Η μοναξιά είναι δύσκολος, δύσβατος δρόμος. Δεν την επιλέγεις, σε επιλέγει και δεν σου αφήνει εναλλακτικές διαδρομές. Ο μόνος δρόμος της ζωής σου. Η ζωή, βέβαια, μια μοναξιά που “φωνάζει” είναι και όταν κάτι της αφαιρεί τον ήχο, τότε γίνεται σκληρή, δοκιμασία απόλυτη με άγνωστο φινάλε. Το ζήτημα είναι πως αυτό που επιβάλλει σιωπή ποτέ δεν το περιμένεις.

Έτσι ξαφνικά, απρόσμενα, σαν αερικό σε συναντά και σου αφαιρεί την άλλη φωνή που θες να ακούσεις, που είχες συνηθίσει, που λαχταρούσες να ακούσεις όταν επέστρεφες σπίτι. Ο ανόθευτος ήχος ενός φτερουγίσματος, ένα από καρδιάς μήνυμα στον τηλεφωνητή, παιδικές φωνές που γίνονται ανάμνηση μαρτύριο, όλα αυτά τα απλά, τα καθημερινά, ανεκτίμητα, χάνονται. Ο δρόμος μένει ανοιχτός -ποτέ δεν κλείνει- και την ατελείωτη ευθεία την περπατάς μόνος σου, με το βάρος της σιωπής.

Το τίμημα για να φτάσεις στον προορισμό σου είναι δώσεις κάτι που νόμιζες ότι θα κρατούσες για πάντα. Συνήθως, μια εικόνα φθαρμένη, μα ανθεκτική στο πέρασμα του χρόνου. Θυσία απαραίτητη για να ακούσεις τον απόηχο της απώλειας και να προσανατολιστείς. Όταν η διαδικασία ολοκληρωθεί, απλά συνεχίζεις. Ο δρόμος δεν τελειώνει ποτέ και το άγνωστο, μαζί με έναν ψίθυρο που σε καθησυχάζει, σε συντροφεύει για πάντα. Το “Όλα είναι δρόμος” είναι η 52η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Στάσεις του χρόνου

Ο Παντελής Βούλγαρης υπογράφει τη σκηνοθεσία και το σενάριο (μαζί με τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη) της ταινίας. Σπονδυλωτή. Τρεις ιστορίες ξεχωριστές, αυτοτελείς, αλλά με κοινό θέμα: τη μοναξιά. Η ατμόσφαιρα, η μουσική (του Σταμάτη Σπανουδάκη, τραγούδια στο "Βιετνάμ" ο Μάκης Γιαπράκας), ο λυρισμός, δίνουν την αίσθηση ότι ακούς και βλέπεις έργο του Ταρκόφσκι ή του Κισλόφσκι. Μολαταύτα, εδώ έχουμε κάτι απόλυτα ελληνικό που “συνομιλεί” άνετα με τους προαναφερθέντες δημιουργούς. Ο Βούλγαρης φτιάχνει ένα road movie με τρεις ξεχωριστούς πρωταγωνιστές, με τρεις καθηλωτικές στάσεις του χρόνου. Η ματιά του βλέπει τη μοναξιά απ' όλες τις πλευρές και μελετά τα ίχνη που αυτή αφήνει καθώς προχωρά. Πάνω σε αυτά τα ίχνη “χτίζει” και αφηγείται τις ιστορίες του. Χωρίς να πλατειάζει, με ακρίβεια και σταθερό ρυθμό, παρουσιάζει την ψυχολογική αναστάτωση που προκαλείται στους ήρωες με σαφήνεια, δίχως να εκβιάζει το συναίσθημα, δίχως υπερβολές και μελοδραματισμούς. Σου δείχνει τον δρόμο, έτσι απλά και χωρίς πολλές εξηγήσεις.

“Ηλία ρίχτο!”

