Στη σημερινή εποχή, πριν και μετά την εμφάνιση των τρομοκρατών του ριζοσπαστικού Ισλάμ, τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας και η ειρηνική κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο, σε γενικές γραμμές τουλάχιστον, έχουν αποτρέψει δυσάρεστες εκπλήξεις σε διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις. Σχεδόν πάντα, όλα πάνε καλά, αναφορικά με την ασφάλεια οπαδών και αθλητών στις χώρες που φιλοξενούνται.

Κατά καιρούς ωστόσο, τα πράγματα δεν ήταν ανέφελα και η πολιτική ένταση ανησυχούσε και επηρέασε ακόμα και τις αθλητικές διοργάνώσεις. Ειδικά ο 20ος αιώνας είχε να επιδείξει στιγμές παγκόσμιας ανησυχίας, που δεν άφηναν τον αθλητισμό ανεπηρέαστο.

Ιστορικό πλαίσιο

Στη δεύτερη εβδομάδα διεξαγωγής των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων 1972, στο Ολυμπιακό Χωριό του Μονάχου, όλα πήγαιναν κατ’ ευχήν και βάση προγράμματος. Ήταν 27 χρόνια μετά την κατάρρευση του ναζιστικού καθεστώτος της Γερμανίας, με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στη διοργανώτρια χώρα βρισκόταν σε εξέλιξη η αποστολή της επούλωσης των τραυμάτων, επανεκκίνησης της οικονομίας, αλλά και της βελτίωσης της εικόνας της χώρας στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης.

Οι προηγούμενοι Ολυμπιακοί Αγώνες που είχαν φιλοξενηθεί στη Γερμανία ήταν αυτοί του 1936, όταν στην Καγκελαρία βρισκόταν ο Αδόλφος Χίτλερ, που προσπάθησε να τους εκμεταλλευτεί για προπαγανδιστικούς λόγους, αλλά και να τους ελέγξει, στιγματίζοντάς τους με την παρουσία του στρατού, τους ναζιστικούς χαιρετισμούς και την ατμόσφαιρα εξαναγκασμού για όλους να συμμετέχουν υπό τους όρους του Φίρερ. Η σύγκριση έπρεπε οπωσδήποτε να βγάζει «νικήτρια» τη σύγχρονη διοργάνωση και γι’ αυτόν τον η γερμανική «μηχανή» είχε προσπαθήσει πολύ. Τίποτα δεν έπρεπε να την αμαυρώσει.

Στις 5 Σεπτεμβρίου συνέβη όμως το απευκταίο. Η πολιτική ενεπλάκη στο αθλητικό γεγονός, του έδωσε προεκτάσεις και «γέννησε» μια πολύνεκρη ιστορία, η ανάμνηση της οποίας επιβιώνει ως σήμερα. Ήταν η μέρα που ο κόσμος έμαθε τον «Μάυρο Σεπτέμβρη» και τη «Σφαγή του Μονάχου».

Αποτυχημένη τρομοκρατική ενέργεια και «λουτρό» αίματος

Ο «Μαύρος Σεπτέμβρης» ήταν παλαιστινιακή τρομοκρατική οργάνωση, που επιτέθηκε στην αποστολή αθλητών του Ισραήλ στο Ολυμπιακό Χωριό και απήγαγε 11 απ’ αυτούς. Άμεσα εμφάνισαν τα αιτήματά τους, που ήταν η απελευθέρωση 234 Παλαιστίνιων κρατούμενων σε φυλακές του Ισραήλ, καθώς και των ιδρυτών της ακροαριστερής οργάνωσης Red Army Fraction, Αντρέας Μπάαντερ και Ουλρίκε Μάινχοφ.

Για τη Γερμανία, ως οικοδέσποινα, η κατάσταση που διαμορφώθηκε ήταν εξαιρετικά προβληματική και άβολη, αφού οι απαχθέντες και απειλούμενοι ήταν Εβραίοι. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Αμερικανού δημοσιογράφου του ABC News, Τζον Κούλεϊ, οι αρχές προσέφεραν στους Παλαιστίνιους αμύθητα λεφτά ως αντάλλαγμα, καθώς και την ανταλλαγή των Ισραηλινών με υψηλού ενδιαφέροντος Γερμανούς, στόχους της οργάνωσης. Ο «Μαύρος Σεπτέμβρης» όμως αρνήθηκε κάθε προσφορά. «Τα χρήματα δεν σημαίνουν τίποτα για μας», ήταν η απάντησή τους κατά τις διαπραγματεύσεις, στις οποίες επιστρατεύτηκαν Άραβες σύμμαχοί της Γερμανίας και όλος ο πολιτικός κόσμος που μπορούσε να βοηθήσει.

Παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις, κατά τις οποίες οι Παλαιστίνιοι ζήτησαν ελικόπτερα για να τους μεταφέρουν σε κοντινή βάση του ΝΑΤΟ, ώστε μετά να καταφύγουν στην Αίγυπτο, μετά από λίγες ώρες κατέφθασαν ένοπλοι Γερμανοί, μέλη της φυλακής των συνόρων της χώρας. Οι Γερμανοι έστειλαν τα ελικόπτερα για να παραλάβουν τους τρομοκράτες, σχεδιάζοντας να τους επιτεθούν κατά τη διάρκεια της μεταφοράς τους Ελλείψει άλλου ασφαλέστερου σχεδίου, άνοιξαν πυρ εναντίον τους στο αεροδρόμιο. Η επιχείρηση έκλεισε με τον θάνατο 9 αθλητών, ενός αστυνομικού και πέντε εκ των εννέα απαγωγέων. Μαζί με τους δυο αθλητές που είχαν δολοφονηθεί νωρίτερα, ο τελικός απολογισμός έφτασε τους 17 νεκρούς.

Οι 5 νεκροί Παλαιστίνιοι θάφτηκαν στη Λιβύη με στρατιωτικές τιμές. Λίγες μέρες αργότερα, αεροπλάνα του στρατού του Ισραήλ βομβάρδισε βάσεις του παλαιστινιακού στρατού στη Συρία και τον Λίβανο, σκοτώνοντας 200 ανθρώπους.

Το 2014 η ΔΟΕ αποφάσισε να προσφέρει 250.000 δολάρια στη μνήμη τωνθυμάτων, ενώ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, στις 2 Αυγούστου 2016, τίμησε για πρώτη φορά επίσημα τους 11 Ισραηλινούς αθλητές.

Οι Ισραηλινοί «το περίμεναν», οι εντυπώσεις υπερίσχυσαν

Δεδομένων των ιστορικών καταγραφών, φαίνεται πως η αποστολή του Ισραήλ δεν «έπεσε απο τα σύννεφα» με το συμβάν. Όπως αναφέρει το ντοκιμαντέρ «One Day in September», στην προσπάθεια να υπερισχύσουν σε επίπεδο εντυπώσεων οι Αγώνες του 1972 στη σύγκριση με εκείνους επί Τρίτου Ράιχ το 1936, η ασφάλεια στο Ολυμπιακό Χωριό ήταν σκοπίμως χαλαρή. Πολλές φορές οι αθλητές έρχονταν ή έφευγαν, δίχως να προσκομίζουν την απαραίτητη ταυτότητα, ενώ πολλοί παρέκαμπταν τα σημεία ελέγχου της ασφάλειας και σκαρφάλωναν πάνω από τους φράχτες που περιέβαλλαν το Χωριό.

Ο αρχηγός της αποστολής του Ισραήλ, Σμουελ Λάλκιν, πριν ακόμα η ομάδα του καταφτάσει στο Μόναχο, είχε κρούσει τον «κώδωνα του κινδύνου», παρατηρώντας την απουσία ένοπλων, που θα διασφάλιζαν πως δεν θα υπήρχε κάποιο απρόοπτο. Σε συνέντευξή του σε δημοσιογράφους αργότερα, ο Λάλκιν εξέφρασε την ανησυχία του για το γεγονός πως η ομάδα φιλοξενήθηκε σε ένα σχετικά απομονωμένο τμήμα του Ολυμπιακού Χωριού, σε ένα μικρό κτίριο κοντά στην πύλη, το οποίο θεωρούσε πως την καθιστούσε ιδιαίτερα ευάλωτη σε ενδεχόμενη εξωτερική επίθεση. Οι γερμανικές αρχές διαβεβαίωσαν τον Λάλκιν ότι θα παρείχαν επιπλέον ασφάλεια στην αποστολή του Ισραήλ, αλλά εκείνος αμφέβαλλε ότι αυτά τα επιπλέον μέτρα είχαν ληφθεί ποτέ.

