Γκιουλέν: Το αινιγματικό πρόσωπο που διχάζει Τουρκία και ΗΠΑ
Με τον ασπρομάλλη ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, ασχολήθηκε η ευρωπαϊκή έκδοση του Politico, παρουσιάζοντας το προφίλ του κληρικού που απειλεί να τινάξει στο αέρα τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας. Σεβάσμιος θρησκευτικός ηγέτης ή ιθύνων νους της πρόσφατης απόπειρας πραξικοπήματος, ο Γκιουλέν παραμένει στο γαλήνιο συγκρότημα του, στα όρη Ποκόνο της Πενσιλβάνια, περιτριγυρισμένος από πιστούς ακόλουθους του, κι αν χρειαστεί θα βγάλει ο ίδιος το εισιτήριο του για την Τουρκία, όπως χαρακτηριστικά δηλώνει στην ιστοσελίδα.
«H διδασκαλία μου μιλάει πάντα για ενέργειες εντός νόμου και ηθικής» έγραψε ο Γκιουλέν στο Politico μέσω βοηθών του. «Αν κάποιος που ακολουθεί το έργο μου ενεργεί παράνομα ή ανήθικα, ή εάν δεν υπακούσουν στις νόμιμες εντολές των προϊσταμένων τους, αυτό αποτελεί προδοσία της διδασκαλίας μου και υποστηρίζω πλήρως την ανάγκη να διερευνηθούν και να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.»
Τι κι αν ο Γκιουλέν και οι βοηθοί του, έσπευσαν να καταγγείλουν την απόπειρα πραξικοπήματος, καθώς αυτό συνέβαινε μπροστά στις οθόνες μας; «Ως κάποιος που υπέφερε από πολλαπλά στρατιωτικά πραξικοπήματα στη διάρκεια των τελευταίων πέντε δεκαετιών, είναι ιδιαίτερα προσβλητικό να κατηγορούμαι ότι έχω κάποια σχέση με μια τέτοια προσπάθεια», δήλωσε ο Γκιουλέν χωρίς όμως να πείσει την τουρκική ηγεσία. Την απόπειρα πραξικοπήματος έσπευσαν να καταδικάσουν και οι ΗΠΑ, μάλλον όμως όχι με την ταχύτητα που θα επιθυμούσαν πολλοί στην τουρκική κυβέρνηση και τα μέσα ενημέρωσης της χώρας.
Πίσω στην Τουρκία, ο Ερντογάν έδειξε αμέσως τον Γκιουλέν ως τον εγκέφαλο πίσω από την προσπάθεια ανατροπής του και απαίτησε από τις ΗΠΑ να τον παραδώσουν, την ώρα που τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης υποδαύλιζαν τις εικασίες για αμερικανική συμμετοχή, αναφέροντας ως αποδεικτικό στοιχείο, μεταξύ άλλων, την διαμονή του κληρικού στις ΗΠΑ.
Η προϊστορία Γκιουλέν
Ο Γκιουλέν μετακόμισε εκεί, το 1999, την ώρα που αυξάνονταν οι κατηγορίες εναντίον του στην Τουρκία, παραθέτοντας ιατρικούς λόγους. Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ αρχικά θεώρησαν ύποπτη την επιθυμία του να παραμείνει, αλλά τελικά του χορήγησαν άδεια μόνιμης παραμονής. Σύμφωνα με το Politico, ο πρώην υπάλληλος της CIA ο οποίος έχει ερευνήσει τα ισλαμικά κινήματα, Γκράχαμ Φούλερ, υποστήριξε με επιστολή την παραμονή του Γκιουλέν το 2006, τροφοδοτώντας στην Τουρκία φήμες, ότι ο κληρικός δούλευε για τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.
