Tο Politico λέει ότι η "μπάλα" της μεταναστευτικής κρίσης είναι τώρα στην Τουρκία

«Η μεταναστευτική κρίση της ΕΕ είναι πλέον και πρόβλημα της Τουρκίας»

Δεδομένου ότι η συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας τέθηκε σε ισχύ στις 20 Μαρτίου, οι τουρκικές αρχές έχουν πλήξει λαθρεμπόρους και μετανάστες, τόσο στη θάλασσα όσο και στις ακτές, μειώνοντας σημαντικά τον αριθμό των ατόμων που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη.

Στριμωγμένοι μέσα σε φουσκωτές λέμβους, χιλιάδες πρόσφυγες κάθε μέρα χρησιμοποιούσαν το σημείο για να ταξιδέψουν από την περιοχή του Δικελί στο ελληνικό νησί της Λέσβου, το οποίο βρίσκεται μόλις 24 χιλιόμετρα μακριά. Τώρα, ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί σε εκατοντάδες.

Στις 18 Μαρτίου, όταν και Τουρκία και ΕΕ κατέληξαν σε μια συμφωνία στις Βρυξέλλες, οι τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας είχαν στήσει οδοφράγματα και σημεία ελέγχου κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί στο θέρετρο. Άρχισαν περιπολούν τις παραλίες και τους όρμους γύρω από το Δικελί, και ξεκίνησε τις επιδρομές σε ξενώνες, όπου υποπτεύονταν ότι φιλοξενούνται μετανάστες. Στη θάλασσα, το Λιμενικό Σώμα ξεκίνησε να παρακολουθεί τα πλοία που διασχίζουν το στενό πέρασμα στο Αιγαίο. Εταιρείες λεωφορείων, αεροπορικές εταιρείες και ταξιδιωτικά γραφεία ενημερώθηκαν να μην αναλάβουν την μεταφορά Σύρων, εκτός και αν είχαν ειδική άδεια ταξιδιού.

Μόνο εκείνη την ημέρα, οι αρχές κράτησαν περίπου 1.700 άτομα, οι μισοί τουλάχιστον από αυτούς Σύροι, και τους μετέφεραν σε δύο γυμναστήρια της πόλης για να καταγράφουν και να προχωρήσει η απαραίτητη διαδικασία. Οι μετανάστες αντέδρασαν και απαίτησαν να ελευθερωθούν. Και όταν αυτό δεν συνέβη, στασίασαν, έβαλαν φωτιά σε κουβέρτες και στρώματα, έσπασαν παράθυρα και κατέστρεψαν τις τουαλέτες, σύμφωνα με αξιωματούχους της πόλης.

«Συνήθως διαρκεί δύο έως τρεις ώρες για να ολοκληρωθεί η διαδικασία καταγραφής και ταυτοποίησης, αλλά το περασμένο Σαββατοκύριακο, όταν και χιλιάδες συνελήφθησαν, έπρεπε να μείνουν για μία ή δύο ημέρες. Για αυτό επαναστάτησαν», δήλωσε ο Μουσταφά Ναζμί Σεζγκίν, ο Κυβερνήτη του Δικελί, σε συνέντευξή του.

«Ήταν θυμωμένοι μαζί μας», δήλωσε ο Σιγκντέν Ελιμπόλ, ο αναπληρωτής δήμαρχος. «Μας είπαν ότι το μόνο που ήθελαν ήταν να περάσουν στην Ελλάδα. « Η αστυνομία και η πυροσβεστική κατάφεραν να καταστείλουν γρήγορα τις ταραχές στο Δικελί και μετέφεραν τους κρατούμενους μετανάστες στη Σμύρνη και σε άλλες πόλεις. Αλλά η αναταραχή άφησε το στίγμα της στην πόλη όπου οι τουρκικές αρχές συμφώνησαν να κατασκευάσουν ένα κέντρο υποδοχής για τους μετανάστες, οι οποίοι θα πρέπει να απελαθούν από την Ελλάδα προς την Τουρκία, όπως προβλέπουν οι διατάξεις της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας.

