Όλοι και όλα μού έχουν εξηγηθεί από το λίγο μυαλό ενός ‘Ηλίθιου’…

Ανήκω στο ανύπαρκτο κόμμα αυτών για τους οποίους «έχει μεγάλη σημασία η πρώτη εικόνα που βλέπουν κάθε πρωί μόλις ανοίξουν τα μάτια τους». Και επειδή πιστεύω ότι η πρώτη εικόνα είναι καθοριστική για την κάθε καινούργια μέρα που ξεκιναει, δεν την έχω αφήσει στη τύχη της, έχω αποφασίσει να την κάνω εγώ να τυχαίνει …‘Ο Ηλίθιος’.

Διότι ο πραγματικός προφήτης που έζησε τον 19ο αιώνα δεν ήταν ο Μαρξ αλλά ο Ντοστογιέφσκι (αντικειμενικά), και το Ευαγγέλιό του είναι ‘Ο Ηλίθιος’ (υποκειμενικά).

Εδώ και χρόνια, μού έχει γίνει εμμονή- άλλωστε τι θα ήταν ο άνθρωπος χωρίς τις εμμονές του- με το που θα ανοίξω τα μάτια μου, να ρίχνω μια γρήγορη ματιά στο εξώφυλλο, και πάντα να έχω την περιέργεια ποιον χαρακτήρα από εκεί μέσα θα συναντήσω σήμερα, πέρα από τους σίγουρους που έχω ραντεβού μαζί τους*. Σε αυτή τη ζωή δεν έχει υπάρξει ούτε ένας χαρακτήρας, άντρα ή γυναίκα, που να συνάντησα ή να σχετίστηκα μαζί του, και να μην υπήρξε μέσα σε αυτό το βιβλίο, έστω και για λίγες γραμμές.

Σε αυτό βοηθάει πολύ κάτι που είναι μάλλον μοναδικό στην παγκόσμια λογοτεχνία: όλοι οι ήρωες στον ‘Ηλίθιο’ λένε μόνο την αλήθεια τους, κάτι που κατάλαβα μόνο αφού τελείωσα το βιβλίο. Στα μυθιστορήματα υπάρχουν πάντοτε κάποιοι ήρωες που λένε λόγια για να κρυφτούν ή να ξεγελάσουν, ή να μασκαρευτούν. Εδώ δεν το κάνει κανένας ήρωας και σε καμία στιγμή!

Για τις μέρες που ξυπνάω και ξέρω από πριν ότι θα είναι πολύ δύσκολες, ή ακόμα χειρότερα σε αυτές που λέω “άντε να έρθει γρήγορα το βράδυ να έχω ξεμπερδέψει από τη μαλακιά που με περιμένει σήμερα”, κάνω στο μυαλό μου μια μεγαλόφωνη ελεύθερη απόδοση, ενώ φτιάχνω καφέ, στις σελίδες 92 έως 94 (στην έκδοση ‘Ζαχαρόπουλος’ που το έχω). Είναι αυτές που ο πρίγκιπας Μίσκιν, περιγράφει στις τρεις κόρες του στρατηγού, πως ένας μελλοθάνατος, που τον πάνε για εκτέλεση στη γκιλοτίνα, έχει μοιράσει στο μυαλό του τα τελευταία λεπτά της ζωής του, για να τα ζήσει όσο πιο πολύ γίνεται. Δεν έχω διαβάσει πιο αριστουργηματική και λυτρωτική περιγραφή του χρόνου, της ζωής, του θανάτου, του μάταιου και του ασήμαντου. Έχει μεγάλη πλάκα να μονολογείς πρωί αυτά τα λόγια ενός μελλοθάνατου.

Οι πρώτες σχεδόν διακόσιες σελίδες είναι μόνο μια μέρα του Μισκιν. Άλλωστε στο βιβλίο αυτό το κριτήριο για τα γεγονότα δεν είναι η διάρκεια αλλά η διαδοχή τους… Όπως θα έπρεπε να είναι τα πράγματα δηλαδή…

*Όταν είχα σκύλο, και καθώς τότε αναγκαστικά το πρώτο που έβλεπα μόλις ξυπνούσα ήταν η μουσούδα του μέσα στη μούρη μου, τον είχα ονομάσει Μίσκιν.