Το μέγα άγνωστο μυστήριο της ζωής είναι το αντίθετο της! Ο θάνατος! Κανείς δεν γνωρίζει την πορεία του νεκρού και ποτέ δεν θα τη μάθει. Το τέλος της διαδρομής είναι απροσμέτρητη προέκταση του τελευταίου ρόγχου και μόνο ο αποθανών θα φτάσει εκεί που το μάτι και η σκέψη δεν μπορούν να φτάσουν. Το μόνο σίγουρο είναι το υγρό στοιχείο, το νερό. Σε αυτό βρίσκουμε τον σπόρο της ύπαρξης μας και αυτό είναι που μας μεταφέρει στην απέναντι όχθη του ποταμού.

Κι αν όλοι ερχόμαστε σε αυτόν τον χωροχρόνο για τις χαρές της ζωής, υπάρχουν κάποιοι, λίγοι, ελάχιστοι, που προορισμός τους είναι το ατέλειωτο ταξίδι της νύχτας. Σαν το φως να μην τους άγγιξε και το πρώτο κλάμα να ακούστηκε στο σκοτάδι, σε μια νύχτα δίχως αστέρια και φεγγάρι. Η ύπαρξη τους τραγική, μα ευλογημένη.

Η ύπαρξη τους σε πορεία μαρτυρική και επίπονη, μα σίγουρα κερδισμένοι. Η ολοκλήρωση της ύπαρξη τους μέσα από πορεία δαντική και από τον παράδεισο, στην κόλαση και από κει στην κάθαρση. Τα απομεινάρια της ζωής τους γεμάτα αίμα, πτώματα, καπνούς, σκόνη, καυτό μολύβι, θα μείνουν σε μια Άγρια Δύση μέχρι ο χρόνος να τα σβήσει. Η μοίρα όμως δεν θα ναι τόσο σκληρή μαζί τους. Έναν σοφό “Κανένα” θα φέρει δίπλα τους και με στίχους αθάνατους θα ντύσει το άφθαρτο κορμί τους. Στίχους σαν κι αυτούς: Some are Born to sweet delight/Some are Born to Endless night [Ουίλιαμ Μπλέικ]. “Ο Νεκρός” είναι η 70η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Η αγριάδα του μπητ και η ορμή του ροκ

Η καλύτερη ταινία του Τζιμ Τζάρμους; Μπορεί. Σίγουρα όμως αυτή που δεν ξεχνάς με τίποτα όταν την παρακολουθήσεις. Το αμερικάνικο ανεξάρτητο σινεμά στα καλύτερα του. Πρώτα απ' όλα για να δούμε τι σημαίνει ανεξάρτητο σινεμά. Υποκειμενικά και εμπειρικά θα απαντήσουμε, αφού η ακαδημαϊκή προσταγή δεν ταιριάζει στο ύφος και το πνεύμα του συγκεκριμένου δημιουργού.

Όταν χαράζεις τον δικό σου δρόμο και η αφήγηση σου δεν έχει τίποτα από τα καθιερωμένα, τίποτα από τους “νόμους” της κινηματογραφικής βιομηχανίας, τότε μπορείς να τοποθετείς τον εαυτό και το έργο σου στου “ανεξάρτητους”. Έπειτα είναι η τεχνική. Ο τρόπος που εξελίσσεται η ιστορία, η χρήση της κάμερας και το μοντάζ που στέκονται μακριά από συμβάσεις, νόρμες και ευκολίες.

Το σενάριο μπορεί να έχει έναν αδαμάντινο σκελετό -όπως συμβαίνει σε όλες τις μεγάλες ταινίες- όμως όλα τα υπόλοιπα που “γεμίζουν” τον χώρο διαφέρουν από καθετί συνηθισμένο. Τέλος, το ύφος. Ο Τζάρμους δεν διαφοροποιήθηκε γιατί ήταν αναγκασμένος, διαφοροποιήθηκε γιατί το ήθελε, γιατί έτσι θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά και ποτέ άλλοτε δεν είδαμε στο σινεμά τον λυρισμό του ρομαντικού, την ελεγεία, να συναντά την αγριάδα του μπητ και την ορμή της ροκ κουλτούρας. Εάν όλο αυτό δεν είναι ανεξάρτητο, τότε τι είναι; Εάν “Ο Νεκρός” δεν είναι το πιο ιδιαίτερο γουέστερν που έχουμε δει ποτέ, τότε οι λέξεις χάνουν το νόημα τους. Μπότες, σπιρούνια, σέλες, πιστολίδι, ινδιάνοι και λογοτεχνία, υπέρβαση, φιλοσοφία, στοχασμός, σκέψεις ανεξίτηλες.

