Σινέ «Νοσταλγία»: Ανέκδοτα περιστατικά του παλιού ελληνικού κινηματογράφου

ME THN EΥΓΕΝΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ ΤΗΣ Bergmann Kord

Κλέαρχος Κονιτσιώτης: Το «αντίπαλον δέος» του Φιλοποίμην Φίνου

Ο Φιλοποίμην Φίνος ήταν σίγουρα «ο Πατριάρχης» του ελληνικού κινηματογράφου, αλλά όπως κάθε σπουδαίος δημιουργός είχε κι εκείνος το δικό του αντίπαλον δέος. Και στην περίπτωσή του, αυτό ήταν ο Κλέαρχος Κονιτσιώτης, ένας σπουδαίος δημιουργός που είχε την «ατυχία» να συμπέσει χρονικά η δημιουργική του δράση με εκείνη του Φίνου. Ωστόσο κατάφερε και άφησε και ο ίδιος το δικό του ξεχωριστό στίγμα στον ελληνικό κινηματογράφο. Μάλιστα, εάν ο Φίνος έμεινε στην ιστορία της ελληνικής Τέχνης ως «ο Πατριάρχης» του ελληνικού σινεμά, ο Κονιτσιώτης έμεινε ως «ο Πρίγκηπας» αυτού. Τόσο για τις σπουδαίες ταινίες που δημιούργησε, όσο και για τη συνολική του προσφορά στην Τέχνη, αλλά και τον εξαιρετικό τρόπο που φερόταν στους συνεργάτες του. Μάλιστα, ίσως και να ήταν περισσότερο πολυσύνθετος δημιουργός από τον Φίνο, αφού ο Κονιτσιώτης δεν ήταν απλά παραγωγός, αλλά και σκηνοθέτης, ενίοτε και σεναριογράφος. Από την άλλη πλευρά, η ανταγωνιστική σχέση που είχε με τον Φίνο, δεν τον απέτρεψε από το να συνεργαστεί μαζί του, και μάλιστα σε 8 ταινίες, μεταξύ των οποίων οι ταινίες «Ο Δήμος από τα Τρίκαλα», «Ζητείται Ψεύτης», «Είμαι αθώος», «Αστέρω» κ.α. Ο Κλέαρχος Κονιτσιώτης γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1926 και πολλοί τον θεωρούν τον άνθρωπο που έφερε στην Ελλάδα την έννοια του παραγωγού ταινιών με την αμερικανική έννοια του όρου producer. Η πρώτη του επαφή με τον κινηματογράφο ήταν κατά τη διάρκεια της κατοχής, όταν εργάζονταν ως «τιτλαδόρος» σε τοπικές κινηματογραφικές αίθουσες. Σπούδασε στο Πολυτεχνείο, ωστόσο το μεράκι του ήταν ο κινηματογράφος και έτσι στράφηκε εκεί. Ήταν παραγωγός ή συμπαραγωγός σε 32 ταινίες, πολλές από τις οποίες απέσπασαν σημαντικές διακρίσεις στο πολύ σημαντικό εκείνα τα χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

