Το 1948 έγινε 1984. Αναριθμητισμός, αλλά πάνω απ' όλα βίαιη αναπροσαρμογή του παρελθόντος στο αξίωμα του μέλλοντος, την παρακολούθηση όλων απ' όλους. Η πρόοδος της τεχνολογίας μηδενίζει, εκμηδενίζει την αξία των συμβόλων και των ζωών. Η κατάτμηση της εξέλιξης του χρόνου ανθρώπινη ψευδαίσθηση και ο αριθμητικός προσδιορισμός απάτη που ικανοποιεί την τάξη και την ασφάλεια μας.

Έτσι, το τετραψήφιο μοναδικό χαρακτηριστικό γίνεται τέσσερα ερωτηματικά που μόνο ανασφάλεια προκαλούν. Το 1984 στην ουσία δεν έχει συνέχεια όπως την αντιλαμβανόμαστε. Η κίνηση δεν είναι σε ευθεία γραμμή. Σε απροσδιόριστα, δυσδιάκριτα μονοπάτια πραγματοποιείται και η ανεξέλεγκτη σπείρα που αφήνει γίνεται θηλιά για τον άνθρωπο. Η ειρωνεία είναι ότι ο ίδιος τη σφίγγει στον λαιμό του.

Η αλαζονεία, η ματαιοδοξία και το ανικανοποίητο Εγώ ευθύνονται για την αυτοτιμωρία του. Το δημιούργημα, το τεχνολογικό προϊόν, στρέφεται απέναντι στον δημιουργό και εκεί που νομίζει ότι μπορεί να παρακολουθεί όλα όσα εξελίσσονται μπροστά του, στην ουσία αφήνει τον “Μεγάλο Αδελφό” να ορίζει και να καθορίζει την ύπαρξη του. Οι ζωές των άλλων γίνονται δημόσιο θέαμα, άρτος για επιβίωση, για υποταγή και όταν η αμφιβολία και οι ηθικές αναστολές προβάλουν αντίσταση αξιοπρέπειας, η τιμωρία είναι αμείλικτη: Φόνος. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να αμαρτάνει και την ίδια στιγμή να συγχωρεί τον εαυτό του... Η Συνομιλία του Φράνσις Φορντ Κόπολα είναι η 17η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal

Ο Κόπολα προειδοποιεί

Η αναφορά στο εμβληματικό έργο του Τζορτζ Όργουελ δεν είναι τυχαία. Η ταινία, βέβαια, δεν είναι αμιγώς πολιτικό έργο και δεν έχει να κάνει με την τυραννία της εξουσίας πάνω στο άτομο. Ο Κόπολα θέλησε να δείξει τι συνέπειες μπορεί να έχει η εξουσία του ατόμου πάνω στο άτομο. Πού μπορεί να οδηγήσει ο έλεγχος και η παρέμβαση στην ιδιωτικότητα του άλλου. Αν ελέγχεται η σκέψη δεν είναι αυτού που παρακολουθείται, αλλά αυτού που παρακολουθεί. Από ποιον; Από τον εντολέα του, από τη φύση της δουλειάς του.

Το φιλμ προβλήθηκε λίγο μετά το σκάνδαλο “Watergate” και προφανώς δεν είναι τυχαία η μικρή χρονική απόσταση απ' αυτό. Ο Κόπολα είδε την απειλή και με το αριστοτεχνικά δομημένο θρίλερ την αποτύπωσε στην κάμερα. Η απειλή των ανθρώπων που κάνουν τα πάντα για να αποκτήσουν αυτό που θέλουν, ακόμη κι αν χρειαστεί να εξοντώσουν αυτόν ή αυτούς που θα σταθούν εμπόδιο στον δρόμο τους.

Το μέσο για την επίτευξη του σκοπού η πρόοδος της τεχνολογίας στον τομέα των παρακολουθήσεων. Προσβάσιμο σε όλους και γι' αυτό τόσο επικίνδυνο. Η τοποθέτηση κοριού αρκεί για να διαταραχθεί η ηρεμία του κοινωνικού συνόλου και να διαρρηχθεί η σχέση εμπιστοσύνης των ατόμων μεταξύ τους. Ένα ζοφερό σκηνικό, ζωντανός εφιάλτης άλλων εποχών, σκοτεινών, απολυταρχικών... Ο θύτης όμως γίνεται θύμα και η παράνοια επικρατεί. Η περιέργεια δεν είναι αθώα μερικές φορές και μπορεί να κατευθύνει τον άνθρωπο μέχρι και στο έγκλημα. Με αυτή την ταινία ο Κόπολα προειδοποίησε για μια κοινωνία που δεν θα μπορεί να κρύψει τίποτα.

