί να προκύψει ενσωμάτωση ανθρώπων μέσα από μια αθλητική διαδικασία. Ύστερα από 2,5 χρόνια έχουμε εικόνα για το τί κάνουμε σωστά και τί λάθος, ώστε να ξέρουμε και πως να δουλέψουμε. Έχουμε ανθρώπους ηλικίας 15-36 ετών από 16 διαφορετικές εθνικότητες. Η ομάδα κατεβαίνει σε ένα πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, το anexartito.com, όπου συμμετέχουν διάφοροι φορείς και είμαστε πολύ χαρούμενοι γι΄αυτό, νιώθουμε πολύ φιλόξενα».

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ

Το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων είναι ένα πολυεθνοτικό δίκτυο που αποτελείται από 12 μεταναστευτικές και προσφυγικές κοινότητες. Εργάζεται στην κατεύθυνση της ενδυνάμωσης των κοινοτήτων και στην απεύθυνση των ζητημάτων που τους αφορούν, όπως η διαδικασία αίτησης ασύλου, η κοινωνική τους ενσωμάτωση κι εν τέλει η πολιτική τους συμμετοχή στην κοινωνία. Ιδρυτής είναι ο κ. Γιονούς Μοχαμαντί, που έχει λάβει την ελληνική ιθαγένεια από τον Νοέμβριο του 2018 και μάλιστα θα είναι και υποψήφιος με τον ΣΥΡΙΖΑ στις ερχόμενες Ευρωεκλογές. Χρηματοδοτείται βασικά από το Open Society Foundation, καθώς και από συνδρομές και δωρεές. Ιδρύθηκε το 2012, αν και άτυπα λειτουργούσε από το 2010 και έχει παρουσία στα δημόσια fora κι εκπροσώπηση στα διεθνή κι ευρωπαϊκά δίκτυα με σκοπό την ευαισθητοποίηση γύρω από το μεταναστευτικό.

«ΕΙΝΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΕΓΑΛΩΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΒΙΑ, ΤΟΥΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΠΩΣ ΝΑ ΖΗΣΟΥΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΧΩΡΑ»

Πρώτος μας μιλάει ο Κένεντι. Διαφορετικά, ο «General»! Δάσκαλος, προπονητής, πατρική φιγούρα για τους περισσότερους. Νιγηριανός, πρώην ποδοσφαιριστής, με πέρασμα από τον Άρη και την Καβάλα, βρίσκεται σχεδόν 30 χρόνια στην Ελλάδα. Σήμερα είναι 52 χρονών και συγκρίνει την Ελλάδα που γνώρισε με αυτή που αντιλαμβάνεται σήμερα, δηλώνοντας έτοιμος να συμβουλεύσει όποιον του το ζητήσει, καθώς και να δώσει τα δικά του «φώτα» σε ανθρώπους που «πρέπει να μάθουν τον τρόπο ζωής σε μια ευρωπαϊκή χώρα».

«Προσπαθούμε να δείξουμε σε όσους έρχονται εδώ τον τρόπο να ζουν στην Ευρώπη, να ανταποκρίνονται στα ήθη και τα έθιμα, να τηρούν τους κανόνες που ισχύουν εδώ. Το Φόρουμ βοηθάει τα παιδιά να βρουν σπίτια, φαγητό, ρούχα και φυσικά να τους εντάξουν στην κοινωνία, να μάθουν ελληνικά και να ενταχθούν φυσιολογικά στην κοινωνία. Έχουν μάθει να ζουν αλλιώς, εντελώς άναρχα, βίαια σε κάποιο βαθμό, οπότε είναι πρόκληση να μάθουν να ζουν σε ένα δομημένο περιβάλλον.

Πολλοί δουλεύουν, άλλοι πάνε στο σχολείο, γι’ αυτό και δεν μπορούν πάντα να έρχονται στις προπονήσεις. Τα καταφέρνουν όμως και το θέλουν πολύ, γιατί μπορούν να εκτονώνονται και παράλληλα να μένουν μακριά από επικίνδυνες καταστάσεις. Οι περισσότεροι έρχονται από το Ιράν, το Ιράκ και ζουν αγχωμένα, με τη βία στο κεφάλι τους. Εδώ προσπαθούμε ουσιαστικά να τους αποφορτίσουμε, στηρίζοντάς τους να τους μάθουμε πως δεν χρειάζεται να ζουν με ένταση σαν αυτή που ζει κάποιος όταν βιώνει την εμπειρία ενός πολέμου για παράδειγμα ή δικτατορίες.

Πάντως και η Ελλάδα που συνάντησα όταν ήρθα δεν έχει σχέση με αυτή που βλέπω σήμερα. Παλιότερα τα πράγματα ήταν πιο ήσυχα. Τώρα, με τόσους ξένους, οι Έλληνες έχουν αλλάξει, τα πράγματα έχουν αγριέψει. Παλιά όταν ήμουν νέος θυμάμαι γιαγιάδες να μαγειρεύουν και να μας φωνάζουν να φάμε, μας μαγείρευαν! Κυκλοφορούσες, άφηνες και την πόρτα σου ξεκλείδωτη και δεν σε πείραζε κανείς!

Εδώ παίζουμε ποδόσφαιρο, ώστε να περάσουμε καλά. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο παίζαμε εμείς όταν ξεκινήσαμε, αφού δεν υπήρχε η προοπτική να βγάλουμε τόσα χρήματα όπως οι σημερινοί παίκτες. Εκείνος που έφερε τόσα λεφτά στο ποδόσφαιρο ήταν ο Μαραντόνα!

