Κατερίνα Γώγου, η ασυμβίβαστη επαναστάτρια! (pics, vids)
Πολλοί άνθρωποι του κινηματογράφου και του πνεύματος έφυγαν με τρόπο “τραγικό” και ίσως και απροσδόκητο. Λίγοι όμως είναι αυτοί που κατέγραψαν τέτοια πορεία: πορεία από την οποία δεν τους ξέχασε κανείς. Η Κατερίνα Γώγου αυτό το κορίτσι που έμοιαζε ανέμελο και χαρωπό στο πλευρό του Λάμπρου Κωνσταντάρα και άλλων μεγάλων πρωταγωνιστών σε κωμωδίες της εποχής της και που όμως είχε αυτήν την “σκοτεινή”, επαναστατική και πολύ έντονη πλευρά, είναι μία τέτοια προσωπικότητα. Η Κατερίνα Γώγου έκανε ποίηση σε μία εποχή που οι άλλοι "ποιητές" έκαναν δημόσιες σχέσεις. Πάνω από όλα ήταν η ίδια... ποίηση. Ποίηση των όσων βίωνε και βίωσε, έζησε και πάλεψε. Ποίηση ακόμα και με τους προσωπικούς της "δαίμονες". Ανάμεσα σε χάπια, ποτά, σβησμένα τσιγάρα, φτωχογειτονιές και προδοσίες...
Από μικρή δούλεψε σαν ηθοποιός στο θέατρο και στον κινηματογράφο, κυρίως σε ταινίες της Φίνος Φιλμς. Το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα ήταν το "Τρία κλικ αριστερά" και βγήκε το 1978. Μεταφράστηκε στα αγγλικά ("Three clicks left") από τον Jack Hirschman και κυκλοφόρησε στην Αμερική to 1983, από τις εκδόσεις "Night Horn Books" του San Francisco. Έβγαλε επίσης μεταξύ άλλων τα βιβλία "Ιδιώνυμο" (1980)," Το ξύλινο παλτό" (1982), "Απόντες"(1986) και "Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών" (1988). Όπως αναφέρει ο Λεωνίδας Χρηστάκης, Έλληνας συγγραφέας, ζωγράφος και επιμελητής εκδόσεων, η Κατερίνα ήταν έξω από κάθε λογής εκδοτικά και καλλιτεχνικά κυκλώματα και κλίκες.
Ο ίδιος ο Χρηστάκης που γράφοντας για τον Νικόλα Άσιμο, την Κατερίνα Γώγου και τον Παύλο Σιδηρόπουλο τους αναφέρει ως οι "δικοί μας Άγιοι" στο τελευταίο του βιβλίο για τα Εξάρχεια. Ήταν μία γυναίκα που πέρασε πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια και εξελίχθηκε με τον τρόπο της σε μία μεγάλη αγωνίστρια και επαναστάτρια. Ασυμβίβαστη, μοναδική και σχεδόν... υπέροχη. Η Κατερίνα, αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην ελληνική ποίηση. Η αιώνια έφηβος, η οργισμένη και η πιο... σπαρακτικά ραγισμένη και "τσακισμένη" φωνή της γενιάς της. Μια ποιήτρια που έγραφε για να μην... εκραγεί, που είχε κάνει τον πόνο και το παράπονο στίχους μα πάνω απ' όλα αυτοί οι στίχοι ήταν πέρα για πέρα αληθινοί.
Τα παιδικά και νεανικά χρόνια και η πραγματική Κατερίνα του κινηματογράφου, της "Παραγγελιάς" και του "Βαριού Πεπονιού"
Γεννήθηκε στην Αθήνα την 1η Ιουνίου, το 1940, ξεκινώντας μόλις σε ηλικία 5 ετών να παίζει σε διάφορες παιδικές παραστάσεις ενώ κάποιοι την χαρακτήριζαν από τότε παιδί - θαύμα. Παρόλα αυτά, δεν πέρασε όμορφα παιδικά χρόνια, ελέω Κατοχής και Εμφυλίου. Στην εφηβεία της, η Κατερίνα, έμενε με τον πατέρα της, ο οποίος ήταν πολύ αυστηρός απέναντί της και με τον οποίο είχε πολλά προβλήματα, κάτι που αποτυπώνει και στα ποιήματά της. Υπάρχει μία ιστορία που αποτυπώνεται στο site της εκπομπής η "Μηχανή του Χρόνου" πως την πήγε με την βία στον γιατρό για να διαπιστώσει εάν έχει πάει με άντρα ή όχι! Κατόπιν έμεινε με την μητέρα της, γεγονός που ούτε και αυτό την βοήθησε όσο θα ήθελε. Ο πατέρας της, πάντως, αν και αυστηρός, την υποστήριξε πραγματικά (σ.σ. ή τουλάχιστον έτσι λέγεται), στην επιθυμία της να ακολουθήσει την υποκριτική. Σπούδασε στην σχολή του Τάκη Μουζενίδη, η οποία εθεωρείτο μια από τις καλύτερες της εποχής. Παράλληλα τελείωσε και την σχολή χορού Πράτσικα Ζουρούδη και Βαρούτη.
Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο με τον θίασο του Ντίνου Ηλιόπουλου, το 1961, στο έργο των Ευαγγελίδη - Μαρή "Ο Κύριος 5%". Έπαιξε σε περισσότερες από 20 ταινίες και την πρώτη της εμφάνιση την έκανε στην ταινία "Ο Άλλος". Η πραγματική Κατερίνα όμως δεν ήταν η Κατερίνα της "Μίας Τρελής Τρελής Οικογένειας". Το πραγματικό της πρόσωπο το βλέπει κανείς στο "Βαρύ Πεπόνι (1977)", φιλμ που της απέφερε τιμητική διάκριση (σ.σ. στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης πήρε το βραβείο Α' γυναικείου ρόλου) και ιδίως στην "Παραγγελιά" (1980), την ταινία για τον Κοεμτζή. Εκεί όπου πραγματικά είναι συγκλονιστική...
Γυρισμένη το 1980 αλλά τοποθετημένη το 1973 όταν το περιστατικό συνέβη, η "Παραγγελιά" του Παύλου Τάσιου είναι μια από τις πρώτες ταινίες που κατέγραψαν με ρεαλισμό τη νυχτερινή ζωή της λαϊκής Αθήνας την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Επίσης - όπως ο "Άγγελος" του Γιώργου Κατακουζηνού που γυρίστηκε λίγο αργότερα, ή ο "Ιωάννης ο βίαιος" της Τόνιας Μαρκετάκη - έκανε πολύ μεγάλη αίσθηση ακριβώς επειδή άντλησε το θέμα της από μια τραγωδία που έκανε τρομερό θόρυβο ή εάν θέλετε... πάταγο στις εφημερίδες της περιόδου εκείνης και γενικότερα στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. H κάμερα των Κώστα Παπαγιαννάκη και Σάκη Μανιάτη αλωνίζει στους δρόμους της Αθήνας ακολουθώντας τον Αντώνη Αντωνίου (Κοεμτζή) στην αμήχανη φυγή του που θα καταλήξει στην σύλληψη όταν τον ρουφιανεύουν. Πάντα αυτοί οι "ρουφιάνοι"...
Το φιλμ που αποτελεί ντεμπούτο στον κινηματογράφο για τον Αντώνη Καφετζόπουλο (σ.σ. παίζει τον Δήμο, νεότερο αδελφό του Νίκου) φιλοξένησε μια... στρατιά ηθοποιών σε μικρούς ρόλους: από την Θέμιδα Μπαζάκα, τον Χρήστο Τσάγκα, την Σοφία Ρούμπου και τον Γιώργο Κοτανίδη, μέχρι τον Νικήτα Τσακίρογλκου, την Ολια Λαζαρίδου, τη Βίκυ Βανίτα, τον Μάνο Κατράκη και την τότε σύζυγο του Τάσιου, την Κατερίνα Γώγου, η οποία ενδιαμέσως διαβάζει ποιήματα με εφιαλτικούς στίχους όπως "η ζωή μας είναι σουγιαδιές σε βρώμικα αδιέξοδα/ σάπια δόντια/ ξεθωριασμένα συνθήματα/ μπάσο βεστιάριο/ μυρουδιές από κάτουρο /αντισηπτικά και χαλασμένα σπέρματα". Όλα αυτά συνέβαλλαν στην δημιουργία ενός κινηματογραφικού... σοκ για το κοινό της εποχής, που "αγκάλιασε" την "Παραγγελιά" με 196.186 εισιτήρια Α' προβολής και πέντε βραβεία στο Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Β' καλύτερης ταινίας, Α' ανδρικής ερμηνείας (Α. Αντωνίου), μουσικής (Κυριάκος Σφέτσας), μοντάζ (Γιάννης Τσιτσόπουλος) και ηχοληψίας (Ηλίας Ιονέσκο). Η Γώγου βέβαια έπαιξε και σε πολλές άλλες ταινίες - όπως αναφέρουμε και πιο πάνω (σ.σ. ακόμα και στο πλευρό της Βουγιουκλάκη) - όπως "Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο/1959", "Άπονη ζωή/1964", "Δεσποινίς Διευθυντής/1964", "Η δε γυνή να φοβείται τον άντρα/1965", "Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση/1971" κ.ά.. Στην "Όστρια" (Α. Θωμόπουλου, 1984), συνεργάστηκε στο σενάριο. Για την τελευταία έλαβε το Κρατικό Βραβείο Ερμηνείας και μοιράστηκε το Βραβείο Σεναρίου μαζί με τον Θωμόπουλο.
