Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, αυτός ο “εισβολέας” της ανθρώπινης ψυχής, ξεχώρισε για έναν και μόνο λόγο: για την αδιάκοπη προσπάθεια να ανακαλύψει τι κρύβεται πίσω από το έγκλημα, πίσω από την ανθρώπινη παρέκβαση. Άκρως φιλόδοξο εγχείρημα, σχεδόν καταδικασμένο και αυτό ακριβώς που ήθελε! Προφανώς και γνώριζε ότι κανείς δεν μπορεί να μάθει με σιγουριά τη γενεσιουργό αιτία του εγκλήματος, την αρχετυπική πηγή του τρόμου. Ακόμη και η επιστήμη της Ψυχολογίας δεν δίνει οριστικές απαντήσεις. Φτάνει στο πιο βαθύ σκοτάδι, στα ανεξερεύνητα μονοπάτια του ασυνείδητου, αλλά κατηγορηματική απάντηση στα μεγάλα “γιατί;” δεν δίνει. Ο Χίτσκοκ με τη σκιά και το χλωμό φως “πάλεψε”, εκεί που άλλοι αρνούνταν ή δεν μπορούσαν να πάνε, αυτός έπαιρνε την κάμερα και το ιδιαίτερο σύμφυρμα των βασικών στοιχείων (σκιά-φως) του έδινε το γκρίζο που “χρωμάτισε” κάθε του ταινία. Στο διάστημα πριν το αποτέλεσμα μοχθούσε, αναζητούσε, πάσχιζε να βρει την τελική οδό για την πρωταρχική αιτία και αρκούσε για να μας δώσει σπάνιας αξίας καλλιτεχνικά έργα. Αυτό, λοιπόν, που δεν φαίνεται έγινε η βάση του και το έγκλημα δεν χρειαζόταν να φανεί. Ο τρόμος δεν εκβιαζόταν, ούτε “φτιαχνόταν”, ήταν φυσική εξέλιξη στο περιβάλλον των ηρώων του. Τίποτα δεν φαίνεται όπως είναι και τίποτα δεν βλέπεις πραγματικά αν δεν κοιτάξεις βαθιά στις σκιές. Το “Notorious” είναι η 62η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Θρίλερ και σκοτεινό ρομάντζο

Το “Notorious”ανήκει στην “Αμερικάνικη περίοδο” του Χίτσκοκ, αυτή που ξεκινά από το 1940 μέχρι το τέλος. Η χρονική περίοδος σύλληψης, παραγωγής και κυκλοφορίας (1946) έχουν σημασία. Το “νουάρ” είναι στην ακμή του (και στη λογοτεχνία) και το φιλμ κινείται στους δρόμους του. Όχι και τόσο πιστά, μια και δεν έχουμε ξεκάθαρα κυνικούς ήρωες. Σίγουρα όμως τα συναισθηματικά, ερωτικά τους κίνητρα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη και τη διαμόρφωση της ιστορίας. Ο Χίτσκοκ δημιουργεί μια ταινία που κινείται ανάμεσα στο ψυχολογικό/κατασκοπευτικό θρίλερ και το σκοτεινό ρομάντζο. Το τελευταίο είναι που δίνει το έναυσμα για την ανάπτυξη της δράσης και του μύθου και όσο εξελίσσεται η αφήγηση οδηγούμαστε στο πρώτο είδος. Και εδώ ο έρωτας είναι προϋπόθεση για να δούμε τη μοναδική χιτσκοκική υπογραφή. Άλλες περιπτώσεις είναι το “Ψυχώ”, “Ο δεσμώτης του ιλίγγου”, κ.α. Αυτό είναι που διαφοροποιεί το “Notorious” από ένα κλασικό φιλμ αστυνομικού μυστηρίου. Η αναταραχή του εσωτερικού κόσμου των ηρώων κάνει την ταινία πιο οικεία, πιο “ζεστή”και πιο φιλική στον θεατή. Η συνάρτηση έρωτα-εγκλήματος γίνεται η πρώτη η ύλη του σκηνοθέτη για φτιάξει την ακαταμάχητη γκρίζα περιοχή του.