«Στουρνάρα 288», η πρώτη ταινία του Κονιτσιώτη

Η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Κονιτσιώτη ήταν η θρυλική «Στουρνάρα 288» του Ντίνου Δημόπουλου. Ωστόσο εκείνη που σημείωσε την μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία ήταν τα «Χτυποκάρδια στο θρανίο» του Αλέκου Σακελλάριου, η οποία γυρίστηκε την περίοδο 1963-1964. Μάλιστα η επιτυχία της ήταν τέτοια που ζητήθηκε από τουρκική εταιρεία παραγωγής να γυριστεί και σε τουρκική version, όπως και έγινε, επίσης με πρωταγωνίστρια την Βουγιουκλάκη. Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, ο Κλέαρχος Κονιτσιώτης διακρίθηκε το 1961 με την ταινία «Αλίμονο στους νέους», η οποία απέσπασε βραβείο α’ ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του Δημήτρη Χορν, το 1964 με την ταινία «Προδοσία». που πήρε τρία βραβεία (φωτογραφίας, α΄ ανδρικού ρόλου και κριτικών), το 1965 με την ταινία «Επιστροφή», που διακρίθηκε με το βραβείο α΄ γυναικείου ρόλου, το 1968 με την ταινία «Κορίτσια στον ήλιο» (καλύτερη καλλιτεχνική ταινία, μουσική, β΄ανδρικού και ειδική μνεία β’ ανδρικού), το 1971 με την ταινία «Εκείνο το καλοκαίρι» (βραβεία φωτογραφίας και μουσικής), το 1977 με την ταινία «Κλειστό παράθυρό» (βραβείο σκηνοθεσίας και τιμητική διάκριση ερμηνείας). Έλαβε μέρος στο Φεστιβάλ Καννών, στα αμερικάνικα όσκαρ και στο φεστιβάλ Βερολίνου, με επίσημες συμμετοχές των ταινιών του. Μάλιστα η ταινία «Κορίτσια στον ήλιο» (σκηνοθεσία Βασίλης Γεωργιάδης, μουσική Σταύρος Ξαρχάκος, πρωταγωνιστές οι Γιάννης Βόγλης, Άνν Λόμπεργκ) υπήρξε υποψήφια για χρυσή σφαίρα καλύτερης ταινίας. Η τελευταία δουλειά του Κονιτσιώτη ως παραγωγός ήταν η ταινία «Το μεγάλο κανόνι» του Πάνου Γλυκοφρύδη, στην οποία πρωταγωνιστούσε ο Θανάσης Βέγγος. Ωστόσο ταινίες που είχαν την δική του σφραγίδα ως παραγωγού ήταν ακόμα οι εξής: «Ζητείται Ψεύτης» (1961), «Οι γαμπροί της Ευτυχίας» (1962), «Μιας πεντάρας νιάτα» (1967), «Η κόμησσα της φάμπρικας» (1969) και πολλές άλλες.

Ο Κονιτσιώτης αναζητεί χαμένες κόπιες των πρώτων ελληνικών ταινιών

Ωστόσο στον Κλέαρχο Κονιτσιώτη η ελληνική Τέχνη χρωστά πολύ περισσότερα. Το 1960 αποφασίζει να ξεκινήσει την προσπάθεια δημιουργίας μιας ταινίας, η οποία θα αποτελείται από αποσπάσματα των πρώτων ελληνικών ταινιών του βωβού σινεμά, στα πρότυπα αντίστοιχων ταινιών που εκείνη την εποχή γύριζαν και οι αμερικάνοι. Η ταινία αυτή ολοκληρώθηκε μετά από πολύ κόπο και πήρε τον τίτλο «Τον παλιό εκείνον τον καιρό». Μιλώντας στην ιστορική εκπομπή «Οι εκπομπές που αγάπησα» του Φρέντυ Γερμανού,

ο Κονιτσιώτης μιλάει για την προσπάθειά του αυτή: «Προσπάθησα να συγκεντρώσω τις κόπιες από όσο το δυνατόν περισσότερες ελληνικές ταινίες της πρώτης περιόδου του ελληνικού κινηματογράφου, μέχρι και το 1930. Ήταν μια πολύ δύσκολη δουλειά, διότι αυτές ήταν σκορπισμένες σε όλο τον κόσμο και για να τις βρω ταξίδεψα ακόμα και στην Αφρική και στον Καναδά. Για να καταλάβετε την δυσκολία του εγχειρήματος, θα σας πω την ιστορία της αναζήτησης της ταινίας «Δάφνης και Χλόη», βουβή ταινία του 1931, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Ορέστη Λάσκου. Γνώριζα ότι η κόπια της πρέπει να υπήρχε σε μια παλιά αυλή της Αθήνας, η οποία ανήκε σε μια κυρία. Πήγα εκεί και η κυρία μου έδειξε κάποια κουτιά με κόπιες ταινιών, οι οποίες ήταν πεταμένες σε ένα λασπωμένο έλος της αυλής. Μπήκαμε τότε με τους συνεργάτες μου στο έλος, γεμίσαμε λάσπες και αρχίσαμε να ψάχνουμε τα κουτιά. Κάποια στιγμή βρήκαμε κάποιες μπομπίνες, λασπωμένες, μπλεγμένες μεταξύ τους. Τις βγάλαμε έξω από τις λάσπες, προσπαθήσαμε να τις ξεμπλέξουμε ώρες ολόκληρες και με προσοχή και αφού το πετύχαμε αρχίσαμε να τις καθαρίσουμε με χημικά. Κάποτε τα καταφέραμε και «επαναφέραμε στη ζωή» αυτή την ιστορική ταινία, που αποτελεί σημαντικό κομμάτι του πρώιμου ελληνικού κινηματογράφου. Αντίστοιχα δύσκολες ήταν και οι υπόλοιπες προσπάθειές μας για άλλες ταινίες, όπως π.χ. εκείνες στις οποίες πρωταγωνιστούσε ο θρυλικός έλληνας ηθοποιός Αχιλλέας Μαδράς ή ο κορυφαίος κωμικός των αρχών του 1900, Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ».