Οι πρώτοι 400-500 που πρέπει να σταλούν πίσω στην Τουρκία από την Ελλάδα αναμένεται να φτάσουν εδώ τη Δευτέρα και οι τοπικοί αξιωματούχοι δεν φαίνονται πολύ πρόθυμοι πια να τους υποδεχθούν. Πρόθυμοι δεν εμφανίζονται ούτε οι κάτοικοι, που έχουν αρχίσει ήδη να μαζεύουν υπογραφές για να αποτρέψουν την λειτουργία του κέντρου υποδοχής.

«Οι άνθρωποι που θα επιστρέφουν θα είναι σίγουρα πολύ θυμωμένοι», δήλωσε ο Ελιμπόλ για όσους επαναπροωθηθούν στην Τουρκία. «Κατάφεραν και έφτασαν μέχρι την Ευρώπη και τώρα τους στέλνουν πίσω. Αν κάποιος χάσει κάθε ελπίδα, εάν αισθανθεί ότι δεν του έχουν απομείνει πολλές επιλογές, τότε είναι ικανός για να κάνει τα πάντα».

Προς το παρόν, η καταστολή φαίνεται να λειτουργεί. Ο αριθμός των προσφύγων που διασχίζουν το Αιγαίο παράνομα, από την Τουρκία προς την Ελλάδα, είναι κάτω από 400 την ημέρα, σημαντικά λιγότεροι από το ανώτατο επίπεδο των 6800 ατόμων τον περασμένο Οκτώβριο, δήλωσε ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Κάτσι Κόρου, μια εβδομάδα αφότου τα μέτρα τέθηκαν σε ισχύ.

Η λέξη που ακούγεται πια καθαρά από ποτέ και στους δρόμους και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μια: Μην πηγαίνετε. Δύο λαθρέμποροι, και οι δύο Σύριοι, είπαν στο Politico ότι αρνούνται πια να οργανώσουν επιπλέον μεταφορές μεταναστών.

«Καμία Διέξοδος για τους Σύριους»

Με την αστυνόμευση σταθερά στη θέση της στις ακτές της Τουρκιάς, το ερώτημα είναι πώς η Τουρκία θα αντιμετωπίσει τη νέα πραγματικότητα που θα δημιουργηθεί στο έδαφος της, κατά την οποία, εκατομμύρια Σύροι δεν θα επιτρέπεται να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Οι αριθμοί είναι ασύλληπτοι. Επισήμως, υπάρχουν 2,7 εκατομμύρια Σύριοι πρόσφυγες στην Τουρκία. Οι αρχές εκτιμούν ότι ακόμη 300.000 Σύροι βρίσκονται στη χώρα, χωρίς ποτέ να έχουν καταγραφεί. Ο πραγματικός αριθμός των παράνομων μεταναστών στην Τουρκία θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερος, σύμφωνα με την Έσρα Σιμσίρ, εκπρόσωπο της Ένωσης Αλληλεγγύης για τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες της Σμύρνης, μια τουρκική ΜΚΟ. «Πιστεύουμε ότι ο αριθμός είναι διπλάσιος από τον επίσημα καταχωρημένο αριθμό», λέει η Σιμσίρ.

Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον ολοένα και πιο αυταρχικό Πρόεδρο της Τουρκίας, η συμφωνία με την Ευρώπη αναγνωρίζει εμμέσως το ρόλο της Τουρκίας ως γέφυρα μεταξύ της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Το γεγονός ότι οι Σύροι είναι ευπρόσδεκτοι στην Τουρκία, την ίδια ώρα που η Ευρώπη τους έχει κλείσει την πόρτα κατά πρόσωπο, τροφοδοτεί τον ισχυρισμό του ότι η Τουρκία είναι ένα καταφύγιο για τους πρόσφυγες, παρά ένα κέντρο κράτησης.