"Εμένα οι φίλοι μου είναι..."
Την πιο ουσιαστική προσέγγιση στην ποίηση της Γώγου, με την έννοια ότι αποτελεί μια ολοκληρωμένη δισκογραφική πρόταση και με ουσία, αποτελεί ο δίσκος "Στον Δρόμο" (LP, COLUMBIA 71155, 1981 & CD, EMI 833664, 1995) σε μουσική Κυριάκου Σφέτσα. Ο δίσκος αυτός αποτελεί το soundtrack της ταινίας "Παραγγελιά" (σ.σ. 1980 με βραβείο καλύτερης μουσικής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης) και η ίδια η Γώγου ερμηνεύει ποιήματά της από τις συλλογές της "Τρία κλικ αριστερά" και "Ιδιώνυμο". Περιλαμβάνονται τα εξής 9 ποιήματα: "Η ζωή μας είναι σουγιάδες", "Θέλω να κουβεντιάσω", "Μοναξιά", "Κανείς δεν θα γλυτώσει", "Πάει αυτό ήταν", "Κοίτα πως χάνονται οι δρόμοι", "Καμιά φορά", "Πόσο νωρίς φεύγει το φως" και "Θα 'ρθει καιρός".
Ο Σφέτσας περιγράφει το πως δημιουργήθηκε αυτός ο δίσκος ως εξής: "Κατά τα μέσα του Ιουλίου του '80 ο Παύλος Τάσιος κι η Κατερίνα Γώγου με καλούν να μιλήσουμε για την ταινία. Βλέπω το υλικό στην μουβιόλα. Την ιστορία του Κοεμτζή την είχα ακουστά μέσα σε άκρες. Αποδέχομαι την πρόταση: παίρνω υπό μάλης τα ποιήματα της Κατερίνας και έχω στο μυαλό μου και στην οπτική μου μνήμη, όσες εικόνες μπόρεσα να συγκρατήσω από τη μουβιόλα.
Στο αναλόγιο του πιάνου τα ποιήματα της Γώγου και είμαι "φτιαγμένος" από την τραγική ιστορία του Κοεμτζή. Γράφω λοιπόν, κάποια αιχμηρά κομμάτια και δυο μπαλάντες, όπου το μπλουζ, το ροκ, η τζαζ κι ο αυτοσχεδιασμός σε ανατολίζουσες και δυτικότροπες εκδοχές συμβιώνουν πονετικά, αλλά πάντα σε μια ρέουσα έξαρση. Όταν επέστρεψα για την ηχοληψία, τους είπα: 'έχουμε να κάνουμε με πράγματα που μας πάνε αλλού. Έχουμε να υπηρετήσουμε μια φλόγωση, ένα φοβερό συγκινησιακό πάθος κι ένα πεδίο που στις ρήξεις του δεν υπακούει στα κοινά πλαίσια της λογικής. Κι ο μόνος τρόπος να σταθούμε δίπλα του, είναι να του δοθούμε αισθαντικά'. Και να που όλοι μας, από τις πρώτες κιόλας ηχογραφήσεις παθαίνουμε. Η αξέχαστή μου Κατερίνα, αναρχικώς κι ευθέως εκδηλωτική, τρέμει από την χαρά της.
