Το ταλέντο, σε οποιονδήποτε τομέα, αποδεικνύει γιατί δεν ξέρουμε τίποτα! Δεν υπάρχει ορισμός του, δεν υπάρχει λογική εξήγηση, δεν υπάρχει περιορισμός, έλεγχος του. Το ταλέντο σε βρίσκει και εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως. Το ταλέντο ξαφνιάζει, προκαλεί και ωθεί τον άνθρωπο να ανακαλύψει τη γνώση που δεν βλέπει, να μάθει όσα αγνοεί και να συνεχίσει να ρωτά “μέχρι που μπορώ να φτάσω;”. Η επιτομή της διαδικασίας της μάθησης.

Το γιατί ορισμένα άτομα το διαθέτουν και άλλα όχι είναι ένα από τα μυστήρια του σύμπαντος και της ζωής. Αν προσπαθείς να απαντήσεις σε αυτό το “γιατί;” καταδικάζεις τον εαυτό σου στο αέναο βασανιστήριο της αμφιβολίας, θολώνει η κρίση σου, υποπίπτεις στο αμάρτημα του φθόνου και στο τέλος όχι μόνο δεν βρίσκεις την απάντηση, αλλά χάνεις και τη χαρά της απόλαυσης του μεγαλείου που εκφράζεται άμεσα και γενναιόδωρα.

Στην ουσία έχουμε να κάνουμε με το μάταιο της αναζήτησης του σκοπού της ανθρωπότητας. Αν ψάχνεις σκοπιμότητα στη ζωή (σου) τότε χάνεις τον προσανατολισμό, το ταξίδι, την ουσία. Συνεπώς, κάποια πράγματα δεν επιτρέπεται να τα ακουμπάς, πόσω μάλλον να τα αμφισβητείς και να ψάχνεις την καταγωγή τους. Το ταλέντο είναι μέγεθος απείρως μεγαλύτερο απ' αυτό του ανθρώπου και αναπότρεπτα οδηγεί σε δύο τόπους: Το δέχεσαι όπως είναι και λούζεσαι στο φως του. Το αρνείσαι και χάνεσαι στη μικρότητα και την αναξιοπρέπεια σου. Το Αμαντέους είναι η 31 ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Μια τολμηρή αντήχηση

Το Αμαντέους δεν αφορά τον Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. Όχι μόνο αυτόν. Αφορά τη μουσική και την ομορφιά που αυτή υπηρετεί και αναλαμβάνει να μεταδώσει στον κόσμο. Αφορά την εκ Θεού εντολή για αναδημιουργία και την αδυναμία κατανόησης της. Αφορά τη σύγκρουση του ανυπέρβλητου ταλέντου με τη μετριότητα που επιμένει και αντιστέκεται. Ο Μίλος Φόρμαν συνέλαβε το πολύπτυχο εγχείρημα και με κεντρικό άξονα τη βιογραφία μας χάρισε ένα αριστούργημα. Μια μελωδία άφθαρτη, αρυτίδωτη στο πέρασμα του χρόνου, που ο ήχος είναι καθαρός όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ναι, η ταινία του τσέχου σκηνοθέτη είναι πρώτα απ' όλα μια τολμηρή αντήχηση και ένας φόρος τιμής στον αξεπέραστο αυστριακό συνθέτη. Ο Φόρμαν πήρε το ελάχιστο από το μεγαλείο της μουσικής του και το “επέστρεψε” μέσω της εικόνας το ίδιο λαμπερό, απαστράπτον... Η ταινία χαρακτηρίζεται από ένα ιδιαίτερο στιλιζάρισμα, αφού ο σκηνοθέτης μπορεί να αναδεικνύει τα ουσιαστικά στοιχεία της προσωπικότητα του Μότσαρτ, όμως την ίδια στιγμή, μέσα από το λαμπερό περιβάλλον της εποχής μας δίνει και τις λεπτομέρειες με τον δικό του τρόπο. Ο Φόρμαν καθηλώνει τον θεατή όχι μόνο με την εικόνα και την αφήγηση του, αλλά του “απαγορεύει” να σκεφτεί οτιδήποτε άλλο. Τον αναγκάζει να δεχτεί την ιστορία που του λέει όπως είναι και να δεχτεί το μουσικό αποτέλεσμα που με τον τρόπο του “συνθέτει” ο Φόρμαν. Η ταινία βασίζεται στη μουσική του Μότσαρτ και ο σκηνοθέτης καταφέρνει να τη “μεγαλώσει” χρησιμοποιώντας τη δύναμη της κάμερας. Τέλειο!