Αλλά ο ισχυρισμός του αυτός έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση με έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας μόλις την περασμένη Παρασκευή, η οποία κατηγορεί την Τουρκία ότι συλλαμβάνει και απελαύνει χιλιάδες Σύρους, πίσω στη Συρία και στον κίνδυνο, μια σαφή παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου για τους πρόσφυγες. Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών αρνήθηκε ότι έχουν σταλεί πίσω στην Συρία πρόσφυγες χωρίς τη θέλησή τους.

Είναι άλλωστε μακροπρόθεσμο συμφέρον της Τουρκίας να τραβήξει την ΕΕ από το χείλος του γκρεμού, βοηθώντας της στην επίλυση της μεταναστευτικής κρίσης. Εάν αυτή η συνεργασία δημιουργήσει κάποια κατανόηση στις Βρυξέλλες υπέρ της Τουρκίας που προτιμά ο δρόμος προς τον τερματισμό των συγκρούσεων στην Συρία να επιτευχθεί με την ενίσχυση των μετριοπαθών ανταρτών της Συρίας που παλεύουν ενάντια στο καθεστώς του Άσαντ, παρά με την υποστήριξη των Κούρδων της Συρίας για την καταπολέμηση του ISIS - θα διευκολύνει την αυξανόμενη αίσθηση της Άγκυρας ότι βρίσκεται σε απομόνωση, μια εξέλιξη που ξεκίνησε όταν «τα χάλασε» με την Ουάσιγκτον.

Αν η πολυεπίπεδη δράση των δυνάμεων ασφαλείας της Τουρκίας είναι πράγματι σε θέση να σταματήσει τις μεταναστευτικές ροές, τότε η Γερμανίδα Καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, αλλά και άλλοι ηγέτες της ΕΕ θα έχουν χρέος απέναντι στον Ερντογάν και ενδέχεται να κληθούν να το ξεπληρώσουν, την στιγμή που ο ίδιος επιδιώκει συνταγματικές αλλαγές για να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τον ήδη ισχυρό του ρόλο, σε μια αμερικανικού τύπου προεδρία με διευρυμένες εκτελεστικές εξουσίες.

Εάν από την άλλη η ΕΕ δεν του δώσει όσα ζητά, ο Ερντογάν είναι πολύ πιθανό να παίξει «σκληρό παιχνίδι». Ήδη, ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της κυβέρνησης του έχει προειδοποιήσει δημοσίως ότι αν η ΕΕ υποχωρήσει από την δέσμευση της για ταξίδια χωρίς βίζα για τους Τούρκους πολίτες, η συμφωνία της 18ης Μαρτίου θα καταπέσει - και η Τουρκία θα σταματήσει την αποδοχή παράνομων μεταναστών πίσω στα εδάφη της από την Ελλάδα.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας, κάθε παράνομος μετανάστης που φθάνει στα πέντε ελληνικά νησιά, μετά τις 20 Μαρτίου, θα πρέπει να επιστρέφεται στην Τουρκία, εκτός από εκείνους στους οποίους χορηγείται άσυλο στην Ελλάδα. Για κάθε Σύρο που επιστρέφει στην Τουρκία, ένας Σύρος πρόσφυγας που βρίσκεται στην Τουρκία θα μεταφέρεται σε κάποια χώρα της ΕΕ, έως και 72.000 άτομα στο σύνολο. Εάν οι παράνομες διελεύσεις σταματήσουν, μεμονωμένα κράτη-μέλη της ΕΕ θα εργαστούν εθελοντικά για να δημιουργηθούν ακόμη περισσότερες θέσεις υποδοχής στις χώρες τους. Σε αντάλλαγμα, η ΕΕ συμφώνησε να επιταχύνει την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας για τους Τούρκους που ταξιδεύουν στην ΕΕ.

