Πέρασα τέλεια στον Louis C.K. και δεν ξέρω αν πρέπει να νιώθω τύψεις…

Βασίλης Τσίγκας
Πέρασα τέλεια στον Louis C.K. και δεν ξέρω αν πρέπει να νιώθω τύψεις…
Πρέπει να διαχωρίζουμε τον άνθρωπο από τον καλλιτέχνη; Ο Βασίλης Τσίγκας είδε από κοντά τον Louis C.K., πέρασε τέλεια με τα αστεία του και τώρα δεν ξέρει αν πρέπει να νιώθει τύψεις…

Προ δύο ετών, ο Louis C.K. παραδέχθηκε πως επιτέθηκε σεξουαλικά σε πέντε γυναίκες, οι οποίες τον κατηγόρησαν πως αυνανίστηκε μπροστά τους. Κανείς δεν ξέρει αν το είχε κάνει και σ’ άλλες. Το θέμα είναι, όμως, πως το παραδέχθηκε. Το έκανε, έστω μόνο σ’ αυτές τις πέντε.

Αποτέλεσμα ήταν να χάσει τα πάντα. Από την κορυφή της παγκόσμιας κωμωδίας, έχασε πάνω από 30 εκατομμύρια δολάρια σε συμβόλαια και αυτο-περιθωριοποιήθηκε για σχεδόν δύο χρόνια. Φέτος, κάνει tour μακριά από τις ΗΠΑ κι έφτασε και μέχρι τα μέρη μας για τρεις sold-out παραστάσεις σε δύο μέρες.

Εδώ οφείλω να ομολογήσω κάτι. Τον καλλιτέχνη Louis C.K. τον λατρεύω! Τον θεωρώ έναν από τους σημαντικότερους κωμικούς της τελευταίας 20ετίας και είχα αποδεχθεί την ιδέα πως δεν θα τον δω ποτέ από κοντά. Το ότι τα κατάφερα και μάλιστα δέκα λεπτά μακριά από το σπίτι μου, ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Το ότι, όμως, έφτασε μέχρι εδώ, επειδή παρενόχλησε σεξουαλικά πέντε γυναίκες, με ενοχλεί. Και μία μέρα μετά, δεν ξέρω αν νιώθω τύψεις που πέρασα τέλεια, ακούγοντας να κάνει πλάκα με το όλο σκηνικό.

Πρέπει να διαχωρίζουμε τον άνθρωπο από τον καλλιτέχνη;
Αυτή η ερώτηση μου τρώει το μυαλό πολλά χρόνια τώρα. Αφορμή ήταν η υπόθεση του Μάικλ Τζάκσον. Σύμφωνοι, δεν έχει αποδειχθεί κάτι, αλλά τα δεδομένα και οι μαρτυρίες που υπάρχουν, γέρνουν πολύ προς την πλευρά, ότι ο Τζάκσον παρενοχλούσε σεξουαλικά μικρά παιδιά.

Ο άνθρωπος Μάικλ Τζάκσον, λοιπόν, ήταν ένα τέρας. Ο καλλιτέχνης, όμως; Τι κάνουμε; Ξεχνάμε το Thriller; Το Beat It; Το Billie Jean; Το γεγονός πως για μία δεκαετία και βάλε ήταν ο σημαντικότερος καλλιτέχνης στον πλανήτη τι το κάνουμε; Ανοίγουμε το σενάριο του Eternal Sunshine of the Spotless Mind, βρίσκουμε τη συνταγή της μηχανής που είχαν και ξεχνάμε ομαδικά την ύπαρξή του;

Εδώ δεν χωράνε υποκειμενικά κριτήρια…
Το βασικό πρόβλημα σε αυτή την κουβέντα είναι πως όλοι την κάνουνε με υποκειμενικά κριτήρια. Αν τους αρέσει ο καλλιτέχνης, θα προσπαθήσουν -όσο γίνεται- να τον υπερασπιστούν. Αν δεν τους αρέσει, τότε θα τον ρίξουν στο αιώνιο πυρ. Δεν χωρούν, όμως, υποκειμενικές κρίσεις εδώ. Το κατά πόσο σ’ αρέσει ένας καλλιτέχνης, δεν γίνεται να σου τροποποιεί τις ηθικές σου αξίες.

Η σεξουαλική παρενόχληση είναι σεξουαλική παρενόχληση. Ο φασισμός και ο ναζισμός είναι φασισμός και ναζισμός. Η παιδεραστία είναι παιδεραστία. Ο βιασμός είναι βιασμός. Το ποιος διαπράττει την πράξη, δεν πρέπει να αλλοιώνει την κρίση σου προς την πράξη.