Ο Γκιουλέν είχε βρει στο πρόσωπο του Ερντογάν, που ανέβηκε στην εξουσία το 2002, έναν σύμμαχο και κατά το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 2000, οι Γκιουλενιστές κατέλαβαν υψηλά θεσμικά αξιώματα. Στα χρόνια της πρώτης παντοδυναμίας του Τούρκου Προέδρου, ο κληρικός αθωώθηκε από την κατηγορία –που έχει ξανά αντιμετωπίσει- ότι προσπαθούσε να ανατρέψει το κράτος. Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι εντάσεις μεταξύ των δύο ανδρών ανέβηκαν, καθώς ο Ερντογάν πείστηκε ότι οι Γκιουλενιστές καταλάμβαναν θέσεις σε βασικά θεσμικά όργανα της Τουρκίας - συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας, των μέσων μαζικής ενημέρωσης, των πανεπιστημίων και του δικαστικού σώματος - σε μια εικαζόμενη προσπάθεια να υπονομεύσουν την εκλεγμένη κυβέρνηση υπέρ του ιμάμη στην Πενσυλβάνια.
Η τουρκική κυβέρνηση βλέπει στον Γκιουλέν μια εικόνα διαφορετική από αυτή του φιλειρηνικού κληρικού: τον ηγέτη μιας τρομοκρατικής αίρεσης, τον ιθύνοντα νου της πρόσφατης απόπειρας πραξικοπήματος στη χώρα τους και έναν φυγά που προσπαθεί να επωφεληθεί από το νομικό σύστημα των ΗΠΑ. Τούρκοι αξιωματούχοι κατηγορούν τον Γκιουλέν και τους οπαδούς του ότι επί χρόνια οικοδομούν ένα «παράλληλο κράτος» που η κυβέρνηση είναι τώρα αποφασισμένη να εξαλείψει. Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος κάποτε έβλεπε τον Γκιουλέν ως εταίρο του, απαιτεί τώρα από τις ΗΠΑ να τον εκδώσουν, ακόμα κι αν ο Γκιουλέν επιμένει ότι δεν είχε σχέση με την απόπειρα πραξικοπήματος.
Παρά τις διαμαρτυρίες του περί αθωότητας, τα λόμπι έχουν πάρει φωτιά γύρω από το μέλλον του ιμάμη. Η παρουσία του στην Πενσυλβάνια, εντείνει την πίεση στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή, την ώρα που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να εξισορροπήσουν μεταξύ της επιθυμίας να παραμείνει η Τουρκία, ως σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, επικεντρωμένη στην καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους και των ανησυχιών για τις ολοένα και πιο αυταρχικές τάσεις του Ερντογάν.
Η απροθυμία των Αμερικανών να παραδώσουν έτσι απλώς τον Γκιουλέν τρέφει τον τουρκικό σκεπτικισμό σχετικά με μέλλον των γεωπολιτικών σχέσεων των δύο χωρών. Στην Τουρκία, πολλοί εικάζουν ανοιχτά ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ ήταν πίσω από την απόπειρα πραξικοπήματος. «Η αναμόχλευση του αντι-αμερικανικού συναισθήματος μπορεί να βλάψει σημαντικά τη σχέση, και να κάνει την στρατηγική συνεργασία πιο δύσκολη», δηλώνει ένας ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Ομπάμα.
Ο Γκιουλέν, γνωστός και «χοτζαεφέντι» ή αλλιώς «σεβαστός δάσκαλος» στους οπαδούς του, γεννήθηκε μεταξύ 1938 και 1941 στο τουρκικό χωριό Κορουτσούκ. Οι βοηθοί του λένε ότι μόνη αιτία για τη διαφορά στις ημερομηνίες είναι ότι δεν επιτράπηκε στον πατέρα του να καταχωρήσει τη γέννηση του γιου του, διότι το όνομά του έμοιαζε πολύ αραβικό. Έτσι αρχίζει η περιπέτεια του Γκιουλέν με την κοσμική Τουρκία. Ο 75χρονος σήμερα Γκιουλέν μεγάλωσε μελετώντας το σουνιτικό Ισλάμ και σύντομα άρχισε να κηρύττει, αποκτώντας παθιασμένους πιστούς, σε μια χώρα αυστηρά εκκοσμικευμένη το μεγαλύτερο μέρος ου 20ού αιώνα. Έτσι έχτισε το κίνημα του, το Χιζμέτ «υπηρεσία» που γιγαντώθηκε με όχημα την εκπαίδευση. Οι Γκιουλενιστές έχουν ανοίξει σχολεία, φιλανθρωπικά ιδρύματα και άλλα ιδρύματα σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου φαίνεται να προωθούν την διαθρησκειακή αρμονία. Παρόλα αυτά υπάρχουν και στην Αμερική φωνές που βλέπουν τις δραστηριότητες αυτές με καχυποψία.
