Ένα νοσταλγικό ταξίδι σε ελληνικές διαφημίσεις που άφησαν εποχή… (pics & vids)

ME THN EΥΓΕΝΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ ΤΗΣ Bergmann Kord

1900: Οι πρώτες διαφημίσεις ήταν απλά…αγγελίες

Η ελληνική διαφήμιση αποτελούσε ανέκαθεν καθρέφτη της οικονομικής κατάστασης της χώρας, ακόμα και από τις αρχές του 1900 όταν και έκανε τα πρώτα της βήματα ως αυτόνομος επιχειρηματικός κλάδος. Πλησιάζοντας χρονικά στην περίοδο του μεσοπολέμου και παρά τη διεθνή οικονομική κρίση του 1929, η διαφήμιση στην Ελλάδα άρχισε να διαμορφώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα της επέτρεπαν στο μέλλον να ισχυροποιήσει τη θέση της στο ελληνικό επιχειρείν. Αφήνοντας την περίοδο των πρώτων διαφημιστικών γραφείων, τα οποία στις αρχές του 1900 ασχολούνταν αποκλειστικά με τη δημοσίευση αγγελιών στα λιγοστά έντυπα της εποχής, οι πρώτες διαφημιστικές εταιρείες με στοιχειώδη δομή εντοπίζονται από το 1930 και μετά. Εταιρείες όπως η Μίνως, η Γκρέκα, η Αλέκτωρ, η Λεούσης, η ΑΔΕΛ ήταν αυτές που έδειξαν το δρόμο.

Όσο κι αν σήμερα ακούγεται αστείο, οι πρώτοι διαφημιστές ήταν συγγραφείς, ζωγράφοι, σκιτρογράφοι, μουσικοί και ηθοποιοί. Όλοι γνωστά ονόματα της εποχής τους. Οι πρώτες διαφημιστικές εταιρείες που εμφανίστηκαν στη χώρα μας ήταν η ΑΛΜΑ του Τάσου Βρυώνη, η Γκρέκα του Κώστα Κοτζιά (η οποία συνέχισε τη λειτουργία της με την επωνυμία Γκρέκα-Αριστείδης Σκυλίτσης), η ΔΕΚΟ (αρχικά των λέξεων Διαφημιστική, Εκδοτική, Κινηματογραφική Οργάνωσις) του Κ.Χ. Μπουσμπουρέλη, η ΔΙΤΣ (αρχικά των λέξεων Διαφημίσεις, Ιδέαι, Τύπος, Σχέδια) του Θεόδωρου Τσαντίλη, η Μηνύτωρ των Άγγελου Τρωϊάνου και Τάκη Θεοφιλόπουλου, η Μίνως του Μίνω Συμεωνίδη, η ΝΕΟΝ ΕΛΛΑΣ του Γάλλου Claude, η οποία ήταν και η πρώτη εταιρεία φωτεινών επιγραφών που καθιέρωσε στην Ελλάδα το «νέον».

Ωστόσο, η διαφήμιση γνώρισε θεαματική ανάπτυξη από το 1953 και μετά, με την αναδιάρθρωση της ΑΔΕΛ (που στο μεταξύ είχε ιδρυθεί το 1946, με την επωνυμία ΟΤΕ – Ανώνυμος Εταιρεία Οικονομικοτεχνικών Επιχειρήσεων) και της Αλέκτωρ (μετεξέλιξη της Μηνύτωρ) σε πιο επαγγελματικά πρότυπα, την ίδρυση της Γνώμης, αλλά και την εμφάνιση μιας σημαντικής γενιάς Ελλήνων διαφημιστών, οι οποίοι διαμόρφωσαν τις βάσεις για την ανάπτυξή της.

Είναι η εποχή που η Ελλάδα εξέρχεται από μια περίοδο έντονης οικονομικής ύφεσης, συνέπεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και του εμφυλίου. Εποχή που και ο επιχειρηματικός κόσμος αναζητά εναγωνίως το δικό του δρόμο.

Οι δυσκολίες πολλές. Λιγοστά μέσα, φτωχό περιβάλλον μέσων, αλλά και ένα καταναλωτικό κοινό που πάλευε για την επιβίωσή του. Πάλευε για το ζην και όχι για το εύ ζην. Οι συνθήκες σίγουρα δεν ευνοούσαν την ανάπτυξη, αλλά η βελτίωσή τους ήταν θέμα χρόνου. Και αυτή ήρθε με τη βοήθεια του «ξένου παράγοντα», των ξένων διαφημιστικών δικτύων που διερευνούσαν από το 1960 το ενδεχόμενο να ξεκινήσουν δραστηριότητα και στην Ελλάδα, η οποία ήταν εμφανές ότι αποτελούσε μια εν δυνάμει αναπτυσσόμενη αγορά.

