Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να σώσει και να σωθεί. Το τι και ποιον θα σώσει και από τι και ποιον θα σωθεί θα έπρεπε να έχει σημασία. Και όμως... δεν έχει. Αν ξέρουμε τι είναι αυτό που θα μας σώσει και ποιος ο σωτήρας μας τότε δεν αξίζει να περιμένεις, δεν αξίζει να προσπαθείς. Αντίστοιχα, αν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που πρέπει να σώσουμε και για ποιον πρέπει να γίνουμε σωτήρας, διαλύει την προσμονή, τη φαντασία, την ελπίδα. Η τελευταία είναι που μας οδηγεί και δεν μας νοιάζει που μας τυφλώνει και απλώς περιμένουμε καρτερικά τον Έναν, τον Μοναδικό, τον Μεσσία.

Εντάξει, δεν είναι κακό να πιστεύεις ότι υπάρχει κάπου εκεί έξω κάποιος τόσο ισχυρός που με μια κίνηση του θα κάνει το θαύμα και θα σε κρατήσει ζωντανό όταν κινδυνεύεις, θα σε προστατέψει από τα φυσικά φαινόμενα, θα σου προσφέρει υγεία και ευημερία όταν τα έχεις απόλυτη ανάγκη. Η πίστη και βουνά μετακινεί και σώζει και τα πάντα όλα.

Τι γίνεται όμως όταν ο Μεσσίας αποφασίζει να πατήσει το πόδι του στη γη και να μας συστηθεί; Αν δεν έχει ταυτότητα -χωρίς το θρήσκευμα παρακαλώ, έχει σημασία- και δεν πετάει φορώντας κάπα πορφυρή με το χρυσό μονόγραμμα του, τότε ο χλευασμός και ο διωγμός του αξίζουν. Τώρα, αν για κάποιο λόγο -ένα ανθρώπινο λάθος ας πούμε- ο ρόλος του Μεσσία αποδοθεί σε κάποιον κοινό θνητό, τότε η κατάσταση γίνεται τραγελαφική, αφού “ρε παιδιά, δεν είμαι ο Μεσσίας. Ο Μπράιαν είμαι”. Μάταια. Το “Ένας προφήτης μα τι προφήτης” είναι η 21η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal. Καλά Χριστούγεννα!

Σουρεαλισμός και κανένα όριο

Το πνεύμα των Χριστουγέννων, για μιάμιση ώρα, γίνεται άναρχο, η σάτιρα ορίζει τη συμπεριφορά του και όταν τελειώσει η ταινία, πέρα από καθαρή διασκέδαση, θα έχει κάτι από την ανατρεπτική ματιά των “Monty Python”. Αυτή η “τρελή” παρέα των Γράχαμ Τσάπμαν, Τζον Κλις, Τέρι Γκίλιαμ, Έρικ Ίντλ, Τέρι Τζόουνς και Μάικλ Πάλιν, θέλησε να δει τον κόσμο διαφορετικά, να του αφαιρέσει τα μουντά, βαριά πέπλα της σοβαροφάνειας και της παράδοσης. Σουρεαλισμός και κανέναν όριο στη σάτιρα των τρομερών Βρετανών. Δεν γίνεται αλλιώς. Αν η σάτιρα έχει όρια, χάνει την αξία της, χάνει την ελευθερία της και μένει αποστειρωμένη από καθετί επαναστατικό και ρηξικέλευθο. Οι “Monty Pyhton” ποτέ δεν είπαν μια ιστορία όπως περίμενε το κοινό να την πουν. Ποτέ. Στερεότυπα, δεδομένα, παγιωμένες καταστάσεις, νόρμες, κανόνες, όλα ήταν για να διαλύονται, να αμφισβητούνται, να υποτάσσονται στον σαρκασμό και την ειρωνεία που κανείς, μα κανείς, δεν μπορούσε να αντισταθεί. Κάθε ατάκα υπολογισμένη με ακρίβεια για να προκαλέσει, πέρα από γέλιο, τη ρήξη με το καθιερωμένο. Σάτιρα υψηλού επιπέδου που δεν προερχόταν από εύκολα αστεία και φάρσες. Υπήρχα κι αυτά, όμως πυρήνας του έργου των “Monty Python” ήταν το πολιτικό/κοινωνικό σχόλιο απάντηση σε κάτι φαινομενικά πανίσχυρο: θρησκεία, εξουσία και κάθε άλλη κατάσταση δίχως εναλλακτική. Όλα στα άκρα λοιπόν για να ταρακουνηθούν τα πράγματα και να προκληθεί, αβίαστα, το γέλιο που εκτονώνει και τονώνει μυαλά και συνειδήσεις.