Οι απαντήσεις του Γκιουλέν
Ο Γκιουλέν απαντά ότι δεν τρέχει προσωπικά τα πολλά ιδρύματα που έχουν χτίσει οι οπαδοί του, ακόμη και αν αυτός είναι η έμπνευση τους. Το κίνημα χρηματοδοτείται μέσω δωρεών από μέλη και από τα κέρδη μιας σειράς επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Αλλά και ο ίδιος ο ιμάμης πιστεύεται ότι συμμετέχει σε μια σειρά από οικονομικές δραστηριότητες και βγάζει επιπλέον χρήματα από τις πωλήσεις των βιβλίων του. Επιμένει να αρνείται ότι διέταξε, ή ακόμα και ενέπνευσε την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, στις Ι5 και 16 Ιουλίου, με τους 270 νεκρούς και τους πολύ περισσότερους τραυματίες.
Απαντώντας στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, ο Γκιουλέν υποβάθμισε τη σχέση του με τον Ερντογάν, λέγοντας ότι οι δύο «δεν ήταν ποτέ πολύ κοντά» και είχαν συναντηθεί μόνο «δύο ή τρεις φορές.» Επιμένει ότι ο ίδιος και οι οπαδοί του υποστήριξαν τις αρχικές υποσχέσεις του Ερντογάν να επιδιώξει την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την εφαρμογή των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Ο κ Ερντογάν άσκησε πίεση σε εμένα και τους οπαδούς της Υπηρεσίας να υποστηρίξουμε δημοσίως την ιδέα του για ένα προεδρικό σύστημα,» είπε ο Γκιουλέν στο Politico. «Αν είχαμε συμμορφωθεί με την απαίτησή του και γινόμαστε νομιμόφρονες, θα απολαμβάναμε σήμερα την εύνοια της τουρκικής κυβέρνησης. Αλλά αρνηθήκαμε κι αντιμετωπίζουμε την οργή της εδώ και τρία χρόνια.»
Η τουρκική κυβέρνηση είχε βάλει στο στόχαστρο τις δραστηριότητες του Γκιουλέν στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν το αποτυχημένο πραξικόπημα, προσλαμβάνοντας την εταιρεία του γνωστού δικηγόρου Ρόμπερτ Άμστερνταμ έναντι 50.000 δολαρίων το μήνα για να βάλουν μπροστά τον δημόσιο πόλεμο εναντίον του ιμάμη. Σε απάντηση, η Συμμαχία για Κοινές Αξίες που συνδέεται με την Υπηρεασία του Γκιουλέν προσέλαβε τον Ομίλο Podesta, μια εταιρεία λόμπι και δημοσίων σχέσεων της Ουάσιγκτον για να αντεπιτεθούν. Η αμοιβή τους παραμένει άγνωστη.
Στις εβδομάδες που ακολούθησαν την απόπειρα πραξικοπήματος, οι πόλεμοι των ομάδων συμφερόντων και των λόμπι έχουν κλιμακωθεί.
Για την διαδικασία έκδοσης, η οποία θα μπορούσε να πάρει μήνες, αν όχι χρόνια, ο Γκιουλέν επέλεξε το δικηγορικό γραφείο Steptoe & Johnson για να τον εκπροσωπήσει. Οι δικηγόροι του επιμένουν ότι οι πιθανότητες επιστροφής του ιμάμη στην Τουρκία είναι σχεδόν μηδενικές, εν μέρει επειδή το σύστημα έκδοσης απαιτεί ακλόνητα στοιχεία. Στο μεταξύ οι αμερικανοί προσπαθούν να διατηρήσουν τις σχέσεις με την Τουρκία, με μια επίσκεψη του αντιπρόεδρου Τζο Μπάιντεν, ο οποίος εξέφρασε την «επιθυμία» ο Γκιουλέν να βρισκόταν σε μια άλλη χώρα, αντί των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και με την συνάντηση που είχε ο Ομπάμα με τον Ερντογάν στις αρχές Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής των G20.