Η μουσική πρόταση της ταινίας υπεδείκνυε τρόπους εναλλακτικής έκφρασης. Θέλω να πιστεύω πως βοήθησε νεότερους μουσικούς εκείνης της εποχής. Κάποιους που δεν είχαν την τύχη να θητεύσουν και εκτός Ελλάδας. Όμως, έτσι κι αλλιώς, ο μουσικός δημιουργός δεν φτιάχνεται μόνο από τις νότες. Η Κατερίνα Γώγου εμφανιζόταν, σε ανάλογες με τα ποιήματά της sequences της ταινίας, ως κορυφαία θα έλεγα ενός αόρατου χορού, επιχειρώντας ίσως να σχολιάσει ή και να εξορκίσει το κακό, πότε ταυτισμένη με την δραματική φιγούρα του τραγικού ήρωα, πότε πιο απόμακρη κι αινιγματική, προσκαλώντας μας σε μια συμμετοχή και την δια μέσου αυτής κάθαρσής μας, αφού έτσι κι αλλιώς μας θεωρούσε όλους υπεύθυνους για το κακό που είχε συμβεί, αναιρώντας μας το δικαίωμα να αποτελούμε σιωπηλή πλειοψηφία και επιζητώντας να μας πείσει ότι ζούμε όλοι σε μια σάπια, από κάθε πλευρά, κοινωνία, για την οποία φυσικά είμαστε άκρως υπεύθυνοι, χωρίς καμία εξαίρεση".
Το 1990 κυκλοφόρησε η συλλογή «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 2»(LP & CD, EMI 170323/480752), όπου περιλαμβάνει το κομμάτι "Θέλω να κουβεντιάσω", που το ερμηνεύει η Κατερίνα Γώγου, από το LP "Στον δρόμο", το οποίο το 1995 κυκλοφόρησε και σε CD από την EMI. Το 1998 βγήκε το CD των "Magic De Spell" "Τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών". Στην δισκογραφική αυτή δουλειά του γνωστού ελληνικού ροκ συγκροτήματος εμπεριέχεται και το τραγούδι "Εμένα οι φίλοι μου" σε ποίηση Κατερίνας Γώγου από την συλλογή της "Τρία κλικ αριστερά". Το 2001, κυκλοφόρησε από τη MINOS η κασετίνα "70 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ", όπου υπάρχει και δεύτερο κομμάτι από την δουλειά "Στον δρόμο". Πάλι με ερμηνεύτρια τη Γώγου και συγκεκριμένα το "Θα 'ρθει καιρός".
Το 2012 βγήκε δίσκος που περιέχει 20 μελοποιημένα ποιήματα της Κατερίνας από γνωστούς αλλά και πρωτοεμφανιζόμενους δημιουργούς. Τα ποιήματα αυτά είναι μια ανθολογία από όλες τις ποιητικές της συλλογές (σ.σ. που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Καστανιώτη).
Ουσιαστικά ήταν μία πολυσυλλεκτική έκδοση αφιερωμένη στην ποιήτρια και ηθοποιό Κατερίνα Γώγου (1940-1993). Την συνόδευε και ένα βιβλίο ενώ μεταξύ άλλων στον δίσκο συμμετέχουν οι Πάνος Κατσιμίχας / Νίκος Καλλίτσης - Μάρθα Φριτζήλα / Νίκος Μαϊντάς - Magic De Spell - Σωκράτης Μάλαμας / Τάσος Ρωσόπουλος-Σαβίνα Γιαννάτου / Κωνσταντίνος Βήτα και πολλοί άλλοι.
Η απέχθειά της για την εξουσία και την αστυνομία και η αναρχική δράση της
Ήταν κάτι που δεν το έκρυψε ποτέ. Ανήκε στον αντιεξουσιαστικό χώρο των Εξαρχείων και είχε ενεργή και αντισυμβατική δράση, με ότι αυτό συνεπάγεται. Συνελήφθη πολλές φορές, ανακρίθηκε και... εξευτελίστηκε. Στις 18/03/1991, έγραψε ένα γράμμα στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" με τον τίτλο "Ξεχάσατε τον Πετρόπουλο", στο οποίο εξέφραζε την αλληλεγγύη της προς τον αναρχικό Κυριάκο Μαζοκόπο και τον ποιητή Γιάννη Πετρόπουλο που βρίσκονταν στην φυλακή. Βρέθηκε στο πλευρό πολλών αναρχικών και συμμετείχε σε επιτροπές που μάχονταν για την αποφυλάκισή τους. Η Γώγου συνήθιζε να εικονογραφεί την ποίησή της με φωτογραφίες από πορείες διαμαρτυρίας και αγώνες του αντιεξουσιαστικού χώρου.