Μου αρέσει αυτό που κάνω εδώ, όπως και να προπονώ μικρά παιδιά. Είναι ωραίο να βλέπω ένα παιδί ακατέργαστο, να του μαθαίνω πράγματα και να το βλέπω να μεγαλώνει και να γίνεται καλύτερο. Έχω προπονήσει κιόλας στις ακαδημίες του Ολυμπιακού Λαμπρινής-Γαλατσίου, είναι πολύ όμορφο το συναίσθημα. Ό,τι δώρο κάνεις σε ένα παιδί, θα στο δώσει πίσω».

«Ο ΑΝΤΕΤΟΚΟΥΝΜΠΟ ΖΕΙ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΟΛΩΝ ΜΑΣ»

Μετά τον «General», σειρά έχουν οι παίκτες. Πρώτος ο Τζέρι, επίσης από Νιγηρία. Εδώ και 11 χρόνια ζει στην Ελλάδα, φεύγοντας όπως λέει από την πατρίδα του, ώστε να σώσει τη ζωή του. Λατρεύει να παίζει ποδόσφαιρο, ευχαριστώντας το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, ενώ δεν κρύβει τον θαυμασμό του για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, που ζει το όνειρο.

«Έπαιζα και στην πατρίδα μου, όμως έπρεπε να φύγω από κει, ήταν πολύ δύσκολα τα πράγματα κι έψαξα μια ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή, για την ακρίβεια για να γλιτώσω! Το ποδόσφαιρο μας έχει δώσει μια ευκαιρία να απαλλαχθούμε από το άγχος της καθημερινότητάς μας. Αυτό έχει καταφέρει το Ελληνικό Φόρουμ για τους πρόσφυγες, να μας δώσει μια διέξοδο μέσα από το ποδόσφαιρο, ευκαιρίες για να ζήσουμε καλύτερα και να πετύχουμε όσα θέλει ο καθένας μας.

Θέλω να παίξω όσο περισσότερο μπορώ. Η ζωή μας είναι δύσκολη, όμως με τα χρόνια βλέπω ότι βελτιώνεται η κατάσταση. Οι ρατσιστές είναι παντού και το να βρεις δουλειά ως μαύρος στην Αθήνα είναι δύσκολο. Μοιράζομαι ένα διαμέρισμα με άλλον έναν. Ο Αντετοκούνμπο είναι ένα όνειρο που το βλέπεις να γίνεται πραγματικότητα! Όταν έχεις την αυτοπεποίθηση και την πίστη, τότε μπορείς να τα καταφέρεις. Είναι πρότυπο για όλους και ειδικά για τους μετανάστες».

«ΣΤΗ ΜΟΡΙΑ ΗΤΑΝ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ, ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ ΟΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΠΑΙΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ»

Τελευταίος, ο Ελίας, από το Αφγανιστάν. Κάνει τη σύγκριση της Μόριας με την Αθήνα και ξεκαθαρίζει πως… δεν συγκρίνονται. Εξάλλου, στα 17 του, ίσως έχει περισσότερους λόγους για να αισθάνεται χαρούμενος με τη μπάλα στα πόδια και να θέλει να γίνει επαγγελματίας.

«Είναι δύσκολα να ζεις αυτή την περίοδο σαν πρόσφυγας στην Ελλάδα, όμως είναι όμορφο το να παίζεις ποδόσφαιρο. Μέσα από τον αθλητισμό η ζωή μου γίνεται πιο εύκολη. Είμαι 17 χρονών και βρίσκομαι στη χώρα εδώ και 1,5 χρόνο. Στην Αθήνα τα πράγματα είναι σαφώς πιο εύκολα. Ήμουν για περίπου έναν χρόνο στη Λέσβο, στη Μόρια. Εκεί ήταν πραγματικά δύσκολα. Μπορώ να παρακολουθώ μαθήματα ελληνικών και προσπαθώ να πάω στο σχολείο, αν και ακόμα δεν έχει προχωρήσει η διαδικασία.

Είναι σημαντικό να μάθουμε τη γλώσσα, αυτό άλλωστε είναι και το πιο δύσκολο πράγμα. Θες να πας κάπου, να συνεννοηθείς, σε νοσοκομείο, σε δουλειά κι αυτό είναι δύσκολο όταν δεν μιλάς ελληνικά.

Όταν παίζω ποδόσφαιρο κάνω αυτό που πραγματικά θέλω. Αισθάνομαι πραγματικά ωραία στο γήπεδο, ζω πια σε μια όμορφη πόλη και καταφέρνω να βρίσκω κάτι που ευχαριστιέμαι. Φυσικά εύχομαι και να καταφέρω να γίνω επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, αυτό θα ήταν υπέροχο!».

* Credits στην Αγγελική Σταματάκη για τις φωτογραφίες κι ευχαριστίες για τη συνεργασία.

* Οι φωτογραφίες είναι από το τουρνουά της τελετής λήξης του προγράμματος MATCH Project in Greece. Στο τουρνουά αυτό έλαβαν μέρος η ομάδα του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, η HOPE Refugees από την Οργάνωση ΓΗ, η κοινότητα της Νιγηρίας - που αναδείχθηκε και νικήτρια και η κοινότητα της Ακτής Ελεφαντοστού.