Ακόμα όμως και κατά την εξέλιξη του επεισοδίου, φαίνεται πως η επικοινωνία ήταν αυτή που προκρίθηκε σε σημασία για τους Γερμανούς. Πριν τους αγώνες, οι διοργανωτές είχαν ζητήσει από τον Δυτικογερμανό ψυχολόγο, Τζορτζ Σίμπερ, να δημιουργήσει 26 σενάρια τρομοκρατίας, ώστε να είναι προετοιμασμένοι σε περίπτωση που η ασφάλεια των Αγώνων πληγεί. Εκείνος προέβλεψε, μεταξύ άλλων, την «Κατάσταση 21», όπου περιέγραψε με σχετική ακρίβεια την εισβολή ένοπλων Παλαιστινίων στα καταλύματα που διέμενε η αποστολή του Ισραήλ, με σκοπό να σκοτώσουν και να κρατήσουν ομήρους, ώστε να απαιτήσουν την απελευθέρωση των φυλακισμένων τους από το Ισραήλ και να φύγουν από τη Γερμανία με αεροπλάνο.

Παρότι λοιπόν είχαν γνώση του τρόπου αντίδρασης, η άποψη που τοποθετεί στο κάδρο των ευθυνών τους Γερμανούς αναφέρει πως εκείνοι αρνήθηκαν να προχωρήσουν σε προετοιμασία για την «Κατάσταση 21» και των άλλων σεναρίων, καθώς αυτό θα κηλίδωνε την εικόνα των απολύτως ασφαλών Αγώνων. Βέβαια, αυτή είναι μόνο μια άποψη, όχι ιστορικά επιβεβαιωμένη.

Το Ισραήλ ήθελε να συνεχίσει

Οι αγώνες συνεχίστηκαν μετά από διακοπή μιας ημέρας. Αυτή ήταν η επιθυμία τις Ολυμπιακής Επιτροπής, αλλά και της κυβέρνησης του Ισραήλ. Οι τρομοκράτες αφέθηκαν ελεύθεροι μετά από την απαγωγή ενός αεροπλάνου της Λουφτχάνζα και της ανταλλαγής μεταξύ των τρομοκρατών και της Γερμανίας. Έκτοτε ανέλαβε δράση το Ισραήλ, με την πρωθυπουργό, Γκόλντα Μέιρ, να δίνει εντολή στη Μοσάντ, την μυστική υπηρεσία πληροφοριών, να ανακαλύψουν πού κρύβονται οι εγκληματίες και να τους δολοφονήσουν. Η γερμανική αστυνομία ίδρυσε την αντί-τρομοκρατική οργάνωση GSG9, που φάνηκε χρήσιμη στην επόμενη απαγωγή αεροπλάνου της Λουφτχάνζα από Παλαιστίνιους τρομοκράτες το 1977.

Οι 9 Ισραηλινοί νεκροί:

Moshe Weinberg - προπονητή της πάλης

Yossef Romano - αρσιβαρίστας

Ze'ev Friedman - αρσιβαρίστας

David Berger - αρσιβαρίστας

Yakov Springer - διαιτητής άρσης βαρών

Eliezer Halfin - παλαιστής

Yossef Gutfreund - διαιτητής πάλης

Kehat Σορ - προπονητής σκοποβολής

Mark Slavin - παλαιστής

Andre Spitzer - προπονητής ξιφασκίας

Amitzur Shapira - προπονητής στίβου

Οι Παλαιστίνιοι νεκροί:

Luttif Afif ("Issa")

Yusuf Nazzal ("Tony")

Afif Ahmed Hamid ("Paolo")

Khalid Jamal ("Salah")

Ahmed Chic Thaa ("Abu Halla")

Ο Γερμανός νεκρός:

Anton Fliegerbauer, Γερμανός αξιωματικός της αστυνομίας

Με πληροφορίες από: https://www.theguardian.com/sport/blog/2012/may/02/50-stunning-olympic-moments-munich-72