Στην οικογένεια Τσίπρα δεν είμαστε ούτε «φοκολί» ούτε gharbzadegi
Διάβασα το κείμενο του Αντώνη στο Gazzetta (Μαντήλι τεχερανικό) και επειδή τίποτα δεν κάνει τυχαία η οικογένεια Τσίπρα, και με το ντύσιμό της στο Ιράν δηλώνει θέση και άποψη, έφερα στο μυαλό μου την σύντομη ιστορία του πραγματικά επαναστατικού ρούχου των αιώνων…
Όμως όλες οι ιστορίες έχουν μια αρχή μια μέση και ένα τέλος και η ιστορία του ‘επαναστατικού’ ντυσίματος τον 19ο και τον 20ο αιώνα έχει μια ωραία αρχή…
…μια φορά κι έναν καιρό, στην Άγρια Δύση, γεννήθηκε το παγκόσμιο ρούχο, το jean. Χοντρό αμερικάνικο βαμβακερό ύφασμα (ντένιμ) βαμμένο με αμερικανικό λουλάκι και το blue jean δημιουργήθηκε σαν ένα εντελώς πρακτικό παντελόνι, για τους εργάτες των ορυχείων και τους καουμπόηδες. Τη δεκαετία του ’70, είχε ήδη γίνει το πιο δημοφιλές ρούχο στον κόσμο, αλλά και ταυτόχρονα το πιο ισχυρό σύμβολο – ένδειξη ότι κάτι πήγαινε πολύ στραβά με το Σοβιετικό οικονομικό σύστημα. Η διαφήμιση της Levi’s το έλεγε ξεκάθαρα ότι θέλει να ντύσει την υφήλιο, Γιατί οι Σοβιετικοί δεν αντέγραφαν το ‘501’ όπως είχαν αντιγράψει την ατομική βόμβα ή είχαν προηγηθεί στο διάστημα;
Εν τω μεταξύ πολύ ενδεικτικός της διαφοράς των δύο συστημάτων ήταν ο δρόμος μέσα από τον οποίο τα jeans τα οποία επίσης έδιναν ως ρούχα σε κατάδικους στις φυλακές, τελικά κυριάρχησαν στην παγκόσμια μόδα. Ο τρόπος ήταν πολύ απλός: κινηματογράφος και μάρκετινγκ. Ο Τζον Γουέιν στην ‘’Ταχυδρομική άμαξα’’ το 1939, ο Μάρλον Μπράντο στον ‘‘Ατίθασο’’ το 1953, και ο Τζέιμς Ντιν στον ‘‘Επαναστάτη χωρίς αιτία’’ το 1955. Σε αυτά μεσολάβησε και ο άντρας του Marlboro, φορώντας blue jean το 1954. Το μυστικό της επιτυχίας ήταν πάρα πολύ απλό: Το jean συνδέθηκε με τη νεανική επαναστατικότητα και τις αταξίες. Στη διάρκεια του πολέμου, ήταν το υποχρεωτικό ρούχο για όσους εργάζονταν στην αμυντική βιομηχανία. Μεταπολεμικά, έγινε το επίσημο ρούχο για τις συμμορίες μηχανόβιων και μετά πέρασε στους φοιτητές των μεγάλων Αμερικανικών πανεπιστημίων. Όμως, το jean συμβόλιζε εξέγερση ενάντια στο κατεστημένο για τους νέους όλου του κόσμου.
Η Levi’s ήταν το κεντρικό σύμβολο των jean παγκόσμια, παρότι ήδη υπήρχε η Lee και η Wrangler, όμως είχε το ίδιο αδιαπέραστο εμπόδιο που είχε και η Coca Cola: το σιδηρούν παραπέτασμα. Οι νέοι στη Σοβιετική Ένωση και γενικότερα στην Ανατολική Ευρώπη, έκαναν σαν τρελοί για jean και καθώς ήταν ένα ρούχο το οποίο θα μπορούσαν πολύ εύκολα οι Σοβιετικοί να το δημιουργήσουν και να το μετατρέψουν ως ένα σύμβολο των αρετών του σκληρά εργαζόμενου Σοβιετικού πολίτη, αρνήθηκαν να το κατασκευάσουν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά το δαιμονοποίησαν τόσο που στην πορεία φτιάχτηκε στο Ανατολικό μπλοκ η φράση «Εγκλήματα jean». Τα εγκλήματα αυτά, ήταν οι διάφορες παραβάσεις του νόμου που γινόντουσαν από οποιονδήποτε και μέσα από την επιθυμία για να αποκτηθεί με οποιονδήποτε τρόπο ένα blue jean. Αν σ’ αυτό, βάλουμε ότι στο τέλος της δεκαετίας του ’60 , αρχές του ’70, ξεκίνησε η φοβερή αναλογικά αύξηση των ατόμων ηλικίας 15 έως 25 ετών, τότε είναι εύκολο να δούμε γιατί blue jean και επανάσταση πήγαιναν μαζί.
Ξαναπηγαίνοντας στην αρχή του κειμένου να πούμε ότι οι Ισλαμιστές ισχυρίζονται ότι η κάλυψη δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα ακίνδυνο δικαίωμα εκλογής το οποίο κάποιες γυναίκες επιλέγουν ελεύθερα να ασκήσουν. Το πέπλο είναι μία ακόμα μορφή γυναικείου ενδύματος που υπάρχει στα μαγαζιά.
Τελικά, έχει σημασία τι φοράει ο καθένας. Τα δύο τεράστια οικονομικά άλματα της Δύσης, η βιομηχανική εξέλιξη και η καταναλωτική κοινωνία, είχαν σε πολύ μεγάλο βαθμό να κάνουν με τα ρούχα. Το να διαδοθεί ο δυτικός τρόπος ντυσίματος εδώ και δεκαετίες, στην ουσία, είχε να κάνει με το να διαδοθεί ο δυτικός τρόπος ζωής. Οι Ιρανοί επαναστάτες του ΑγιατολάχΧομεϊνί, αποκαλούσαν τους δυτικοποιημένους με το μειωτικό όρο ‘φοκολί’, από τη γαλλική λέξη faux-col (παπιγιόν), και γι αυτό οι άντρες στην Τεχεράνη σήμερα αποφεύγουν επιδεικτικά τις γραβάτες. Στο Ιράν μετά την Επανάσταση το 1979, ο Αγιατολάχ Χομεϊνί, επέβαλε την αντίδραση στη ‘‘μόλυνση’’ από τη Δύση (westoxification ή gharbzadegi) που είχε επιβάλει ο Σάχης και αυτό φανερώθηκε κυρίως στο ντύσιμο των γυναικών…
Η ταινία Persepolis είναι ένα από τα πιο ωραία animation films με μια πολύ ωραία ιστορία που περιέχει ‘φοκολί’ και gharbzadegi. Και σίγουρα έχει μια καταπληκτική εκτέλεση του “theeye of the tiger” με την Chiara Mastroianni…
