• Διαφορετικές μέρες
• Αυτή ήταν η εμπειρία την ημέρα του αγώνα
• Ζώα με μηδενική αξία
• Εκείνη η μοιραία μέρα
• Προειδοποίηση
• Το τώρα

Η πιο χρονοβόρα δικαστική υπόθεση στη νομική ιστορία της Βρετανίας ολοκληρώθηκε την Τρίτη, στις 26 Απριλίου του 2016. Η βαρύτητα του γεγονότος σε συνδυασμό με τις δεκαετίες που πέρασαν και την εναλλαγή των κατηγοριών, το κάνουν ακόμα περισσότερο φρικιαστικό. Την επόμενη της απόφασης μετά από 27 χρόνια αναμονής, οπαδοί συγκεκριμένης ηλικίας φαντάζονται το πως θα ήταν πραγματικά ο καθένας από εμάς, τους μαθημένους στα ασφαλή γήπεδα, σε μια δεκαετία αμέλειας και ασέβειας.

Για το λόγο αυτό, για όλες τις στιγμές φόβου του παρελθόντος και της κουλτούρας του πένθους αυτή η απόφαση, έστω και καθυστερημένα, θα πρέπει να ερμηνευτεί ως λύτρωση. Πρώτα και κυριότερα για τους συγγενείς των οικογενειών που είχαν ανάμιξη στην τραγωδία, αλλά επίσης για όλους όσοι ήταν εκεί στα 80s και προσπαθούσαν να ακολουθήσουν την ομάδα τους σε μια δεκαετία κινδύνου, βρωμιάς και παρακμής.

Διαφορετικές μέρες

Σε αντίθεση με την άποψη που κυριαρχεί στα σημερινά social media, με εξαίρεση τα τελευταία πέντε χρόνια, ο δρόμος του οπαδού της Μάντσεστερ Σίτι δεν ήταν ακριβώς στρωμένος με ροδοπέταλα. Στα 80s, για την ακρίβεια, δεν είχε απολύτως καμία σχέση με αυτό.

Ενώ οι τελευταίες νότες των Sister Sledge και του Boney M έφθιναν και ανέτειλαν οι σκληροί ήχοι των 80s, το ποδοσφαιρικό τοπίο άρχισε να αλλάζει δραματικά. Θα έκανε το ίδιο και μετά το Χίλσμπορο, γεννώντας το μερικές φορές αποστειρωμένο, αλλά πάντα ασφαλές περιβάλλον, στο οποίο παρακολουθούμε τα ματς σήμερα. Αλλά πρώτα ήρθε αυτή η σκληρή, ζαλιστική αλλαγή προς το χειρότερο. Το πολύ χειρότερο.

Οι σποραδικοί γηπεδικοί καυγάδες και η κοινή παρουσία στις κερκίδες ξεκίνησαν να εξαφανίζονται όταν τα πεδία μαχών έγιναν μεγαλύτερα, πιο σοβαρά και πιο οργανωμένα. Αυτή η δυσάρεστη εξέλιξη συνέβη παράλληλα με τη σταδιακή αποσύνθεση των γηπέδων, τη νέα βίαιη στάση της αστυνομίας και των τοπικών αρχών, καθώς και την εξάπλωση της βαθιάς ριζωμένης οικονομικής ύφεσης στη χώρα.

Αν ήσουν αρκετά άτυχος για να ζήσεις σε μία από της μεγάλες περιοχές της βαριάς βιομηχανίας στην Αγγλία, θα μπoρείς να επαναφέρεις στο μυαλό σου την αυξανόμενη φτώχεια και την απελπισία, σε μια χώρα διαιρεμένη από την κυβέρνηση Τόρι, η οποία έβλεπε ως ασθένεια της κοινωνίας την δύναμη των συνδικάτων, τις απεργίες, τα σε παρακμή ορυχεία κάρβουνου και ατσαλιού, την ανεργία και τις ποδοσφαιρικές μάχες. Για να κάνουν πράξη την αλλαγή που ήθελαν, η κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ σήκωσε τη σιδερένια γροθιά της, χωρίς να νοιαστεί ούτε στιγμή να την καλύψει με βελούδινο γάντι.

Ο ανελέητος πόλεμος στην βιομηχανία των ορυχείων, η κίνηση για διάλυση των μεγαλύτερων χυτηρίων χάλυβα και εργοστασίων κλωστοϋφαντουργίας, καθώς και η εξουδετέρωση της μάζας των μουσκεμένων ποδοσφαιρικών οπαδών, έδειχνε να αποτελεί τη μέθοδο που η κυβερνώσα ελίτ της Θάτσερ επέλεξε για να δείξει τη δύναμή της. Δεν υπήρχε συζήτηση. Τα σκουλήκια έπρεπε να εξολοθρευτούν και να μείνουν εκτός από μια κοινωνία έτοιμη να δεχθεί ένα εξαναγκαστικό λίφτινγκ.