Όταν τον Ιανουάριο του 1980, η "17 Νοέμβρη" σκότωσε στο Παγκράτι δύο αστυνομικούς, η Γώγου συνελήφθη ως ύποπτη, μετά από καταγγελία ενός μάρτυρα, που υποστήριξε ότι είδε μια γυναίκα να απομακρύνεται τρέχοντας από το σημείο της δολοφονίας. Αποδείξεις δεν βρέθηκαν ποτέ και αφέθηκε ελεύθερη. Έξι χρόνια μετά ήρθε και πάλι αντιμέτωπη με τις αστυνομικές αρχές. Αυτήν την φορά μετά από μήνυση που έκανε η ίδια στον τότε Υπουργό Δημόσιας Τάξης, γιατί κατά την διάρκεια μιας πορείας - όπου μετείχε - είχε δεχτεί επίθεση από αστυνομικούς, που την χτύπησαν (σ.σ. φυσικά και δεν ήταν η πρώτη φορά). "Όλο ταξιδεύουν οι φίλοι μου, γιατί δεν τους αφήσατε σπιθαμή για σπιθαμή. Όλοι οι φίλοι μου ζωγραφίζουνε με μαύρο χρώμα γιατί τους ρημάξτε το κόκκινο. Γράφουνε σε συνθηματική γλώσσα, γιατί η δική σας, μόνο για γλείψιμο κάνει", έγραφε για όλους αυτούς η Κατερίνα.
"Από την στιγμή που δεν μας αφήνουν να φτιάξουμε την ζωή, θα χαλάσουμε αυτό που υπάρχει και θα βγει το καινούριο μετά", συνήθιζε να λέει. Ο πρώην Υπουργός Τηλέμαχος Χυτήρης έχει αποκαλέσει την Κατερίνα Γώγου "Μαγιακόφσκι της Πλατείας Εξαρχείων". Συχνά διακωμωδούσε την σχέση της με την αστυνομία. Έκανε πλάκα με αυτό. Μπορεί και να την "έφτιαχνε" ψυχολογικά. Ο Αντώνης Καφετζόπουλος, που αν και ήταν 10 χρόνια μικρότερός της ήταν φίλος της, έχει διηγηθεί ένα περιστατικό με την Γώγου και την τότε αστυνομική εξουσία. Οι δυο τους βρίσκονταν στον Πειραιά και έκαναν βόλτα με ένα "σαραβαλάκι" που οδηγούσε ο ηθοποιός. Συνέπεσε εκείνη η μέρα με απεργία των ταξί και τους έκαναν otostop δύο αστυνομικοί. Αφού επιβιβάστηκαν στο αυτοκίνητο, η Γώγου είπε στον Καφετζόπουλο: "Πρόσεχε πως οδηγείς γιατί αν έχουμε κανένα ατύχημα και βρουν αυτά τα 4 πτώματα ανακατεμένα μέσα στο αυτοκίνητο, δεν μας ξεπλένει ούτε ο Νιαγάρας"... Το 1991 θα πει σε συνέντευξή της: "Ελεύθερος σκοπευτής ήταν ο Άσιμος. Τον δολοφόνησαν. Τον Παύλο Σιδηρόπουλο, το ίδιο. Η μόνη επιζήσασα, εγώ".
Να εκτραπεί ο λόγος
Η ιδιότητα της ποιήτριας δεν άρεσε στην Γώγου. Το έγραψε κιόλας: Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ/είναι μη γίνω “ποιητής”/Μην κλειστό στο δωμάτιο/ν' αγναντεύω τη θάλασσα/κι απολησμονήσω. Ωστόσο, έγραφε ποιήματα. Μάταιος κόπος να ψάξεις για την αντίφαση. Γιατί; Διότι η Γώγου δεν αντιμετώπιζε την ποίηση ως πεδίο εκτόνωσης. Οι στίχοι της δεν προορίζονταν για να εκπληρώσουν μόνο την πνευματική τους αποστολή. Η ποίηση ήταν το μέσο για να εκτραπεί ο λόγος. Να ακουμπήσει στο περιθώριο, να γίνει ορατός και -πάνω απ' όλα- αντιληπτός απ' αυτούς που θα τον διαβάσουν. Η Γώγου δεν έγραφε για να εξηγήσει μόνο. Έγραφε για να πυροδοτήσει σειρά γεγονότων, ενεργειών, προβληματισμών στο μυαλό όσων ήταν ανήσυχοι και δεν δέχονταν τον συμβιβασμό. Την ήττα. Προσδοκία της ήταν να συμβαδίζει ο λόγος της με το κοινωνικό ρεύμα που θα οδηγούσε σε μια άλλη εποχή. Ήλπιζε ότι οι στίχοι της, οι σκέψεις της θα έβρισκαν την Δικαιοσύνη, την Ισότητα, την Ελευθερία. Εκεί θα μπορούσαν να “ξεκουραστούν”.