Η περιέργεια σκοτώνει

Το σενάριο του Κόπολα είναι προσεγμένο στη λεπτομέρεια. Η αφήγηση δεν ξεφεύγει σε αχρείαστους πλεονασμούς. Πειθαρχημένα και μεθοδικά, η ιστορία ξετυλίγεται και κορυφώνει με τρόπο δραματικό και αναπάντεχο. Θα μπορούσε να είναι ένα καλό αστυνομικό θρίλερ, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με εικόνα και ο Κόπολα ήταν τυχερός που διάλεξε τον Τζιν Χάκμαν να ερμηνεύσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, μια και του δίνει τις εικόνες που θέλει.

Υποδύεται έναν ειδικό στις παρακολουθήσεις, τον Χάρι Κολ, που όμως αρχίζει να έχει αμφιβολίες για το ηθικό μέρος της δουλειάς του. Σε παλαιότερη δουλειά που είχε αναλάβει τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και στην τελευταία αποστολή που αναλαμβάνει βλέπει τον φόνο να έρχεται ξανά. Αυτόν φοβάται και το ομολογεί στον εφιάλτη του, όταν “συνομιλεί” με το υπό παρακολούθηση “θύμα”.

Αρνείται την επιρροή της περιέργειας στην δουλειά του, αλλά γνωρίζει μέσα του ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Από κει ξεκινούν όλα κι αυτός απλά είναι ένα εκτελεστικό όργανο. Όταν θα ολοκληρώσει τη δουλειά, περιέργεια είναι αυτή που θα τον οδηγήσει να παρεκκλίνει από την επαγγελματική συμπεριφορά. Δεν του αρκεί να πάρει την αμοιβή του. Θέλει, απαιτεί, να μάθει την αλήθεια και την κατάληξη της παρακολούθησης. Η πραγματικότητα θα τον κάνει να αναθεωρήσει και θα τον σοκάρει με τον πιο ωμό τρόπο.

“Βλέπε, άκου, σώπαινε”

Ο Χάκμαν αποδίδει με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά που ορίζουν την προσωπικότητα του κεντρικού ήρωα. Μονήρης, επίμονος, συνεσταλμένος όταν βρίσκεται μόνος ανάμεσα στο πλήθος, αμήχανος στον συγχρωτισμό με άλλους ανθρώπους, φειδωλός στην εκδήλωση συναισθημάτων, καταπιεσμένος και συγχυσμένος όταν κάνει κάτι εκτός κανόνων.

Ο άνθρωπος αυτός είναι είδωλο μιας κοινωνίας που αναζητεί τον βηματισμό της και τη θέση της σε ένα πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό πεδίο που αλλάζει. Ο ατομισμός ενισχύεται, η κατανάλωση γίνεται ανάγκη επιβίωσης και το “βλέπε, άκου, σώπαινε” συμπεριφορικός μονόδρομος. Οποιαδήποτε προσπάθεια διαφοροποίησης απ' αυτό το μοτίβο είναι δίχως νόημα.

Καταλήγει σε αδιέξοδο και στην καλύτερη περίπτωση το άτομο απομονώνεται και ζει με το βάρος της μοναξιάς του. Ο Χάρι Κολ στην ουσία προσπαθεί να γίνει ήρωας, αλλά δεν έχει το θάρρος να υπερβεί τον εαυτό του, δεν έχει βοήθεια από κανέναν και όταν θα γίνει ο ίδιος θύμα απλά θα συμβιβαστεί με αυτό που τον θρέφει και τον “σκοτώνει” την ίδια στιγμή.

Η ταινία κινείται σε αθόρυβους ρυθμούς και η κάμερα αιχμαλωτίζει όλα όσα κάνουν το πλήθος “αόρατο”. Ο σκηνοθέτης εστιάζει την κατάλληλη στιγμή σε αντικείμενα, εκφράσεις προσώπων, κινήσεις σωμάτων, για να τραβήξει την προσοχή του θεατή και να δώσει ώθηση στον θεατή. Οι υπόλοιποι ρόλοι μπορεί να μην έχουν την ίδια παρουσία, ωστόσο συμπληρώνουν άψογα τον Χάκμαν αναδεικνύοντας την οπτική του Κόπολα. Η ταινία προτάθηκε για τρία Όσκαρ, ενώ κέρδισε τον “Χρυσό Φοίνικα”, το 1974, στο Φεστιβάλ των Κανών.