Όλα ξεκινούν από ένα λάθος

Το σενάριο των “Monty Python” είναι σειρά διαδοχικών ανατροπών με ένα πανίσχυρο τελικό μήνυμα. Η σκηνοθεσία ανήκει στον Τέρι Τζόουνς ο οποίος, γνωρίζοντας τους κώδικες της σάτιρας της παρέας, μέλος της οποίας υπήρξε, αναδεικνύει τη διάθεση της ομάδας να μην αφήσει τίποτα ανέπαφο. Η ιστορία ξεκινά, λοιπόν, με τους Τρεις Μάγους να πηγαίνουν να προσκυνήσουν τον θείο βρέφος. Ακολουθούν άστρο στον ουρανό, όμως μπερδεύονται και αντί να πάνε στον Ιησού από τη Ναζαρέτ, πάνε στο σπίτι του Μπράιαν του Ναζωραίου! Από εκείνο το σημείο ξεκινά ντόμινο σουρεαλιστικών καταστάσεων. Το λάθος των μάγων οδηγεί σε σειρά άλλων λαθών, παρεξηγήσεων. Εντούτοις, δεν υπάρχει τίποτα βλάσφημο κι ας φαίνεται ότι υπάρχει. Ο Μπράιαν είναι αυτός που θα ενώσει τα κομμάτια και όλα όσα έχουν αποδομηθεί.

Οι “Monty Python” τι κάνουν στην ουσία; Χρησιμοποιούν τον Μπράιαν για να πουν κάτι πολύ απλό και λογικό στο τέλος: “χρησιμοποιήστε το μυαλό σας, σκεφτείτε, μην πιστεύετε δίχως να κρίνετε και μην περιμένετε κανέναν Μεσσία να σας σώσει. Κι αν δεν σωθείτε, απλά χαρείτε τη ζωή σας”.. Το πλαίσιο που δημιουργούν είναι η πλήρης αντίφαση όλου αυτού, αλλά η έλξη των ετερώνυμων προκαλεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.

“Always look on the bright side of life”

Η σάτιρα τους δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Το κήρυγμα του Χριστού, η εξουσία των Ρωμαίων, η ιδιοτέλεια και φιλαργυρία των απλών ανθρώπων, η διχόνοια και το μόνιμο τέλμα των διάφορων συνδικαλιστικών, “επαναστατικών” οργανώσεων, η παράνοια του μεσσιανισμού, η ανοησία των αρχόντων... Γι' αυτό και ο ρυθμός της ταινίας είναι γρήγορος, οι σκηνές και η μετάβαση σε κάθε ενότητα είναι γρήγορη. Το στιβαρό σενάριο παρέχει ασφάλεια και πειθαρχία έτσι ώστε να μη χαθεί τίποτα από τον ασυγκράτητο σουρεαλισμό των “Pyhton”. Οι ηθοποιοί υποδύονται πολλούς και διαφορετικούς ρόλους δίνοντας έτσι κάτι το θεατρικό στο φιλμ δίχως φυσικά αυτό να αποδυναμώνει την ταχύτητα της ταινίας.

Η ταινία επαινέθηκε από κριτικούς και κοινό και θεωρείται μία από τις καλύτερες κωμωδίες όλων των εποχών. Έργο με έντονο πολιτικό σχόλιο και αντικαθεστωτικό, αντιεκκλησιαστικό λόγο, αποτελεί μία από τις καλύτερες στιγμές των “Monty Python”. Ουκ ολίγες οι αξέχαστες σκηνές. Πέρα από την εναρκτήρια, η τελευταία όπου ο Μπράιαν είναι σταυρωμένος και τραγουδά με τους υπόλοιπους σταυρωμένους το “Always look on the bright side of life”, ατάκα της μητέρας του στο κοινό που ακολουθεί τον “Μεσσία” λέγοντας “Δεν είναι ο Μεσσίας, είναι ένα πολύ άτακτο παιδί!”, ακόμη και λίγο μετά την έναρξη, όταν ο Ιησούς κηρύττει τον λόγο Του, η μητέρα του Μπράιαν δεν ακούει καλά γιατί είναι πολύ πίσω, βαριέται και λέει στον γιο της: “Βαρέθηκα, δεν πάμε να δούμε κανέναν λιθοβολισμό;”. Το “Ένας προφήτης μα τι προφήτης!” είναι η απόλυτη κωμωδία για τα Χριστούγεννα.