«Υπαρξιακή Κρίση»

Εάν ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων παραμείνει στον ξενώνα που έχει κατασκευαστεί στα περίχωρα του Δικελί, ο Ελιμπόλ λέει ότι φοβάται ότι θα υπάρξει αύξηση της εγκληματικότητας στους δρόμους, ο ανταγωνισμός για τις λιγοστές θέσεις εργασίας που υπάρχουν σε μια πόλη των 18.000 θα γίνει πολύ έντονος, και κάθε λογής άλλα προβλήματα πρόκειται να προκύψουν, ειδικά το καλοκαίρι, όταν και ο πληθυσμός του εκτινάσσεται σε πάνω από 300.000.

Όπως πολλοί στην Ευρώπη, έτσι και ο Ελιμπόλ λέει επίσης ότι φοβάται ότι μαζί με τους πρόσφυγες, ίσως και κάποιοι τρομοκράτες να φτάσουν στην πόλη του. Όπως καταδεικνύει το περιστατικό στο Δικελί, οι κυβερνήσεις μπορεί να πραγματοποιούν συμφωνίες οι οποίες «μπαλώνουν» τα δικά τους πολιτικά προβλήματα, αλλά αγνοούν τον ανθρώπινο παράγοντα που βρίσκεται σε κίνδυνο. Για εκείνους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις βόμβες ή την τυραννία των εξτρεμιστών του ισλαμικού κράτους, η συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας έχει δημιουργήσει μια «υπαρξιακή κρίση».

Ο Τζάσεμ, 32 ετών, ένας δάσκαλος μαθηματικών από την ανατολική Συρία, ο οποίος είχε εργαστεί για τον ΟΗΕ παλιότερα στη Δαμασκό, διέφυγε στην Τουρκία στα τέλη Δεκεμβρίου, κυρίως για να αποφύγει να ενταχθεί στον συριακό στρατό του Άσαντ. Λίγο καιρό αργότερα και με την ελπίδα να ενωθεί μαζί του, έφυγε και η φίλη του, η Ράχμα, 19 ετών, από το σπίτι της σε ένα χωριό της Συρίας που τελεί υπό τον έλεγχο του ISIS, στην ανατολική επαρχία Ντειρ Ελ Ζουρ.

Η Τουρκία είχε κλείσει τα σύνορά της για τους Σύρους πρόσφυγες τον Απρίλιο του 2015, και έτσι αναγκάστηκε να μετακινηθεί λαθραία σε όλη την διαδρομή. Κατάφερε τελικά να περάσει στις 16 Μαρτίου. «Προσπάθησε περισσότερες από 10 φορές, μόνο τον τελευταίο μήνα», είπε ο Τζάσεμ σε συνέντευξή του στη Σμύρνη, την μεγαλύτερη πόλη στις τουρκικές ακτές του Αιγαίου. Η τιμή έχει ανέβει πολύ - από $ 100 στα $ 700, μόνο για για να περάσει στην Τουρκία από τη Συρία, δήλωσε.

Στην προσπάθεια της να περάσει, στην πόλη του Τελ Αμπιάντ – περιοχή που διοικείται από τους Κούρδους, η Ράχμα, είπε ότι είδε τα πτώματα δύο μεταναστών, οι οποίοι είχαν πυροβοληθεί από τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας. ,Δεν έχεις να επιλέξεις. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου», δήλωσε ο Τζάσεμ, «Ήταν ένα θαύμα που καταφέραμε να εισέλθουμε στην Τουρκία», προσθέτει.

Λίγο μετά την άφιξή της, το ζευγάρι παντρεύτηκε, αλλά σύντομα έμαθε την είδηση ότι η Τουρκία θα εμποδίσει το ταξίδι τους - παράνομο ή όχι – προς την Ελλάδα. Για την Ράχμα, η οποία έφτασε στην Τουρκία μόνο με τα ρούχα που φορούσε και χωρίς έγγραφα, και για τον Τζάσεμ, ο οποίος έχει τώρα μόνο το Συριακό του διαβατήριό, καθώς η ταυτότητα του των Ηνωμένων Εθνών κλάπηκε κάποια στιγμή ενώ κοιμόταν στον κοιτώνα, ήταν μια μεγάλη απογοήτευση.