Το Big Bang του ποιητικού της σύμπαντος
Η Γώγου ανήκει στην ποιητική γενιά του '70 και φυσικά έχει σημασία ο χρόνος για την αποκωδικοποίηση της ποιητικής της συμπεριφοράς. Η ενηλικίωση της πραγματοποιείται σε μια πολύ ταραγμένη περίοδο της νέας ελληνικής ιστορίας. Εμφύλιος, μετεμφυλιακό καθεστώς στραμμένο εναντίον της Αριστεράς, Αποστασία, δικτατορία. Οι εμπειρίες της στον καλλιτεχνικό κόσμο σαφώς και δεν την ικανοποιούν. Προσπαθεί να επιβιώσει. Αντιλαμβάνεται γρήγορα τον ρεβανσισμό της εξουσίας, την προδοσία των κομμάτων της Αριστεράς, την παράνοια και το μίσος της χούντας, τον πόθο για την εξουσία μετά απ' αυτήν. Διακρίνει ότι ο άνθρωπος και η κοινωνική δικαιοσύνη μπαίνουν στο περιθώριο. Ο κόσμος που ονειρευόταν, είχε διαβάσει γι' αυτόν, μοιάζει να δημιουργείται και να χάνεται σε μια ουτοπία. Κάποια στιγμή το δικό της ξέσπασμα θα γίνει. Η ευαίσθητη και φλογισμένη ψυχή της θα “εκραγεί” λίγο πριν το τέλος της δεκαετίας τους '70. Η πρώτη της συλλογή, “Τρία κλικ αριστερά” (1978) κάνει πάταγο. Το Big Bang του ποιητικού της σύμπαντος μόλις έχει πραγματοποιηθεί. Έκανε ρεκόρ πωλήσεων για την εποχή (πάνω από 40.000 αντίτυπα). Πρόκειται για νούμερα πως όπως έλεγαν οι εκδότες ήταν πολύ σπάνιος για ποιητές και μόνο άνθρωποι σαν τον Ελύτη και τον Ρίτσο τα έφταναν!
Όμορφο χάος
Η πρόσληψη του έργου της είναι εύκολη γιατί το συναίσθημα κυριαρχεί σε αυτό. Βέβαια αυτό δεν χαλάει την δομή και την διάρθρωση των ποιημάτων της. Ο λόγος της δεν είναι έμμετρος. Ο στίχος είναι ελεύθερος. Έχει κάτι από τη μέθοδο των εκπροσώπων της γενιάς των “μπήτνικ”. Δεν πρόκειται όμως για αυτόματη γραφή. Η Γώγου δεν νοιάζεται για λέξεις-συνδετικούς κρίκους, ούτε για προκαθορισμένες συνθέσεις. Αυτό που την ενδιαφέρει είναι να εμποτίσει κάθε λέξη, κάθε σκέψη στο συναίσθημα και μετά να το περάσει στο χαρτί. Ένα όμορφο χάος στήνει που η ορμή και η δύναμη του σε καθηλώνουν. Τα βαθύτερα μηνύματα που “κατοικούν” στο μυαλό και την ψυχή της έρχονται στην επιφάνεια και εκφράζουν αυτό ακριβώς που συμβαίνει. Έτσι, μας προειδοποιεί ότι Στο μυαλό είναι ο στόχος, το νου σου ε;
Σημειολογικά η ποιητική περσόνα της Γώγου, αλλά και η ίδια, βρίσκονται στον στίχο Πάνω-κάτω, Πάνω-κάτω, η Πατησίων/Η ζωή μας είναι η Πατησίων. Σε αυτή την αδιάκοπη πορεία βλέπει και βλέπουμε τα σημεία της ζωής της. Τα σημεία εκείνα που συνθέτουν την ποιητική και κοινωνική της εικόνα. Πάνω-κάτω και όλα όσα κουβαλά δεν την αφήνουν. Ο λόγος της είναι σκληρός, ευθύς, άμεσος. Καταγγελτικός, οργισμένος, αλλά και ευαίσθητος, γεμάτος προσμονή για ένα καλύτερο αύριο. Κι ας μην έμεινε για να προσπαθήσει λίγο ακόμα.
Τα βιβλία της Γώγου...