Ο καρδιοκατακτητής Κονιτσιώτης

Ο Κλέαρχος Κονιτσιώτης είχε παράλληλα τη φήμη καρδιοκατακτητή και έχει ενδιαφέρον να δούμε τι έχει πει για τον ίδιο η Μάρω Κοντού σε παλαιότερη συνέντευξή της. Ο Κονιτσιώτης της είχε πει ότι ήταν ερωτευμένος μαζί της και εάν ποτέ χώριζε με τον άνδρα της, τον γνωστό οπερατέρ/φωτογράφο/μοντέρ Αριστείδη Καρύδη-Φουκς, ο ίδιος θα την πολιορκούσε ερωτικά. Αναφέρει λοιπόν η Μάρω Κοντού στο περιοδικό People: «Είχαμε σχέση πέντε χρόνια με τον Αριστείδη. Όταν βγήκα στο θέατρο, κατευθείαν πρωταγωνίστρια δίπλα στον Δημήτη Χορν, με το έργο Ρομανσέρο, Οκτώβριο του 1959, ήρθαν διάφοροι γαμπροί. Όπως λένε όλοι κι όπως βλέπω και φωτογραφίες, ήμουν μια κουκλάρα. Άρχισα, λοιπόν, να παίρνω ανθοδέσμες, επώνυμες κι ανώνυμες, στο θέατρο. Μέγας θαυμαστής και πολύ φίλος μου ήταν ο Κλέαρχος Κονιτσιώτης, ο παραγωγός ταινιών, ο επονομαζόμενος «πρίγκιπας» του ελληνικού σινεμά. Ο Κλέαρχος το είχε πει ξεκάθαρα στον Αριστείδη, ότι, αν χωρίζαμε, εκείνος θα με πολιορκούσε ερωτικά. Εγώ τον έβλεπα μόνο σαν φίλο και ποτέ δεν υπήρξε κάτι μεταξύ μας. Μετά από έναν καβγά που είχα με τον Φουκς, πήγα με τον Κλέαρχο στην Αθηναία για φαγητό. Κούκλοι και οι δύο, σηκωθήκαμε να χορέψουμε και ξαφνικά μπαίνει μέσα ο Αριστείδης. Μας βλέπει, μας δείχνει ότι μας είδε και φεύγει. Ο γάμος μου με τον Αριστείδη ήταν μία περίεργη στιγμή. Με φόβισε και λίγο, μου άρεσε κιόλας. Δεν το είχαμε σαν όνειρο να παντρευτούμε, κανένας από τους δυο μας. Συνήθως οι γυναίκες σκαλίζουν εντέχνως το θέμα του γάμου. Αφού μου το πρότεινε, εκ των υστέρων σκέφτηκα το «γιατί». Ένιωσε απειλή από τον Κονιτσιώτη και τους επίδοξους γαμπρούς και ήθελε να με έχει σίγουρη». Ο Κλέαρχος Κονιτσιώτης πέθανε στις 9 Οκτωβρίου 1989, σε ηλικία μόλις 63 ετών.

Περιμένουμε σχόλια, απόψεις και παρατηρήσεις στο mail μας