«Δεν ξέρω τι μπορώ να κάνω», λέει. «Άφησα τη δουλειά μου, την οικογένειά μου, το αυτοκίνητό μου και τα όνειρά μου. Δεν μπορώ να πάω πίσω στο χωριό μου, γιατί το Daesh πήρε το σπίτι μου και τώρα θέλουν το κεφάλι μου».

Και πού θα πρέπει να επιστρέψει η Ράχμα ρωτάει ο Τζάσεμ. «Το χωριό της είναι υπό τον έλεγχο του ISIL και ο πατέρα της και τα τέσσερα αδέλφια της βρίσκονται στις φυλακές του καθεστώτος του Άσαντ, αφού οι δυνάμεις του τους χαρακτήρισαν ως πολιτικούς αντιπάλους του καθεστώτος».

Κανένας από τους δυο δεν εργάζεται και η όποια εξοικονόμηση τους θα εξατμιστεί σύντομα, καθώς η ζωή στην Τουρκία είναι συγκριτικά πολύ πιο ακριβή. Είναι επίσης πλέον αδύνατο να μείνουν σε κάποιο φτηνό ξενοδοχείο, καθώς οι τουρκικές αρχές έχουν διατάξει τους ξενοδόχους να μην δέχονται για πελάτες τους Σύρους ή άλλους αλλοδαπούς ως επισκέπτες.

Οι λαθρέμποροι προσαρμόστηκε γρήγορα στη νέα κατάσταση. Αντί να «προσφέρουν» διαδρομές με βάρκα προς την Ελλάδα, τους νοικιάζουν τώρα ολόκληρα σπίτια, τα οποία έχουν μετατρέψει σε κοιτώνες για Σύρους και άλλους παράνομους μετανάστες.

«Κρατούν τους ανθρώπους»

Μερικές βάρκες εξακολουθούν να πραγματοποιούν την διαδρομή στα νερά του Αιγαίου, με το ταξίδι προς την Ελλάδα -που έχει γίνει πλέον ακόμα πιο αβέβαιο- να βρίσκεται πια στη μισή τιμή, από $1.400 ανά κεφαλή που ήταν στο αποκορύφωμα της κρίσης το περασμένο καλοκαίρι, σε μόλις $700 και με ένα σωσίβιο δώρο.

Πολλοί λαθρέμποροι έχουν αναστείλει τις εργασίες τους. Ο Αμάλ, ένας 28χρονος από τη Δαμασκό, που αποτελεί τον σύνδεσμο μεταξύ των προσφύγων και των δουλεμπόρων, είπε ότι σταμάτησε να «δουλεύει» στα μέσα Μαρτίου, όταν και η αστυνομία έκανε εφόδους σε καφετέριες όπου λαθρέμποροι είχαν στήσει τα «παραμάγαζα» τους. «Πολλοί από αυτούς συνελήφθησαν τότε», λέει.

«Δεν θέλω να τους πάρω τα χρήματά τους και να τους ρίξω στην Ελλάδα, όπου η μοίρα τους είναι αβέβαιη», υποστηρίζει ο Αμάλ. «Οι περισσότεροι πρόσφυγες έρχονται με τις συζύγους και τα παιδιά τους. Δεν θέλω να είμαι υπεύθυνος για περισσότερο πόνο».

Δεν υπάρχει κανένα έλεος από την τουρκική αστυνομία για όποιον θέλει να πάει οπουδήποτε. «Εάν η τουρκική αστυνομία θέλει, δεν φεύγει ούτε μυρμήγκι από την Τουρκία», λέει.

Στην αραβική γλώσσα, στη σελίδα «Terminal of the Homeless», η οποία έχει περίπου 195.000 μέλη, σε όλους όσους ρωτούν για ένα ταξίδι προς την Ελλάδα, τους λένε να μείνουν εκεί που βρίσκονται.

Ένας Σύρος που ζει στη Σμύρνη, δήλωσε στο φόρουμ ότι σχεδίαζε να ταξιδέψει μετά από αρκετές ημέρες με καταιγίδες τον περασμένο μήνα, και αναρωτήθηκε τι είδους υποδοχή θα αντιμετωπισ3ει στην Ελλάδα.