Το σενάριο αφορά τρεις ιστορίες. Η πρώτη ονομάζεται “Χαρώνειο νόμισμα”. Αρχαιολόγος βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη. Μόνος. Η γυναίκα του εργάζεται στο εξωτερικό. Αφοσιωμένος στη δουλειά, αλλά με ένα θλιμμένο, κουρασμένο βλέμμα. Κάτι τον βαραίνει, μια ιερή υποχρέωση που αποφασίζει να την εκπληρώσει μια Κυριακή. Οδικώς μεταβαίνει στην Ξάνθη για να συναντήσει έφεδρο λοχία. Αυτός θα τον οδηγήσει στο απομακρυσμένο φυλάκιο όπου αυτοκτόνησε ο γιος του. Θέλει να δει τον τόπο που “πήρε” το παιδί του και έριξε σε αυτόν τη βαριά σκιά της σιωπής.

Η δεύτερη ονομάζεται “Η τελευταία νανόχηνα”. Διαδραματίζεται στον ποταμό Έβρο. Εκεί φτάνουν δύο ορνιθολόγοι για να βρουν την τελευταία νανόχηνα. Τη μελετούν, αλλά για να τη βρουν της έχουν βάλει πομπό. Χρειάζονται οδηγό για να μη χαθούν στο ποτάμι και ο θηροφύλακας Αντώνης πρόθυμος να τους βοηθήσει. Μόνος για χρόνια στο ποτάμι. Η οικογένεια του στη Γερμανία και τα πτηνά πλέον σύντροφοι του. Όταν θα συναντήσει λαθροκυνηγό, η κατάληξη της ιστορίας θα είναι τραγική.

Η τρίτη ονομάζεται “Βιετνάμ”. Η μοναξιά έχει βρει με άγριο τρόπο τον επιχειρηματία Τσετσένογλου. Η γυναίκα του τον έχει παρατήσει και τα παιδιά μένουν μαζί της. Αιτία; Η απιστία του και η απομόνωση του τόπου. Ο πόνος της ψυχής βαρύς και για να εκτονωθεί χρειάζεται μπουζούκια, ουίσκι και σπασίματα. Πάει, λοιπόν, στο σκυλάδικο “Βιετνάμ” και ξεκινά. Πίνει και ζητά να σπάσουν πιάτα, ποτήρια και τα είδη υγιεινής του μαγαζιού. Δεν αρκούν όμως. Δίνει 30 εκατομμύρια δραχμές και αγοράζει το μαγαζί για να το... σπάσει! Έρχεται η μπουλντόζα και ακούγεται η μυθική ατάκα, “Ηλία ρίχτο!”.

Καθοριστικές ερμηνείες

Οι ερμηνείες των τριών ηθοποιών είναι καθοριστικές για την αξία της ταινίας. Ο Δημήτρης Καταλειφός ήρεμος και με ψυχραιμία ερμηνεύει έναν άνθρωπο που είναι “άδειος” μετά τον θάνατο του γιου του. Η ερμηνεία του “πατά” στην απώλεια και ο αυτοέλεγχος του την αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο. Ο Θανάσης Βέγγος χωρίς να τρέχει και να ξεσηκώνει, γίνεται ένας λαϊκός φιλόσοφος. Οι εμπειρίες ζωής “γράφουν” στο πρόσωπο και το βλέμμα του και ο Βέγγος που στοχάζεται είναι μια ευχάριστη έκπληξη. Η ενέργεια που ξεχείλιζε πάντα στις ερμηνείες του, ξεσπά την κατάλληλη στιγμή. Τέλος, ο Γιώργος Αρμένης είναι ο απελπισμένος, απεγνωσμένος άνδρας που έχει χάσει τα πάντα συναισθηματικά. Ο Αρμένης ξέρει ότι ο χαρακτήρας του κινείται στο όριο και αυτή την ασταθή ισορροπία κρατά πριν γκρεμίσει τα πάντα. Πρέπει να επισημάνουμε το πολύ καλό μοντάζ του Ντίνου Κατσουρίδη, μια και είναι αυτό που δίνει το σφρίγος που χρειάζεται η ταινία. Το φυσικό τοπίο έπαιξε τον ρόλο του και ο Βούλγαρης μας έδωσε μία από τις πιο ωραίες ταινίες του.