Αυτή ήταν η εμπειρία την ημέρα του αγώνα

Το να πηγαίνεις γήπεδο έγινε εφιάλτης αντί για περιπέτεια. Για όλους εμάς που ζήσαμε τα εφηβικά μας χρόνια στα 80s, παρέμεινε ένα είδος ψυχεδελικού ημερήσιου διαλείμματος, ωστόσο οι κοκκινίλες και οι μώλωπες πλέον προέρχονταν από κοψίματα, χτυπήματα και από την ακτινοβολία του ήλιου από την τεράστια τρύπα στην οροφή στην εξέδρα φιλοξενούμενων. Δεν ήταν μόνο ο φόβος μην σε πιάσουν οι γηπεδούχοι χούλιγκαν που έστελνε ένα ρίγος στη σπονδυλική σου στήλη όταν κατέβαινες από το τρένο στο Μίντλεσμπρο, το Νοτιγχαμ ή το Ντέρμπι. Ήταν το πως θα σε αντιμετώπιζε η αστυνομία επίσης. Ξαφνικά, υπήρχαν δύο εχθροί και ο δεύτερος ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που ήταν εκεί για να σε προστατέψουν.

Για μια χρονική περίοδο, τα Δυτικά Μίντλαντς και το Νότιο Γιορκσάιρ άρχισαν να φτιάχνουν όνομα σε αυτή την κατεύθυνση. Μια εκδρομή στη Βίλα ή την Κόβεντρι, ή στις ομάδες του Σέφιλντ, θεωρούταν πιο επικίνδυνη λόγω της προσέγγισης των τοπικών αστυνομικών δυνάμεων. Περιμένοντας στην ουρά έξω από το ίδιο Leppings Lane End που κόστισε τη ζωή στους 96 οπαδούς της Λίβερπουλ, παρατήρησα έναν νεαρό αστυνομικό να πλησιάζει έναν πατέρα με τον επτάχρονο γιο του, επιθετικά να παίρνει ένα κουτάκι κόκα-κόλα από τον νεαρό και να χτυπάει τον πατέρα όταν διαμαρτυρήθηκε.

Ακόμα κι αν δεν επιτρεπόταν να πάρει αναψυκτικό μέσα στο γήπεδο, ο μικρός Τζόνι μάλλον ήταν πιθανό να εξελιχθεί σε... κάθαρμα, γιατί αλλιώς είχε όλο το χρόνο να τελειώσει το αναψυκτικό του στις άβολες ουρές της Σέφιλντ Γουένσντεϊ. Ο αστυνομικός δεν άκουγε κουβέντα.

Ζώα με μηδενική αξία

Εικόνες σαν αυτή φυσικά δεν ήταν σπάνιες. Και κάθε εβδομάδα επιστρέφαμε για περισσότερα. Κάθε βδομάδα γυρίζαμε για να κάνουμε το ίδιο, μέσω υγρών σκοτεινών δρόμων, μόνο και μόνο για να έχουμε την ικανοποίηση να στοιβαχτούμε βίαια σε υπερπλήρεις κερκίδες, με σύρμα και τεράστιους φράχτες μπροστά και στο πλάι, κάνοντας τη θέαση δύσκολη και τις συνθήκες σαν να είσαι φυλακισμένος σε εχθρικό στρατόπεδο. Σε αυτό το σκληρό, χωρίς ίχνος χιούμορ περιβάλλον, θα στριμωχνόσουν, θα σπρωχνόσουν ξανά και ξανά, θα έβλεπες αντικείμενα να σου κατάσχονται χωρίς αιτία και θα έπρεπε να περιμένεις πριν και μετά το ματς, όποτε εκείνοι έκριναν απαραίτητο.

Σε κανένα σημείο δεν αισθανόσουν σαν πελάτης ή πολύτιμος θαμώνας. Σε κανένα σημείο δεν υπήρχε δημόσιος φορέας για να διαμαρτυρηθείς ή να πεις την άποψή σου. Ήταν τότε που δημιουργήθηκε το κίνημα των fanzine, μέσα από έναν βαθύ και έντονο εκνευρισμό, αφού η φωνή σου για τις αυθαιρεσίες της κυβέρνησης στα γήπεδα δεν μπορούσε να εισακουσθεί με κανέναν τρόπο.