Εν ζωή:
Τρία κλικ αριστερά, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση 1978
Μεταφράστηκε στα Αγγλικά ("Three clicks left") από τον Jack Hirschman και κυκλοφόρησε στην Αμερική to 1983, από τις εκδόσεις "Night Horn Books" του San Francisco. (Night Horn Books, 495 Ellis Str., Box 1156, San Francisco, CA 94102)
Ιδιώνυμο, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση 1980
Το ξύλινο παλτό, Εκδόσεις Καστανιώτη, ISBN 960-03-0292-8, 1η έκδοση 1982
Απόντες, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση 1986
Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση 1988
Νόστος, Εκδόσεις Λιβάνη, 1η έκδοση 1990 - Εκδόσεις Καστανιώτη, 2η έκδοση 2004
Μεταθανάτιες κυκλοφορίες
Με λένε Οδύσσεια, Εκδόσεις Καστανιώτη, ISBN 960-03-3227-4, 1η έκδοση 2002
Νόστος, Εκδόσεις Καστανιώτη, ISBN 960-03-3796-9, Επανέκδοση 2004
Βιβλία για την Κατερίνα
Βιργινία Σπυράτου: Κατερίνα Γώγου: Έρωτας Θανάτου, Εκδόσεις Βιβλιοπέλαγος, 1η έκδοση 2007
Μυρτώ Τάσιου (σ.σ. η κόρη της που εμπνεύστηκε από εκείνη): Η Αλίκη δεν μένει πια εδώ 2014, Εκδόσεις Καστανιώτη
Φινάλε “καρυωτακικό”
Το φινάλε της Γώγου είναι “καρυωτακικό”. Κι αν ακούγεται κοινότοπο, σκεφτείτε αυτό: αμφότεροι έβαλαν τέλος στη ζωή τους επειδή δεν άντεξαν το ασφυκτικό κοινωνικό - πολιτικό περιβάλλον.
Αμφότεροι προσπάθησαν να αντιδράσουν με την ποίηση τους. Σαφώς και οι συνθήκες, οι αφορμές ήταν διαφορετικές. Σαφώς και ο Καρυωτάκης έγραφε διαφορετικά (σκωπτικός, σε έμμετρο λόγο, πιο λυρικός), όμως και οι δύο τόλμησαν το απονενοημένο διάβημα για να “φωνάξουν” στον κόσμο που τους εγκατέλειπε, που τους γυρνούσε την πλάτη. Ο Καρυωτάκης μέσα από την απολογία του θέλησε να σώσει τη φήμη του και εμμέσως να “σπρώξει” τους αναγνώστες του να δουν και να διαβάσουν την αλήθεια. Η Γώγου από την άλλη δεν είχε τέτοια ανάγκη. Η δική της αυτοκτονία ήταν η κορύφωσης ενός δράματος που πάσχιζε να αποτρέψει. Ένα ευαίσθητο αγρίμι ήταν που δεν άντεξε.
Η ίδια είχε γράψει ποίημα, που αναφερόταν στον Καρυωτάκη...
Πώς με κοιτάζει έτσι
αυτό το άσπρο κομμάτι χαρτί
πώς με κοιτάζει έτσι το φεγγάρι...
Πώς θροΐζει μέσα μου
αυτό τον παγωμένο χάρτη στο βυθό
πώς με κοιτάει έτσι το φεγγάρι...
Ποιανού καιρού το λυπημένο δάχτυλο
κρυμμένο πίσω από δάση και βουνά
δείχνει παντού και πουθενά
τι θέλει το φεγγάρι...
Ποιανού αλόγου τρελαμένου το χλιμίντρισμα
κάνει τόση αντήχηση μέσα μου
μού διογκώνει το Εγώ μου...
Ποιανής σελήνης έκλειψη
ποιου φεγγαριού η χάση
μαζί σηκώνει μέσα μου
άμπωτη και παλίρροια δίδυμες αδερφές μου...
πώς με κοιτ...
Πώς σκύβει έτσι πάνω στο στόμα μου να δει
αν ανασαίνω ο Καρυωτάκης...
[Κατερίνα Γώγου, Απόντες, Καστανιώτης, Αθήνα 1986]
"Έφυγε" το 1993 με υπερβολική δόση χαπιών σε ηλικία 53 χρονών... Η ιστορία της λέει πως προσπαθώντας να σώσει την κόρη της Μυρτώ από τα ναρκωτικά, έγινε και η ίδια "θύμα" των ουσιών. Στις 3 Οκτωβρίου του 1993 η Κατερίνα Γώγου εντοπίζεται νεκρή στο διαμέρισμα της μητέρας της, όπου ζούσε μόνη της, χωρισμένη από τον σύζυγό της και με την κόρη της να βρίσκεται στο εξωτερικό. Ο θάνατός της είχε προκληθεί από "κοκτέιλ" χαπιών αλλά και αλκοόλ. Αυτοκτονία. Έτσι ήθελε να "φύγει" και το είχε εξομολογηθεί στον καλό της φίλο και συγγραφέα Γιώργο Χρονά λίγες ημέρες προτού συμβεί το μοιραίο. Και έτσι "έφυγε"...