Πάνω απ' όλα το καθήκον

Η Αλίσια Χούβερμαν, μετά την καταδίκη του πατέρα της για εσχάτη προδοσία εις βάρος των ΗΠΑ, καταρρέει. Αρχίζει να πίνει και προσπαθεί να βρει ανακούφιση στο ανδρικό φύλο. Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ την έχουν υπό παρακολούθηση και σκοπεύουν να την αξιοποιήσουν. Θέλουν να ενεργήσει σαν μυστικός πράκτορας για να ξεσκεπάσουν σπείρα ναζιστών που δρα στη Βραζιλία, στο Ρίο Ντε Τζανέιρο. Είναι ιδανική για την αποστολή μια και ο πατέρας της είχε σχέση με αυτή την ομάδα. Ο αστυνόμος Ντέβλιν αναλαμβάνει να την πείσει και να τη μεταφέρει στη Βραζιλία. Την πείθει και γίνεται ο σύνδεσμος της. Η σχέση τους όμως δεν μένει “επαγγελματική”. Ερωτεύονται, αληθινά, και ο ένας προσπαθεί να προστατέψει τον άλλο. Ο Ντέβλιν να την κρατήσει “αθώα” και να μην κάνει πράγματα που δεν συνάδουν με την ηθική και αισθητική της. Δυσκολεύεται όμως μια και πρέπει να υπακούει (και αυτός) σε εντολές, στους ανωτέρους τους που δεν νοιάζονται για την προσωπική του ζωή. Η Χούβερμαν κάνει ό,τι μπορεί για να φέρει εις πέρας την αποστολής της, όχι μόνο για να αποδείξει ότι είναι πατριώτισσα, αλλά και για να δείξει στον Ντέβλιν ότι γι' αυτόν θα έκανε τα πάντα. Ούτε αυτή όμως έχει ελευθερία κινήσεων. Ο εγκλωβισμός τους στην υπηρεσία του καθήκοντος θα τους οδηγήσει σε οριακές καταστάσεις και θα κινδυνέψουν.

Ο έρωτας αντίτιμο, ο έρωτας επικρατεί

Το σενάριο του Μπεν Χεχτ, πέρα από την απλότητα και την αμεσότητα του, αναδεικνύει την ανταλλακτική αξία του έρωτα! Ο έρωτας γίνεται το αντίτιμο για να εκπληρωθεί ανώτερος σκοπός, πατριωτικός, που όμως στο τέλος επικρατεί και είναι το καθήκον προς την πατρίδα που υποτάσσεται σε αυτόν. Ο Χίτσκοκ μέσα από τα λεπτοδουλεμένα πλάνα του, την εστίαση σε κινήσεις, αντικείμενα που “μεγαλώνουν” την εικόνα και δίνουν ένταση στον αφηγηματικό ρυθμό, μας κάνει “αναγνώστες” του έργου. Η ταινία έχει τη δομή ενός καλογραμμένου αστυνομικού/κατασκοπευτικού μυθιστορήματος. Η κάμερα, βέβαια, πάει σε άλλο επίπεδο την ιστορία γιατί οπτικοποιεί τον ταραγμένο συναισθηματικό κόσμο των ηρώων. Όχι μόνο των πρωταγωνιστών. Η κάμερα και η φωτογραφία των Τεντ Τέτσλαφ, Ρόμπερτ Κάπα αναμιγνύουν όλα τα ανθρώπινα στο ασπρόμαυρο, τα βάζουν κάτω από τη σκιά και με ελάχιστο φως αποκαλύπτουν τα πάντα. Το μοντάζ δίνει αψεγάδιαστα πλάνα, ενώ οι ερμηνείες των Κάρι Γκραντ, Ίνγκριντ Μπέργκμαν δεσπόζουν. Στο “Notorious” έχει ρόλο και ο δικός μας Αλέξης Μινωτής. Η ταινία έλαβε δύο υποψηφιότητες για Όσκαρ (Β΄ Ανδρικού για τον Κλοντ Ρέινς και σεναρίου) και συμπεριλαμβάνεται στις 100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.