«Αδελφέ! Δεν έχεις διαβάσει όλες τις προειδοποιήσεις ότι κρατούν τους ανθρώπους εκεί;» απάντησε ένας άλλος συμπατριώτης του. «Δεν έχεις ακούσει για το δράμα των προσφύγων; Πως μπορείς να σχεδιάζεις να ταξιδέψεις προς την Ελλάδα σε μια τέτοια στιγμή; Δέξου την ειλικρινή μου συμβουλή: Κράτησε τα χρήματά σου και μείνε εκεί που είσαι ».

Ένας άλλος λαθρέμπορος, ο οποίος μίλησε στο Politico, επιβεβαίωσε ότι κι αυτός συμβουλεύει τώρα πια τους Σύρους να μην ταξιδέψουν. Στους τελευταίους 18 μήνες, ο Αχμέντ, 26 ετών, ο οποίος είναι από την περιοχή Ντειρ Ελ Ζουρ στην ανατολική Συρία, είπε ότι είχε μεταφέρει περίπου 1.500 Σύρους στην Ελλάδα.

«Οι άνθρωποι εξακολουθούν να έρχονται σε μένα, αλλά εγώ τους προειδοποιούν ότι ο δρόμος είναι κλειστός πια. Ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος να περάσουν στην Ευρώπη », λέει.

«Θα Υπάρξει Σχέδιο»

Με πολλούς Σύρους να διαμένουν ήδη στην Τουρκία, και με ακόμη πιο πολλούς που θα επιστρέψουν πίσω από την Ελλάδα, η υποστήριξη που πρέπει να τους δοθεί αποτελεί «ένα όλο και πιο μεγάλο πρόβλημα», παραδέχεται η Σιμσίρ, στέλεχος μιας τουρκικής ΜΚΟ.

«Δεν ξέρουμε πώς θα διαχειρισθούμε αυτήν την κατάσταση», παραδέχεται η Σιμσίρ. Η οργάνωση της, η οποία διαθέτει 52 παραρτήματα σε όλη την Τουρκία, είναι η βασική εταίρος της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες των Ηνωμένων Εθνών. Η οργάνωση βρίσκεται σε στενή επαφή με τις τουρκικές κρατικές αρχές που επιβλέπουν την λειτουργία μιας σειράς προσφυγικών καταυλισμών σε όλη τη χώρα. Οι ακτιβιστές της Σιμσίρ παρέχουν συμβουλές, τρόφιμα και εκπαιδευτικές δραστηριότητες στους πρόσφυγες που ζουν έξω από αυτά τα στρατόπεδα.

Η αποτροπή ακόμη ενός βίαιου περιστατικού στο Δικελί, αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα για τον Μουσταφά Ναζμί Σεζγκίν, κυβερνήτη της περιοχής. Η διαδικασία επιστροφής θα οργανωθεί και θα την εποπτεύσουν Τούρκους αξιωματικοί που έχουν φτάσει για αυτόν τον λόγο στην Ελλάδα και Έλληνες αξιωματικοί που έχουν σταλεί με την σειρά τους στην Τουρκιά.

Οι επιστρέφοντες θα φτάνουν στο Δικελί με πλοίο από τη Λέσβο, και οι τοπικές αρχές της πόλης θα έχουν ενημερωθούν για τον αριθμό των ατόμων που βρίσκονται στο πλοίο εκ των προτέρων. «Δεν μας δημιουργεί αυτό φόβο», λέει ο Σεζγκίν. «Εμείς φοβόμαστε για τα απροσδόκητα γεγονότα που μπορεί να συμβούν. Αλλά αυτή εδώ η διαδικασία είναι κάτι που αναμένουμε. Ξέρουμε τι θα γίνει. Θα υπάρξει ένα συγκεκριμένο σχέδιο», καταλήγει.

Πηγή: iefimerida.gr