Σε αυτούς τους καιρούς απόγνωσης, τα νυχτερινά εκτός έδρας ματς ήταν μια ιδιαίτερη ευχαρίστηση. Το να σε κρατούν πίσω από τεράστιες ξύλινες πόρτες στη βροχή, την ώρα που τα καλόπαιδα της Μίλγουολ μοιράζονταν τριγύρω από το Cold Blow Lane είναι μια συγκεκριμένη ζωντανή ανάμνηση, όπως επίσης και όταν μας άφηναν μόνους στους παγωμένους, σκοτεινούς δρόμους γύρω από το Μολινό, το Μπέιζμπολ Γκράουντ, το Λιντς Ρόουντ και το Έλαντ Ρόουντ.

Δεν υπήρχαν εξέδρες με μπάντες, δεν υπήρχαν παιδιά να παίζουν στα πάρκα ούτε λαμπερά πολυκαταστήματα για να προσφέρουν καταφύγιο. Μόνο γραμμές αστυνομίας, κατάμαυροι δρόμοι και μακρινά ουρλιαχτά σειρήνων και σπασμένων τζαμιών.

Εκείνη η μοιραία μέρα

Την ημέρα του ημιτελικού στο Χίλσμπορο, εκείνοι που ακολουθούσαν τη Σίτι στις κακοτοπιές μιας ακόμα δύσκολης σεζόν στη δεύτερη κατηγορία, μεταφέρονταν σε μεγάλες μάζες στο Ιγουντ Παρκ. Στο τότε Ιγουντ Παρκ οι κερκίδες ήταν σκοτεινές, υπήρχαν ψηλοί μεταλλικοί φράχτες και στη συγκεκριμένη περίπτωση, παραγεμισμένα paddocks. Η λέξη paddock είναι στην πραγματικότητα περίεργη, χαμένη σε μια άλλη εποχή (σ.σ. η πραγματική της ερμηνεία είναι ο περιφραγμένος χώρος που περιορίζονται τα άλογα). Υπήρχαν στο Γκούντισον Παρκ, στο Βίλα Παρκ και στο Ίγουντ Παρκ, μικρά κομμάτια κερκίδας, όπου η ατμόσφαιρα ήταν συνήθως τρομερή, αλλά το στρίμωγμα ήταν πολύ επικίνδυνο όταν ο κόσμος ορμούσε μέσα ή έξω.

Η κατάσταση στο Ίγουντ στον ήλιο εκείνου του ανοιξιάτικοι απογεύματος μπορούσε να επιφέρει μια καταστροφή, ακριβώς σαν αυτή που έλαβε χώρα την ίδια στιγμή στο Χίλσμπορο. Τότε δεν το πολυσκεφτήκαμε και μέχρι να επιστρέψουμε με τα πούλμαν μας νότια, δεν καταλάβαμε τον τρόμο των όσων συνέβησαν στους οπαδούς της Λίβερπουλ που είχαν πάει να φωνάξουν για την ομάδα τους σε έναν ημιτελικό κυπέλλου.

Η σιωπηρή επιστροφή μας βρήκε όλους να αναλογιζόμαστε πόσο κοντά σε μια ανάλογη τραγωδία είχαμε βρεθεί σε παρόμοια γήπεδα σε όλη τη χώρα.

Προειδοποίηση

Το Χίλσμπορο έγινε στα τέλη της δεκαετίας ένας προορισμός γεμάτος καταστροφικά σενάρια. Είχε υπάρξει τοποθεσία σημαντικών συμφορήσεων και παραλίγο τραγωδίας στον ημιτελικό του 1981 ανάμεσα στους Σπερς και τη Γουλβς. Η Μάντσεστερ Σίτι ήταν στο Βίλα Παρκ την ίδια μέρα για να παίξει με την Ίπσουιτς στον άλλον ημιτελικό. Υπάρχουν εικόνες οπαδών της Σίτι να σκαρφαλώνουν τους γιγάντιους φράχτες για να γιορτάσουν το γκολ του αρχηγού Πολ Πάουερ στην παράταση.

Δείτε το video από το 1.40 και έπειτα

Οι οπαδοί των Σπερς στο Leppings lane End στο Χίλσμπορο βρέθηκαν σε τεράστιο κίνδυνο, λόγω των όσων έγιναν υπό τις πλήρως μη αποδεκτές συνθήκες. Ήταν Απρίλιος του '81, οκτώ χρόνια πριν το δράμα εξελιχθεί σε τραγωδία, στο ίδιο paddock της ίδιας κερκίδας του ίδιου γηπέδου. Οκτώ χρόνια αδράνειας, που οδήγησαν στον θάνατο από ασφυξία σε ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο γεμάτο πατέρες και γιους, που είχαν πάει για να ζήσουν τη μέρα της ζωής τους.

