Η κοινωνία μεσολαβεί μεταξύ αναρχίας και τυραννίας. Ιδιότυπο καθεστώς που βασίζεται στη συλλογική ευθύνη, στη συλλογική συμπεριφορά, στην αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων ως σύνολο. Η αρμονία όμως απουσιάζει και ας επιβάλλεται τάξη και ας δίνεται ελευθερία για δράση, για σκέψη, για έκφραση. Η κοινωνία παίρνει ό,τι άφησαν αναρχία και τυραννία και προσπαθεί να τα αλλάξει, να τα ενσωματώσει σε ένα προοδευτικό προτσές για να καταλήξει στην απόλυτη ισοτιμία, ισονομία, δημοκρατία. Το κακό είναι ότι σε αυτήν παρεμβαίνει αναπόφευκτα ο άνθρωπος και τότε η διαδικασία εκτρέπεται, χάνει τον προσανατολισμό της και το αποτέλεσμα είναι ένα υβρίδιο που κινείται αυτόνομα, ανεξάρτητα. Η συμπεριφορά του είναι και προοδευτική και τυραννική. Η έκφραση του δημοκρατική και ασύδοτη. Η τελική εικόνα είναι καθαρή, κρυστάλλινη, αλλά εύθραυστη και αρκεί η παραμικρή δόνηση για να γίνει θρύψαλα. Η ανάγκη πραγμάτωσης του αυτόβουλου, της αυτοδιάθεσης και αυτενέργειας, είναι ο καταλύτης για να επιταχυνθούν οι εξελίξεις. Το τέλος ομοιάζει με πτώση σε γκρεμό. Δύο αντίρροπες δυνάμεις συγκρούονται και αυτό που αφήνουν είναι ενοχή, τύψεις, βίαιη ωρίμανση. Στο τέλος, η κοινωνία θα προχωρήσει αμείλικτη και κυνική. Η ελευθερία που θα φέρει θα φορά πάλλευκο, φωτεινό ρούχο, με μικρά βαρίδια στα πόδια. Ο κανόνας του παιχνιδιού είναι 33η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Ηρεμία και σιγουριά

Η ταινία φέρει την υπογραφή του Ζαν Ρενουάρ. Τη χαρακτηρίζει η φινέτσα, η κομψότητα... Πραγματικά, όποιος/α την παρακολουθήσει θα μείνει στην ομορφιά και το απαράμιλλο στιλ της. Είναι σαν να εμφανίζεται μπροστά σου μια ευειδής κοπέλα που φορά τα ρούχα που ταιριάζουν απόλυτα με το σώμα και την προσωπικότητα της. Κινείται αργά, σχεδόν νωχελικά, σταθερά και δεν χάνει ποτέ την ψυχραιμία της, τον βηματισμό της. Έτσι και το φιλμ του Ρενουάρ. Από την αρχή ως το τέλος η ηρεμία και η σιγουριά του σου προσφέρουν ασφάλεια και την απαραίτητη ανησυχία για το τι θα συμβεί στο φινάλε. Ο Ρενουάρ μας αφηγείται την αμηχανία και την τόλμη του ανθρώπου να πάει κόντρα στους κανόνες, τους τύπους. Το κάνει όμως χωρίς να “φωνάζει”, δίχως υπερβολές, δίχως τεχνάσματα και αταίριαστες καλλιτεχνικές παρεμβολές. Η ταινία δεν είναι απεικόνιση ηθών της εποχής, το αναφέρει στο ξεκίνημα. Το σίγουρο όμως είναι πως αντατέμνει το κομμάτι εκείνο της κοινωνίας που δεν μπορεί να δεχθεί και να κατανοήσει ο άνθρωπος: τους κανόνες της. Στερεότυπα που εξελίχθηκαν σε θέσφατα και αξιώματα για την παρουσία της κοινωνίας, του σώματος αυτής. Το απολυταρχικό “ή θα πας με τους κανόνες ή εξοβελίζεσαι και διαπομπεύεσαι” δεν λειτουργεί άψογα. Ακόμη και σε μια άκρως συντηρητική περίοδο (λίγο πριν το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου) ο άνθρωπος θέλει το διαφορετικό, θέλει να επιλέγει απαλλαγμένος από εντολές που δεν αμφισβητούνται. Η ταινία παρουσιάζει αυτή την “παρέκβαση” με ηρεμία και χάρη και δεν χάνει πουθενά σε δύναμη και αποτελεσματικότητα.

