Αν παίρνεις τη ζωή στα σοβαρά κινδυνεύεις να πεθάνεις! Όχι ότι θα αλλάξει η πορεία και η μοίρα του κόσμου αν συμβεί κάτι τέτοιο, αλλά κρίμα είναι να μην προλάβεις να γελάσεις με τον θάνατο (σου). Το γέλιο λυτρώνει, ανακουφίζει, παίρνει το βάρος της ύπαρξης τις πιο δύσκολες, άβολες στιγμές και σου θυμίζει ότι απέναντι στο θάνατο ένα γέλιο –δεν σώζει- αποδομεί τον μύθο του θανάτου. Όπως αναφέρει και το δημώδες τούτη η γης που την πατούμε όλοι μέσα θε να μπούμε, κι αν έχει πλησιάσει η ώρα γιατί να μην πιεις λίγο κρασί από αγριοκέρασα να επισπεύσεις το ταξίδι;

Ε; Παράλογο; Δεν απαντά, άρα συνεχίζω. Δεν υπάρχει τίποτα παράλογο την ώρα του μεγάλου ταξιδιού. Γενικά δεν υπάρχει τίποτα παράλογο στη ζωή. Εμείς υποτάσσουμε τον εαυτό μας σε νόρμες, κανόνες και “πρέπει” διότι έτσι νομίζουμε ότι θα ελέγξουμε την προκαθορισμένη πορεία και τύχη μας. Ούτε να γελάσεις δεν μπορείς με αυτό. Ναι, η απώλεια ζωής είναι τραγικό γεγονός. Ποιος λέει όμως ότι δεν μπορεί γίνει βασική συνθήκη μαύρης κωμωδίας; Κανείς; Ποιος λέει ότι δεν μπορείς να περάσεις καλά με μια ταινία που δεν κάνει τίποτε άλλο από το να σου δίνει πτώματα; Το “Αρσενικό και παλιά δαντέλα” είναι η 71η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Μη σκας μωρέ! Άλλος ένας φόνος ήταν

Υπεύθυνος γι’ αυτό το χαμόγελο ο Φρανκ Κάπρα. Ο γεννημένος στην Ιταλία σκηνοθέτης ανήκει στους λίγους που είδαν και τις δύο όψεις της ζωής. Δύο όψεις σε ένα σώμα, σε ένα πρόσωπο, προσωπείο. Ο Κάπρα ύμνησε όσο λίγοι τη ζωή και τους ανθρώπους διότι έβλεπε τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις. Κι αν το δράμα είχε χώρο στη δημιουργία του (Μια υπέροχη ζωή), τον ίδιο καταλάμβανε και η κωμωδία. Εδώ, όπως ομολογεί και ο περιπαικτικός τίτλος, μπορείς να πάρει στα σοβαρά τον θάνατο χωρίς να χάσεις την ψυχραιμία σου, την ηρεμία σου, το κέφι σου! Λίγο αρσενικό, παλιά καλή δαντέλα (της γιαγιάς), κεριά στο τραπέζι και θέση δίπλα στο παράθυρο, να βλέπεις στην αυλή. Αυτά.

Τίποτε άλλο δεν χρειάζεται για να “συνομιλήσεις” με την απώλεια και να αστειευτείς μαζί της. Όταν πέσει η τελευταία φτυαριά χώμα, ψαλθούν οι υμνωδίες της εξόδιας ακολουθίας, τότε θα τελειώσει άλλη μία μέρα και η ζωή θα συνεχιστεί. Στο ενδιάμεσο, βέβαια, θα συμβούν άπειρα κωμικά, φαρσικά γεγονότα που ενισχύσουν την άποψη ότι δεν αξίζει να παίρνεις και τόσο σοβαρά τα σοβαρά της ζωής. Ο Κάπρα μας έδωσε τη δυνατότητα να πούμε: Κι αν συμβεί μια καταστροφή σήμερα μη σκας, θα συμβεί και αύριο.