"Η Κατερίνα ήταν μια ταραγμένη ψυχή. Ένιωθε σαν αγρίμι παγιδευμένο, ήταν διαρκώς σε διωγμό. Μια λέξη μπορούσε να την πληγώσει και μια κίνηση να την ταπεινώσει. Δυο μήνες πριν πεθάνει την συνάντησα τυχαία. Ήταν γερασμένη, σαν μάγισσα από παραμύθι, με άσπρα μαλλιά, ατημέλητη και με βραχνή φωνή. Η Κατερίνα πέθανε αγρίμι, όπως έζησε και σαν αγρίμι", θα πει ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος.
Ο χαμός της κόρης της...
Τον Σεπτέμβριο του 2015 έμελλε να "φύγει" από την ζωή και η κόρη της, Μυρτώ Τάσιου. Ένα ευαίσθητο παιδί με καλλιτεχνικές ανησυχίες, δημιουργικά χαρίσματα που υπήρξε ζωγράφος και ποιήτρια. Ήταν ο καρπός του έρωτα της Κατερίνας Γώγου από την σχέση της και τον γάμο της με τον σκηνοθέτη Παύλο Τάσιο. Το παρελθόν της επίσης δύσκολο (σ.σ. σαν της μητέρας της) με αναμνήσεις που περιλάμβαναν ναρκωτικά, χωρισμένους γονείς, απόρριψη, ενοχές και θανάτους. Πρώτα έχασε την μητέρα της και στην συνέχεια μετά από χρόνια το 2011 πέθανε ο πατέρας της με τον οποίο μετά το διαζύγιο των γονιών της είχε σπάνιες συναντήσεις. Η Τάσιου πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες και ενώ προσπαθώντας να ξεφύγει από τα ναρκωτικά και τον εθισμό με ουσίες είχε φύγει χρόνια στο εξωτερικό και έμενε με τον σύντροφό της.
Μπορείτε να διαβάσετε και εδώ για εκείνη. Είχε δώσει μία ξεχωριστή συνέντευξη στην Lifo ενώ περιγράφοντας την ζωή της είχε αναφέρει τα εξής:
"Γεννήθηκα στις 10 Οκτωβρίου 1967. Μητέρα µου είναι η Κατερίνα Γώγου, ηθοποιός και ποιήτρια. Πατέρας µου είναι ο Παύλος Τάσιος, σκηνοθέτης. Και οι δύο πέθαναν νέοι. Όταν ήµουν µικρή, πήγα στη Σχολή Μοντεσόρι και µετά έβγαλα µια καλών τεχνών, γιατί είχα πάθος για τη ζωγραφική. Μετά ειδικεύτηκα στη βυζαντινή τέχνη. Άρχισα να δουλεύω µε τον Μιχάλη Αγγελιδάκη. Στο µεταξύ έκανε 'µπαµ' η επιτυχία της Κατερίνας. Δυστυχώς έφερε αντίθετα αποτελέσµατα. Άρχισε να πίνει και να αυτοκαταστρέφεται µε όλους τους τρόπους. Ένιωθα ενοχές που δεν µπορούσα να τη βοηθήσω και µπλέχτηκα κι εγώ µέσα. Ο πατέρας µου µε παρακολουθούσε διακριτικά. Μου έκανε την πρόταση να πάω στην κοινότητα Saman στο Παλέρµο κι εγώ δέχτηκα. Έναν χρόνο µετά το θάνατο της Κατερίνας άρχισα να παίρνω τα πάνω µου. Ξανάρχισα να ζωγραφίζω και να γράφω. Έβλεπα το µέλλον µου µε διαφορετικό τρόπο. Όλες οι αναµνήσεις έγιναν πεταλούδες, πέρασαν. Είκοσι χρόνια πέταξαν. Το µόνο που ζητάω είναι να ζήσω ελεύθερη χρωµατιστά...".
- Δείτε και εδώ μία συνολική παρουσίαση της δουλειάς και της ζωής της Κατερίνας.
