Το σύννεφο της σκόνης δεν διαλύεται σε αυτό τον τόπο, σε αυτόν τον χρόνο. Κι αν το τοπίο είναι έρημο και δείχνει καταδικασμένο, κρύβει αυτό που όλοι επιθυμούν: το όνειρο! Εκεί στη Δύση, την Άγρια Δύση, το “American Dream” στην πιο ειλικρινή έκφραση του. Αυτή του χρήματος και της απόκτησης του με οποιοδήποτε τρόπο και μέσο. Τότε ένα ήταν το μέσο: το πιστόλι. Ο πιο γρήγορος κέρδιζε τα χρήματα, τη δύναμη, τον σεβασμό και μεγάλωνε τον μύθο του. “Ντεσπεράντο”, “παράνομοι”, “σερίφηδες”, “σαλούν”, “μονομαχία”, συνέθεσαν τον κόσμο που πρώτα πυροβολούσες και μετά μίλαγες. Εκεί που η τύχη και η εξαπάτηση όριζαν τη διασκέδαση και την κυκλοφορία του χρήματος μαζί με τη φιληδονία και τη σαρκική απόλαυση.

Ο τυχοδιωκτισμός δεν μπορούσε φυσικά να αντισταθεί στην πρόοδο και η ανάπτυξη του σιδηρόδρομου στην ουσία έγινε το νέο μέσο απόκτησης δύναμης και εξουσίας. Οι εταιρείες που είχαν τον έλεγχο του δικτύου, είχαν και το όπλο για να εκτοπίσουν κάθε εμπόδιο και να εξουδετερώσουν όποιον/α αντιστεκόταν στην επέκταση/προέλαση του. Το όνειρο και η πραγματοποίηση του ήταν η βάση και στο κυνήγι του όλοι έπαιρναν μέρος. Καθείς και τα όπλα του λοιπόν και όποιος έμενε όρθιος, έτσι απλά, κέρδιζε. Τον σκληρό ήχο του όπλου διέκοπτε ανά διαστήματα μια φυσαρμόνικα... Το “Κάποτε στη Δύση” είναι η 68η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Αυτή η κίνηση...

Το... μιαρό “σπαγγέτι γουέστερν” κατακτά τον χρόνο και κυρίως τον σεβασμό κοινού και ειδικών. Προσοχή όμως. Το “σπαγγέτι γουέστερν” του Σέρτζιο Λεόνε. Το εν λόγω είδος γουέστερν είναι πιο βίαιο από το κλασικό, εστιάζει περισσότερο στους ήρωες και στηρίζεται στο μοτίβο “πιστολίδι-χρήμα-εκδίκηση”. Ο Λεόνε, όμως, το πήγε σε άλλο επίπεδο. Αν έχετε δει το “Για μια χούφτα δολάρια”, “Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος”, είναι ευδιάκριτη η σκηνοθετική υπογραφή του Ιταλού. Πέρα από τη φόρμα προβολής της εικόνας (στιλ σινεμασκόπ) είναι η πρόθεση του να αναδείξει το εικαστικό και χορογραφικό στοιχείο της αφήγησης. Για παράδειγμα: το ξεκίνημα στο “Κάποτε στη Δύση” είναι λυρικό, ελεγειακό. Με ελάχιστους διαλόγους και με αξιοποίηση των φυσικών ήχων, των βλεμμάτων και της κίνησης, η πρώτη σκηνή ολοκληρώνεται με τρόπο θεατρικό και επιβλητικό. Σκεφτείτε έναν πίνακα του Φασιανού ή του Τσαρούχη, πολυπρόσωπο με ζωηρό ύφος, να... κινείται! Ε, αυτό έχει κάθε πλάνο του Λεονέ στα “σπαγγέτι γουέστερν”. Αυτή η κίνηση μέσα στο πάντα σκονισμένο, αφιλόξενο τοπίο, η στάση των σωμάτων όταν αυτή τους δίνει χώρο και η ζωγραφική “αγγίζει” τη γλυπτική. Το “Κάποτε στη Δύση” είναι τόσο όμορφο που δεν το ξεχνάς. Ποτέ!