1960 - 1970: Και η διαφήμιση αλλάζει…

Και αν το 1960 οι συνθήκες δεν ήταν ιδιαίτερα ώριμες για τους Έλληνες διαφημιστές, ώστε να αποδεχθούν τέτοιου είδους συνεργασίες, το 1970 η κατάσταση άλλαξε άρδην. Εκείνη την εποχή, οι τελευταίοι διαπίστωσαν ότι ήταν αδήριτη ανάγκη να συνδεθούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα με ένα ξένο διαφημιστικό δίκτυο, το οποίο με την τεχνογνωσία που θα τους παρείχε, θα τους έδινε τη δυνατότητα να εξελίξουν την εταιρεία τους και να κερδίσουν πόντους σε ένα περιβάλλον που άρχισε να γίνεται ιδιαίτερα ανταγωνιστικό. Οι διαφημιστικές εταιρείες άρχισαν να αυξάνονται αργά αλλά σταθερά, ενώ οι διαφημιζόμενοι, χρόνο με το χρόνο διεύρυναν τα διαφημιστικά τους κονδύλια, τα οποία κατεύθυναν πλέον τόσο στα έντυπα, όσο και στην τηλεόραση, η οποία έκανε τα πρώτα της βήματα. Την ίδια εποχή εγκαταστάθηκαν στη χώρα μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις καταναλωτικών προϊόντων που άρχισαν να επενδύουν σημαντικά διαφημιστικά κονδύλια. Επρόκειτο για εταιρείες όπως η Procter & Gamble, η Unilever, η Colgate, η Nestle κ.α, οι οποίες αναζητώντας στην ελληνική αγορά διαφημιστικές υπηρεσίες εφάμιλλες του εξωτερικού, «ανάγκασαν» εμμέσως τις ελληνικές διαφημιστικές εταιρείες στο να επενδύσουν σε τεχνολογία και έμψυχο δυναμικό.

1930: Διαφημίζοντας…γαμπρούς!

Θα μπορούσατε άραγε ποτέ να φανταστείτε ότι κάποτε υπήρχαν διαφημίσεις με διαφημιζόμενο προϊόν…γαμπρούς; Κι όμως αυτό συνέβη προς το τέλος της δεκαετίας του 1930, όταν εμφανίστηκαν οι πρώτες έντυπες διαφημίσεις για γαμπρούς! Τις δημιούργησε η διαφημιστική εταιρεία της εποχής Γκρέκα. Διαφημιζόμενος ήταν η ασφαλιστική εταιρεία «Ο Αστήρ», η οποία διαφήμιζε ασφάλειες γάμου! Το μήνυμα της διαφήμισης τα έλεγε όλα: «Εξασφαλίστε ένα γαμβρό για την κόρη σας»! Το τι αποτέλεσμα μπορεί να είχε εκείνη την εποχή μια τέτοια διαφήμιση, δυστυχώς δεν μπορούμε να το αξιολογήσουμε, αφού τα στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας είναι ελλιπή! Ωστόσο μια τέτοια διαφήμιση αποτυπώνει ξεκάθαρα τις αξίες και τα ιδανικά εκείνης της εποχής: Νυν υπέρ πάντων ο γάμος! Σκοπός ζωής για τα κορίτσια από την στιγμή της γέννησής τους κιόλας!

1956: Η πρώτη διαφήμιση για τις τραπεζικές καταθέσεις

Το 1956 η διαφημιστική εταιρεία Γκρέκα δημιουργεί την πρώτη έντυπη διαφήμιση που προτρέπει τους πολίτες να βγάλουν τις οικονομίες τους από το συρτάρι ή το στρώμα τους και να τις τοποθετήσουν σε τράπεζες και στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. «Αυτό το χρήμα δεν έχετε πλέον κανένα λόγο να το κρατάτε φυλακισμένο» ανέφερε το κείμενο της διαφήμισης. Και συνέχιζε: «Έως ότου αποφασίσετε με ηρεμία τι θα κάνετε, καταθέσατε τις οικονομίες σας στα Ταμιευτήρια των τραπεζών και τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια. Έχετε έτσι τα χρήματά σας ασφαλισμένα, στη διάθεσή σας οποτεδήποτε τα θελήσετε και τόκο 10% αφορολόγητο». Ναι σωστά διαβάσατε: Τόκος 10% και μάλιστα αφορολόγητος! Πόσο πιο εύκολο να ήταν το έργο μιας διαφήμισης με τέτοιο προϊόν; Κι όμως, οι Έλληνες δεν είχαν μάθει να καταθέτουν χρήματα στις τράπεζες και το έργο της διαφήμισης ήταν δύσκολο. Και χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να καταλάβουν το κέρδος που θα είχαν καταθέτοντας χρήματα στις τράπεζες. Πολλά χρόνια αργότερα βέβαια, το 2010, η κατάσταση άλλαξε άρδην προς το χειρότερο. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία…

1966: Τα πρώτα επώνυμα κατεψυγμένα ψάρια

Το 1966 κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά τα πρώτα επώνυμα κατεψυγμένα ψάρια, με την επωνυμία «Ευρυδίκη». Ευρείας έκτασης ήταν και η διαφημιστική καμπάνια υποστήριξής τους, την οποία επιμελούνταν η ιστορική διαφημιστική εταιρεία Αλέκτωρ. «Για τα παιδιά, για τον καθένα, διαλεχτά, λαχταριστά, εγγυημένα. Ψάρια Ευρυδίκης! Ψάρια Ευρυδίκης» έλεγε το μήνυμα της καμπάνιας, η οποία παρουσίαζε 4 μικρά παιδάκια γύρω από ένα τραπέζι να ετοιμάζονται να φάνε ψάρια «Ευρυδίκης». Μάλιστα, το συγκεκριμένο μήνυμα συμμετείχε και σε πολιτικά λογοπαίγνια της εποχής, στα οποία η «Ευρυδίκη» γίνονταν... η Βασίλισσα Φρειδερίκη.