Το υλικό που έχουν στείλει οι τουρκικές αρχές στις ΗΠΑ υποστηρίζοντας το αίτημα της έκδοσης, φτάνει τα 85 κουτιά, σύμφωνα με τον Ερντογαν. Όμως πουθενά δεν επικεντρώνεται στην απόπειρα πραξικοπήματος. Το Politico περιγράφει έναν τεράστιο όγκο καταγγελιών για το πώς ο Γκιουλέν και οι οπαδοί του προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα παράλληλο κράτος στην Τουρκία. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι λένε ότι σύντομα θα στείλουν κι άλλα στοιχεία για τις διασυνδέσεις Γκιουλέν με το πραξικόπημα. Προς το παρόν, θα αρκούνταν αν οι ΗΠΑ, απλώς αναγνώριζαν ότι ο ιμάμης ήταν πίσω από την συνωμοσία, ακόμη και αν δεν έχουν στη διάθεση τους νομικά στοιχεία που το υποστηρίζουν. «Οι σύμμαχοί μας θα πρέπει να δεχθούν ότι κάτι τέτοιο συνέβη», είπε ένας από αυτούς στο Politico. «Είναι σαν τον O.J. Simpson που σκότωσε τη γυναίκα, έτσι δεν είναι; Αλλά μετά πρέπει και να αποδειχθεί.»
Από 50 έως και 100 ακόλουθοι, βρίσκονται κάθε μέρα πλάι στον Γκιουλέν στο ειδυλλιακό καταφύγιό του. Προσωπικοί βοηθοί, φοιτητές και επισκέπτες. Η ειρηνική ατμόσφαιρα μελέτης και περισυλλογής κλονίστηκε, μόνο για λίγες μέρες στο απομακρυσμένο συγκρότημα, από ανθρώπους που διαδήλωναν εναντίον του. Όμως οι βοηθοί του επιμένουν ότι η υγεία του ασπρομάλλη κληρικού είναι εύθραυστη και ότι παραμένουν ιδιαίτερα ανήσυχοι για την καταστολή που υφίστανται οι οπαδοί του πίσω στην Τουρκία. «Κρατούν μέλη της οικογένειας ατόμων που έχουν κατηγορηθεί», δήλωσε ένας από τους βοηθούς του, «τους κρατούν ως ομήρους.» Ο ίδιος ο Γκιουλέν είπε ότι του προκαλεί έκπληξη ότι δεν είχε πεθάνει από το άγχος και τη θλίψη, σύμφωνα με τον ίδιο βοηθό. Συνεχίζει πάντως το σύνηθες μοτίβο μελέτης: διδασκαλία και τουλάχιστον εννέα προσευχές την ημέρα.
Όπως γράφεται, ο Ερντογάν ζήτησε από τον Ομπάμα να προφυλακίσει τον Γκιουλέν, ενώ υπάρχει και κάποια ανησυχία ότι ο κληρικός μπορεί να πέσει θύμα δολοφονίας. Από την πλευρά του, ο Γκιουλέν, λέει ότι θα ήταν "λυπηρό" να δει τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας να επιδεινώνονται, ωστόσο, είναι πεπεισμένος ότι το αμερικανικό νομικό σύστημα θα τον αντιμετωπίσει δίκαια. «Στην απίθανη περίπτωση που το ζήτημα της έκδοσης αποφασιστεί βάσει πολιτικών κριτηρίων, έχω ήδη δηλώσει ότι δεν θα χρειαστεί να με διώξουν από την χώρα», έγραψε στο Politico. «Θα αγοράσω μόνος μου το εισιτήριο μου και θα πάω με δική μου βούληση χωρίς να διστάσω καθόλου.»
Πηγή: thetoc.gr