Ο περιπλανώμενος και ο ντεσπεράντο

Το “Κάποτε στη Δύση” έπεται χρονικά των πιο γνωστών “Για μια χούφτα δολάρια”, “Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος”, όμως σίγουρα είναι ισάξιο τους. Μυστηριώδης άντρας, που του αρέσει να παίζει φυσαρμόνικα, συνεργάζεται με καταζητούμενο, επικηρυγμένο ντεσπεράντο για να προστατέψουν νεαρή χήρα. Ο σύζυγος της τελευταίας δολοφονείται από συμμορία που δρα υπέρ επιχειρηματία ο οποίος εκμεταλλεύεται τον σιδηρόδρομο. Γιατί; Διότι ο άντρας της κατέχει σημαντικό κομμάτι γης στο οποίο θα έχτιζε δική του πόλη. Από κει θα πέρναγε το τρένο. Με άλλα λόγια, πολλά λεφτά για τον ίδιο και τη γυναίκα του. Η περίεργη σύμπραξη του περιπλανώμενου τύπου με τη φυσαρμόνικα και του παράνομου δίνουν τον τόνο και τη γοητεία που χρειάζεται το φιλμ. Τα θεμελιακά στοιχεία του “σπαγγέτι γουέστερν” αναλαμβάνουν να δώσουν το τελικό λούστρο στην ταινία. Η μοιραία γυναίκα, αντικείμενο πόθου για τους άνδρες πρωταγωνιστές, τα χρήματα που έλκουν τους πάντες, η βία, τα εξάσφαιρα, η τελική μονομαχία... Το σενάριο βασίστηκε σε ιστορία των Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, Ντάριο Αρζέντο και του Λεόνε. Ο Σέρτζιο Ντονάτι προσελήφθη στη διάρκεια της παραγωγής.

Ο Λεόνε ήθελε για πρωταγωνιστή τον Κλιντ Ίστγουντ, όμως αυτός αρνήθηκε. Παρ' όλα αυτά, η διανομή είναι εξαιρετική. Τσαρλς Μπρόνσον, Κλαούντια Καρντινάλε, Χένρι Φόντα, Τζέισον Ρόμπαρντς, αποδίδουν εκπληκτικά τους χαρακτήρες.

Ισορροπία και ο μέγας Μορικόνε

Ο Λεόνε σκηνοθετεί με μαεστρία, τα πλάνα του είναι αποτέλεσμα κινήσεων χειρουργικής ακρίβειας, η φωτογραφία του Τονίνο Ντέλι Κόλι κρυστάλλινη, το μοντάζ του Νίνο Μπαράλι φροντισμένο. Ο ρυθμός και η ατμόσφαιρα έχουν κάτι το γοητευτικά απόκοσμο, ενώ η μουσική του Έννιο Μορικόνε δίνει κύρος, όγκο και λάμψη στο φιλμ. Ο ιταλός συνθέτης, συνεργάτης του Λεόνε, μας έδωσε άλλο ένα σπουδαίο δείγμα της μουσικής του ευφυΐας. Ο ήχος της φυσαρμόνικας διαπεραστικός, γλυκός, καθηλωτικός. Οι φυσικοί ήχοι “δένουν” άψογα και το τελικό αποτέλεσμα είναι σαγηνευτικό. Η μουσική του είναι αναπόσπαστο κομμάτι των έργων του Λεόνε και στην ουσία αποτελούν την ταυτότητα τους. Το “Κάποτε στη Δύση” ισορροπεί ανάμεσα στη βία και την ομορφιά, τον λυρισμό και τη βαναυσότητα, την εικαστική αρτιότητα και την τελειότητα της απλότητας. Αναμφίβολα μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.