Η δίκη για την τραγωδία του Χίλσμπορο επιτέλους αποκάλυψε τη στάση της αστυνομίας απέναντι στους οπαδούς των 80ς. Ενώ η κοινωνική αποσύνθεση που σφυρηλατήθηκε από τη Θάτσερ έφερε νέα επίπεδα απόγνωσης, η αναλγησία στην αστυνόμευση σε γεγονότα όπως αυτό του Όργκριβ ή του Χίλσμπορο αντανακλούν το καθεστώς της εποχής.

​

Με τους προέδρους από το περιβάλλον των Tories, όπως τον Ντέιβιντ Έβανς της Λούτον και τον Κεν Μπέιτς της Τσέλσι να απειλούν από τιμωρίες γηπέδων μέχρι ηλεκτρικούς φράχτες, η ασφάλεια και η ελευθερία της κίνησης είχε υποτιμηθεί σε νέα, καταστροφικά επίπεδα. Η αστυνομία τροφοδοτούσε την πρόθυμη κυβέρνηση με όσα χρειαζόταν για ωθήσει το ψέμα στον δημόσιο τομέα. Ο κόσμος έπρεπε να πειστεί ότι "εμείς ήμασταν το πρόβλημα και έπρεπε να πληρώσουμε γι' αυτό".

Το τώρα

Το να υποστηρίζεις την Μάντσεστερ Σίτι στις μέρες μας είναι αντίθετο με το παρελθόν. Τα σύγχρονα πλούτη έχουν εκτοξεύσει τη Σίτι σε πρωτοφανή ύψη. Πλέον δεν βλέπουμε τη Μπάρνσλεϊ από τους φράχτες του North Stand. Αυτή τη βδομάδα ήταν η Ρεάλ Μαδρίτης, όπου 50.000 σημαίες ανέμιζαν προσφορά του συλλόγου. Όλα πολύ πολιτισμένα. Ωστόσο, όσοι από εμάς ταξιδέψουμε στην ισπανική πρωτεύουσα για το δεύτερο αγώνα των ημιτελικών θα αντιμετωπίσουμε τακτικές της αστυνομίας στο κομμάτι των φιλοξενούμενων του Σαντιάγο Μπερναμπέου που δεν θα απέχουν και πολλά χιλιόμετρα από τα όσα έγιναν στο Νότιο Γιορκσάιρ το 1989.

Η βίαιη και εχθρική επιβολή της τάξης από την αστυνομία της Μαδρίτης στο παιχνίδι των ομίλων του Champions League ανάμεσα στις δύο πλευρές τον Σεπτέμβριο του 2012, είχε ως αποτέλεσμα αρκετά ανοιγμένα κεφάλια και σπασμένα πόδια για εγκλήματα όπως το να πίνεις μπύρες όρθιος ή να τραγουδάς.

Η ποδοσφαιρική πραγματικότητα άλλαξε σημαντικά στην Αγγλία. Και ένας σημαντικός λόγος ήταν το Χίλσμπορο και η αναφορά του δικαστή Τέιλορ. Ωστόσο στο Μπερναμπέου και το Καμπ Νόου, τους ευρωπαϊκούς ναούς του ποδοσφαίρου, η μυρωδιά και η θέα της αποσύνθεσης κάνουν αισθητή την παρουσία τους.

Πληρώσαμε 95 ευρώ εισιτήριο στη Μπαρτσελόνα για να αντιμετωπίζουμε σύρματα σαν σε κοτέτσι, πανύψηλα προστατευτικά δίχτυα και γυμνό τσιμέντο, όπως ανεβαίναμε στα ύψη από σκοτεινές σκάλες για να σταθούμε ακριβώς κάτω από τον καταλανικό συννεφιασμένο ουρανό. Στη Μαδρίτη, ένα απλό σύνθημα έξω από μπαρ αντιμετωπίστηκε με γκλομπ και ξύλο.

Ας ελπίσουμε ότι δεν θα χρειαστεί μια ακόμα ποδοσφαιρική τραγωδία προκειμένου να μάθει και ο υπόλοιπος κόσμος πως να αστυνομεύει την παρουσία των φιλοξενούμενων με ευθύνη και να τους συμπεριφέρεται σαν να είναι άνθρωποι. Από τη στιγμή που το βίαιο πείραμα των 80s αποδείχθηκε χωρίς αμφιβολία λανθασμένο, η ευθύνη πρέπει να βαραίνει εκείνους που την έχουν πραγματικά και όχι της ψυχές που απλά ακολουθούν το απλό πάθος τους για το ποδόσφαιρο.