Οι κανόνες δεν κάνουν διακρίσεις

Το σενάριο βασίζεται στις ανθρώπινες σχέσεις όπως αυτές αναπτύσσονται στο μεγαλοαστικό περιβάλλον. Παρέα αριστοκρατών συγκεντρώνεται σε πύργο για αναψυχή και ψυχαγωγία. Ο οικοδεσπότης δεν γνωρίζει όμως πως οι καλεσμένοι του δεν κουβαλούν μόνο τις αποσκευές και την καλή τους διάθεση. Μαζί και τα πάθη, τα κρυφά αισθήματα, οι παράνομες σχέσεις και οι κρυφοί πόθοι. Η υποκρισία περισσεύει, η ίντριγκα βασικό στοιχείο επιβίωσης και συμπεριφοράς, ο αμοραλισμός μοναδική σταθερά και η εξαπάτηση το αναπότρεπτο αποτέλεσμα. Ο Ρενουάρ μέσα από τα εμφανή γνωρίσματα της κυρίαρχης τάξης καταδεικνύει την αδυναμία της ταξικής τους συνείδησης, του χαρακτήρας τους. Δεν θέλει όμως να τους εκθέσει, μόνο. Θέλει να δείξει ότι οι κανόνες και το αυστηρό πλαίσιο που οι ίδιοι επιβάλλουν δεν κάνει διακρίσεις. Ο περιορισμός και η απομύζηση της ανθρώπινης ψυχής καθίσταται βαρύ φορτίο για όλους. Βέβαια, ο Ρενουάρ μας δίνει ένα τέλος απαισιόδοξο. Η διαφορετική προσέγγιση της κοινωνικής ζωής τιμωρείται και αυτή συνεχίζει ψυχρά και υπολογιστικά την πορεία της.

Το ευάλωτο καθορίζει τα πάντα

Οι ήρωες του φιλμ δεν διαθέτουν τίποτα το επιτηδευμένο. Είναι αστοί και το δείχνουν χωρίς καμία δυσκολία. Η ασφάλεια που τους δίνει η δύναμη τους, τους κάνει ανέμελους και “ικανούς” να χαρούν με τον δικό τους τρόπο τη ζωή. Το κοινωνικό συμβόλαιο όμως τους “οδηγεί” σε σπασμωδικές κινήσεις και σε απονενοημένες πράξεις. Οι ηθοποιοί παίζουν “αθόρυβα” για να μας δείξουν το ατάραχο της εικόνας των ανθρώπων που υποδύονται. Η αλήθεια που τους “πνίγει”, η αδυναμία προσαρμογής δηλαδή, αποκαλύπτεται μέσα από αυθόρμητες (;) φράσεις, μέσα από βλέμματα που δεν βρίσκουν ανταπόκριση, μέσα από χειρονομίες που ψάχνουν κατανόηση. Τα πλάνα του Ρενουάρ συλλαμβάνουν τη μεγάλη εικόνα και την κατάλληλη στιγμή εκθέτουν τα σχεδόν αόρατα σημάδια του τραυματισμένου ψυχισμού των ηρώων. Η αφηγηματική ροή στηρίζεται στην αποκάλυψη των αδυναμιών του ατόμου. Το ευάλωτο είναι που καθορίζει τον ρυθμό και το προφίλ της ταινίας. Ο κανόνας του παιχνιδιού θέλγει για την τόλμη και την απαστράπτουσα εικόνα, ενώ σπάει την πομφόλυγα του συμβιβασμού, εφησυχασμού, αθόρυβα. Δικαίως θεωρείται μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.