Ένας πολύχρωμος ανεμοστρόβιλος

Η ταινία βασίζεται στο θεατρικό έργο του Πίτερ Σάφερ. Το 1823 ο συνθέτης Αντόνιο Σαλιέρι (τον υποδύεται ο Φάριντ Μάρεϊ Εϊμπραχαμ), που βρίσκεται πια σε προχωρημένη ηλικία, αποπειράται να αυτοκτονήσει ζητώντας δυνατά συγχώρεση, εφόσον κατά τα λεγόμενα του ήταν υπαίτιος για τον θάνατο του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (τον υποδύεται ο Τομ Χαλς) το 1791. Ο συνθέτης εισάγεται σε τρελοκομείο και εκεί δέχεται την επίσκεψη νεαρού ιερέα ο οποίος θέλει να τον εξομολογήσει. Όταν θα δεχτεί να αφηγηθεί την ιστορία του, όχι εξομολόγηση, ο θεατής θα παρασυρθεί σε ένα μαγευτικό σύμπαν γεμάτο μουσική, τρέλα, ιδιοφυΐα, πολυτέλεια, την ορμή του αυθόρμητου, το γέλιο της ελευθερίας και το δέος του μοναδικού. Η δύναμη της ιστορίας είναι τέτοια που είναι σαν να βλέπεις έναν πολύχρωμο ανεμοστρόβιλο να εκπέμπει νότες, μουσική, συναισθήματα, μια εποχή ολόκληρη. Ο Φόρμαν έκανε την τέλεια προσαρμογή του θεατρικού και πρόσφερε στο κοινό κάτι αληθινά ξεχωριστό. Το Αμαντέους είναι πολυτελές, πνευματώδες, σκοτεινό, συγκινητικό, μεγαλοπρεπές. Διαθέτει ευδιάκριτη κινηματογραφική υφή, ύφος σκιερής οικειότητας και το τελικό αποτέλεσμα ξεπέρασε την εποχή του. Στα μέσα της δεκαετίας του '80 (η ταινία προβλήθηκε το 1984) και μέσα στη μετριότητα και το χαμηλό επίπεδο, ξεχώρισε αμέσως και έγινε αριστούργημα της εποχής.

Μοναδικές ερμηνείες

Ο Φόρμαν ευτύχησε στην επιλογή του καστ και ιδιαίτερα στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Τόσο ο Φ.Μ.Εϊμπραχαμ, όσο και ο Τομ Χαλς εντυπώνονται στη μνήμη μας και δεν φεύγουν ποτέ. Ο Χαλς, στον ρόλο της ζωής του, φτιάχνει ένα αξιοπρόσεκτο πορτρέτο του Μότσαρτ που δεν μπορείς να μην το αγαπήσεις: φλυαρεί, κελαηδά, ζει στον όμορφο κόσμο του, εγωκεντρικός, ευλογημένος με ένα απίστευτο ταλέντο, σημάδι από τον Θεό. Ο Χαλς δίνει στο φιλμ τον ανάλαφρο τόνο, τη χαρά και την απαραίτητη αναρχία, την ενέργεια που ζητά το έργο. Ωστόσο, είναι ο Σαλιέρι, ο Εϊμπραχαμ, που δίνει την ισορροπία και την ποιότητα-κομψότητα. Το σκοτάδι απέναντι στο φως... Ο Εϊμπραχαμ μας δίνει μια συγκλονιστική ερμηνεία, ερμηνεία ζωής. Μελαγχολικός, εσωστρεφής, ψάχνει στην ψυχή του για απαντήσεις, “καίγεται” από πάθος, κρατά τον κοινό κοντά του, το κάνει συνένοχο στα σκοτεινά σχέδια του.

Μεγαλοπρέπεια και φανταχτερή λάμψη για το Αμαντέους. Σε αυτό το πλαίσιο η αναμέτρηση της μετριότητας με το θεϊκό ταλέντο, της υπακοής, της καθεστηκυίας τάξης απέναντι στη δημιουργική ελευθερία. Ο Φόρμαν μέσα σε αυτόν “χορό” αναπτύσσει διάφορα θέματα, φιλοσοφικού, υπαρξιακού περιεχομένου, χωρίς να χαλάει τον ατσάλινο σκελετό του. Η ταινία κέρδισε οκτώ Όσκαρ το 1985, μεταξύ των οποίων αυτό της καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και Α' Ανδρικού Ρόλου για τον Φ.Μ.Εϊμπραχαμ. Το Αμαντέους είναι απλά σπουδαία ταινία.