Το 12ο πτώμα

Η ταινία βασίζεται στο θεατρικό του Τζόζεφ Κέζερλινγκ και το βλέπεις στα πλάνα του Κάπρα. Σχεδόν όλη η δράση του φιλμ είναι σε εσωτερικούς χώρους, στις διαστάσεις της σκηνής του θεάτρου, η κίνηση των ηθοποιών στο κάδρο είναι σαν σκηνή θεατρικής παράστασης και πολύ σωστά. Η υπόθεση δεν επιτρέπει κινηματογραφικές φλυαρίες. Ο οργισμένος εργένης Μόρτιμερ Μπρούστερ παντρεύεται (!) την Ιλέιν Χάρπερ. Σπεύδει να το ανακοινώσει στις αγαπημένες του θείες Άμπι και Μάρθα Μπρούστερ οι οποίες μένουν με τον άλλο τους ανιψιό Τέντι. Οι τελευταίες του ετοιμάζουν γιορτή πριν φύγει ταξίδι του μέλιτος και πάνω στις ετοιμασίες ο Μόρτιμερ ανακαλύπτει ένα πτώμα μέσα στον καναπέ. Σοκάρεται, τα χάνει και φωνάζει τις θείες του να τους το ανακοινώσει. Τότε θα μάθει ότι το πτώμα του ηλικιωμένου είναι ένας ακόμη δολοφονημένος μοναχικός άνθρωπος και δράστης είναι οι θείες του! Το 12 πτώμα παρακαλώ. Ε, απ’ αυτό το σημείο ξεκινά η δράση που είναι γεμάτη κωμικά στοιχεία, φάρσες και ανατροπές.

Οι αξιαγάπητες θείες Άμπι και Μάρθα

Η διακωμώδηση του θανάτου είναι ο κεντρικός άξονας του φιλμ. Οι θείες του Μόρτιμερ σκοτώνουν μοναχικούς, ηλικιωμένους, θεωρώντας ότι εκτελούν φιλανθρωπικό (!) έργο. Αφού δεν έχουν κανένα στον κόσμο και είναι στην τρίτη ηλικία, γιατί όχι; Χρησιμοποιούν αρσενικό, στρυχνίνη και κυάνιο στο κρασί που φτιάχνουν μόνες τους. Είναι φιλόξενες, βοηθούν όσους έχουν ανάγκη και αγαπάνε όσο τίποτα τον ανιψιό τους.

Οι Τζόζεφιν Χαλ και Τζιν Αντέρ που τις υποδύονται είναι άψογες. Ο κυνισμός της μαύρης κωμωδίας, η όσο πρέπει γκροτέσκα συμπεριφορά και το φλεγματικό ύφος, αποτυπώνονται τέλεια στις δύο ερμηνεύτριες. Όσον αφορά τον ανιψιό, ο Κάρι Γκραν, αν και σε κάποια σημεία είναι υπερβολικός, παρουσιάζει τον άνθρωπου που πραγματικά ξαφνιάζεται με όσα μαθαίνει αλλά και αυτόν που προσπαθεί να δώσει λύση στην υπόθεση. Είναι συγχυσμένος, νευρικός, υπερκινητικός.

Φυσικά και ξεχωρίζει ο Τζον Αλεξάντερ που υποδύεται τον πνευματικά ασταθή Τέντι, τον ανιψιό που νομίζει ότι είναι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τέντι Ρούζβελτ. Όλο το καστ είναι καλό (Πίτερ Λόρε, Πρισίλα Λέιν) αλλά το μοντάζ του Ντανιέλ Μάντελ και φωτογραφία του Σολ Πολίτο ενισχύουν την καλλιτεχνική ματιά του Κάπρα. Το σενάριο για τον κινηματογράφο φέρει την υπογραφή των Τζούλιος και Φίλιπ Έπσταϊν. Το “Αρσενικό και παλιά δαντέλα” είναι ευχάριστο, ευφάνταστο. Ένα ανέκδοτο για το θάνατο που θες να ακούς ξανά και ξανά.