Αρίθα Φράνκλιν: Respect!

Είναι σπάνιο φαινόμενο ένας καλλιτέχνης να ξεπερνάει τα στενά όρια του αντικειμένου του. Να σπάει τα τείχη της τέχνης του και να αναγνωρίζεται ως μία αειθαλής φιγούρα στο προσκήνιο της κοινωνίας. Η Αρίθα Φράνκλιν ήταν μία τέτοια καλλιτέχνης.

Στα τέλη της δεκαετίας των 60’s, η Φράνκλιν δεν ήταν απλώς παρούσα κατά τη διάρκεια των κινημάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα προσωποποίησε ακουστικά, τα εκτόξευσε συναισθηματικά με δίσκους όπως το «I Never Loved a Man the Way I Love You» του 1967 και το «Lady Soul» του 1968, απ’ όπου ξεπήδησαν ύμνοι όπως το «Respect» και το «Chain of Fools» και πότισαν το λουλούδι της επανάστασης που έμελλε να επαναπροσδιορίσει μια για πάντα την κοινωνία στις ΗΠΑ και με εμφανίσεις όπως αυτή στην κηδεία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ το 1968, όπου τραγούδησε το «Precious Lord, Take My Hand».

Το «Spirit in the Dark» του 1972 ήταν εκεί, όταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ ολοκληρωνόταν, όταν το Black Power Movement γιγαντωνόταν, όταν μία μαύρη γυναίκα από το Μέμφις του Τενεσί σκαρφάλωνε τα σκαλοπάτια της αναγνώρισης σε μια παραδοσιακά λευκοανδροκρατούμενη κοινωνία, αλλάζοντας τα γρανάζια της, αναγκάζοντάς την να σπάσει τα στεγανά της.

Η Αρίθα Φράνκλιν δεν ήταν απλώς η φωνή. Ήταν η δύναμη, η παρουσία, το εύρος. Από τα gospel στη soul, από το r&b στην τζαζ, η Βασίλισσα της Soul πάταγε σε όλες τις νότες και σ’ έκανε να πιστέψεις την αλήθεια της. Σε τραβούσε στον κόσμο της, σε πίεζε ακόμα και να αλλαξοπιστήσεις για χάρη της. Η Φράνκλιν δεν τραγουδούσε. Ερμήνευε, κήρυττε κι έπειθε. Ήταν αυτή που άνοιξε τον δρόμο για τις γυναίκες στον χώρο της και όχι μόνο.

Το 1987 έγινε η πρώτη γυναίκα που εισήχθη στο Rock and Roll Hall of Fame. Συνολικά κέρδισε 18 Grammys, πούλησε πάνω από 75 εκατομμύρια δίσκους κι αν το 1982 δεν είχε κοντέψει νε πεθάνει σε μια πτήση, με αποτέλεσμα να φοβηθεί τόσο πολύ που δεν ξαναμπήκε σε αεροπλάνο στη ζωή της, είναι δεδομένο πως θα είχε πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο σε παγκόσμιο επίπεδο. Χωρίς φυσικά να της λείπει, αυτή η παγκόσμια αναγνώριση ήρθε για τα καλά το 1998, όταν αντικατέστησε τον Λουτσιάνο Παβαρότι στην σκηνή των Grammys και τραγούδησε το «Nessun Dorma», διαλύοντας κάθε σπιθαμή αμφισβήτησης για τις φωνητικές της ικανότητες.

«Κανένας δεν ενσωματώνει πληρέστερα την σύνδεση ανάμεσα στο πνεύμα των αφρικοαμερικανών, τα μπλουζ, την r&b, το rock and roll - τον τρόπο που οι δυσκολίες και η θλίψη μεταμορφώνονται σε κάτι γεμάτο ομορφιά και ζωντάνια κι ελπίδα. Η αμερικάνικη ιστορία δακρύζει με χαρά όταν τραγουδάει η Αρίθα», έγραψε για την Φράνκλιν ο Μπαράκ Ομπάμα στο New Yorker, λίγους μήνες μετά την μυθική της εμφάνιση στα Kennedy Center Honors το 2015, όταν τίμησε την Carole King, τραγουδώντας το «(You Make me Feel Like) A Natural Woman» και αναγκάζοντας τον πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ να δακρύσει στα θεωρεία.

Ο θάνατος της Αρίθα Φράνκλιν δεν προκάλεσε έκπληξη. Ήταν γνωστό πως το 2010 διαγνώσθηκε με καρκίνο στο πάγκρεας, ενώ την τελευταία εβδομάδα είχαν κυκλοφορήσει νέα πως είναι βαριά άρρωστη. «Έφυγε» τελικά σήμερα, όμως αλήθεια, δεν θα φύγει ποτέ. Όπως και τόσοι άλλοι καλλιτέχνες που άλλαξαν την κοινωνία με το ταλέντο τους, η Φράνκλιν τραγούδησε την υστεροφημία της με μια φωνή που το περιοδικό Rolling Stone ανακήρυξε ως την καλύτερη στην ιστορία. Και αλήθεια ήταν…