Το context μετράει;
Σε γενικές γραμμές, ναι. Η κάθε περίσταση είναι μοναδική και τελείται υπό διαφορετικές συνθήκες. Ο Louis C.K. π.χ. ζήτησε την άδεια από τις γυναίκες για να αυνανιστεί μπροστά τους. Αυτές του την έδωσαν, καταλαβαίνω όμως ότι επειδή ο C.K. είναι -σε γενικές γραμμές- κάφρος, δεν περίμεναν ποτέ ότι όντως θα το έκανε. Το πήραν ως ένα ακόμη χοντροκομμένο αστείο. Κι εγώ ως τέτοιο θα το εκλάμβανα.

Δίνει, όμως, αυτό το δικαίωμα στον Louis να κάνει χαβαλέ σήμερα μπροστά σε 1.500 ανθρώπους, λέγοντας πως «τι να κάνω, είμαι πολύ καλός στον αυνανισμό και ήθελα να με βλέπουν άλλοι να το κάνω», ακόμα και αν πλήρωσε για τις πράξεις του; Εδώ είναι που μπαίνει το υποκειμενικό στοιχείο. Όλοι γελάσαμε με αυτό το αστείο. Όλοι. Και οι 1.500, από τους οποίους τουλάχιστον το 40% ήταν γυναίκες. Και δεν γελάσαμε απλά, μερικοί ξέσπασαν σε ζητωκραυγές. Και γυναίκες. Μία μέρα μετά, όμως, αναρωτιέμαι αν ήταν σωστό. Και το ότι το έκανε το αστείο και το ότι γέλασα με την ψυχή μου.

Η Μόνα Λίζα και ο Σφακιανάκης
Αν μαθαίναμε σήμερα, 500 χρόνια μετά τον θάνατό του, ότι ο Λεονάρντο ντα Βίντσι είχε βιάσει και σκοτώσει 100 παιδάκια όταν ζούσε, θα σταματούσαμε να πηγαίνουμε ανά χιλιάδες κάθε μέρα στο Λούβρο για να δούμε από κοντά την Μόνα Λίζα; Εδώ είναι η πηγή του ηθικού διλήμματος. Το πόσο μεγάλος είναι ένας καλλιτέχνης, δύναται -όχι να δικαιολογήσει, αλλά- να περιθωριοποιήσει τα -όποια πιθανά- εγκλήματά του;

Ακούω φίλους μου, που λάτρευαν τον Νότη Σφακιανάκη ως τραγουδιστή, να λένε πως δεν πρόκειται να ξαναπατήσουν σε μαγαζί που τραγουδάει, λόγω της φασιστικής ρητορικής που ανέπτυξε τα τελευταία χρόνια. Όταν όμως τους ρωτάω «Δηλαδή δεν θα ξανακούσεις τον Αετό;», κομπλάρουν. Και το καταλαβαίνω απόλυτα, ακόμα και αν εμένα προσωπικά δεν μου αρέσει καθόλου αυτού του είδους η μουσική.

Όταν για χρόνια αποθεώνεις ένα έργο τέχνης, που μην ξεχνάμε ότι το έχει δημιουργήσει-τραγουδήσει-ζωγραφίσει-παίξει-γράψει ένας άνθρωπος και ξαφνικά μαθαίνεις πως αυτός ο άνθρωπος είτε είναι εγκληματίας είτε υποστηρίζει φασιστοειδή ανθρωπάκια είτε είτε είτε, τότε τι κάνεις; Ξεγράφεις τις ώρες που πέρασες «μαζί του/της» και που είναι πολύ πιθανό να έχουν συνδεθεί με μερικές από τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής σου;

Είναι τελικά ευτυχία η άγνοια;
Πολλοί λένε, ότι απλά δεν θέλουν να ξέρουν. Προτιμούν να μην γνωρίζουν και να απολαμβάνουν απλά το κάθε έργο τέχνης, αφήνοντας στην άκρη τον άνθρωπο-δημιουργό. Είναι μια τίμια προσέγγιση, με την οποία όμως διαφωνώ. Το πρόβλημά μου είναι πως δεν ξέρω πόσο πολύ διαφωνώ. Και όσο μπλέκουν καλλιτέχνες που λατρεύω, αρχίζω και την καταλαβαίνω αυτή την θέση, όλο και περισσότερο.

Δεν είναι, όμως, η λύση. Θεωρώ τις συμπαγείς ηθικές αξίες πολύ σημαντικότερες από το οποιοδήποτε έργο τέχνης. Χθες το βράδυ, όμως, γέλασα με την ψυχή μου και πέρασα τέλεια. Και τώρα δεν ξέρω αν πρέπει να νιώθω τύψεις…