Ο ανθρωπάκος θα γίνει μύθος

Να πως έχει η ιστορία σε αυτό το “μετα-γουέστερν”. Αν και ο όρος για τον υπογράφοντα δεν είναι δόκιμος, ένα είναι το είδος, στην περίπτωση του “Νεκρού” εξηγεί, έστω και έτσι άκομψα, το πραγματικά διαφορετικό και ριζοσπαστικό. Ο Ουίλιαμ Μπλέικ, λογιστής από το Κλίβελαντ, φτάνει με το τρένο σε μια πόλη που ονομάζεται “Πόλη-Μηχανή”. Ο ήρωας μας πιστεύει ότι θα εργαστεί για την εταιρία Ντίκινσον, όμως όταν φτάνει είναι αργά. Η θέση έχει ήδη καλυφθεί και παρά το γράμμα που έχει και δηλώνει ότι η θέση τον περιμένει, αποχωρεί από τα γραφεία φοβισμένος και απεγνωσμένος. Γιατί; Διότι η συνάντηση με τον ιδιοκτήτη Τζον Ντίκινσον, είναι τρομακτική και την ίδια στιγμή κωμική.

Ο ανθρωπάκος που τολμά να διεκδικήσει φεύγει με την ουρά στα σκέλια όταν βλέπει να τον απειλούν με δίκαννη καραμπίνα. Περιπλανιέται στους δρόμους της πόλης που φαίνεται ότι την ξέχασε ο χρόνος και ο διάβολος και στην αγκαλιά του πέφτει όμορφη πόρνη. Ο αρραβωνιαστικός όμως επιστρέφει ξαφνικά και βλέπει την απιστία. Σκοτώνει τη γυναίκα, αλλά ο λογιστάκος τον πυροβολεί. Νεκρός.

Η σφαίρα που δέχεται η γυναίκα έχει διαπεράσει το κορμί της τραυματίζοντας τον λογιστή. Ο νεκρός είναι γιος του μεγαλοεπιχειρηματία Ντίκινσον κι αυτός επικηρύσσει τον λογιστή. Μάλιστα προσλαμβάνει τρεις εκτελεστές. Ο Μπλέικ θα περιπλανηθεί στα δάση και ο ινδιάνος “Κανένας” θα τον περιθάλψει, θα τον σώσει και θα τον οδηγήσει στο ατέλειωτο ταξίδι της νύχτας.

Η πορεία προς τον Αχέροντα

Ο Τζάρμους ανατρέπει όλα όσα ξέρουμε για το γουέστερν. Δεν υπάρχει ήρωας σκληρός και ατρόμητος. Ο Μπλέικ είναι αντιήρωας και στη διαδρομή θα αποκτήσει το μέγεθος ενός θρυλικού ντεσπεράντο. Εδώ ο φόνος δεν δίνει λύση και ο έρωτας δεν είναι το απαραίτητο συμπλήρωμα. Πάνω απ' όλα είναι η συντροφιά, η διαλεκτική και η αλληλεγγύη.

Το κυνήγι του χρήματος, η εξουσία αντιμετωπίζονται περιφρονητικά από τον Τζάρμους και σημασία έχει το ταξίδι, η πορεία προς την εξιλέωση και την κάθαρση. Η πορεία που ακολουθεί ο Μπλέικ μοιάζει με αυτή του Δάντη στη “Θεία Κωμωδία”. Ο ινδιάνος “Κανένας” είναι ο Βιργίλιος για τον Μπλέικ και η σταδιακή μεταμόρφωση του από άκακο, άτολμο λογιστή σε κατά συρροή δολοφόνο, είναι η δική του δοκιμασία-πορεία από την Κόλαση στο Καθαρτήριο και από κει στον Παράδεισο.

Ο Τζάρμους όμως θα εκμεταλλευτεί τον μύθο του περάσματος του Αχέροντα ποταμού, το σημείο που έπρεπε να διαβούν οι ψυχές για να πάνε στο βασίλειο του Άδη. Σε αυτή τη διαδρομή κυριαρχεί η μουσική του Νιλ Γιανγκ, το μοντάζ του Τζέι Ραμπίνοβιτς και η φωτογραφία του Ρόμπι Μίλερ. Ο Τζόνι Ντέπ εναλλάσσεται με χάρη και ακρίβεια στα πρόσωπα του λογιστή και του ποιητή Ουίλιαμ Μπλέικ. Ο Γκάρι Φάρμερ είναι ιδανικός σύντροφος Ινδιανός, αινιγματικός, σίγουρος. Χαρακτηριστικοί οι “μικροί” ρόλοι των Ρόμπερτ Μίτσαμ, Μπίλι Μπομπ Θόρτον, Ίγκυ Ποπ. “Ο Νεκρός” είναι το αστέρι στο κινηματογραφικό σύμπαν του Τζιμ Τζάρμους...