Η στροφή του επαγγελματικού ποδοσφαίρου σε όλο και πιο άγνωστες αγορές, καθώς και η «έκρηξη» της διαφήμισης και του μάρκετινγκ σε πολιτικές εισιτηρίων, δικαιωμάτων παικτών και social media, τα πάντα στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο έχουν πάρει την ανιούσα από άποψη κόστους. Είναι αφελές πια να αναλύει κανείς τον αγωνιστικό ανταγωνισμό μεταξύ των ομάδων, δίχως να λαμβάνει υπόψιν το περιβάλλον στο οποίο δρουν και αναπτύσσονται.

Σύλλογοι ιστορικοί και μη, ανεπτυγμένοι κι ανερχόμενοι,με προέδρους-«λεφτάδες» και με μοντέλα λειτουργίας κάπως πιο «εναλλακτικά», όπως η Ρεάλ Μαδρίτης, η Μπαρτσελόνα, η Μπενφίκα και άλλα κλαμπ. Η είσοδος των Αράβων στην ευρωπαϊκή αγορά και οι τάσεις διεθνοποίησής τους καθιστά τους παίκτες πια ένα είδος ακριβοπληρωμένου «δούλου», που παίζει 60-70 παιχνίδια τον χρόνο, ώστε η ομάδα να ανταπεξέρχεται αγωνιστικά, μα κυρίως οικονομικά σε κάθε της υποχρέωση.

Τελικά, εκείνοι είναι που πλουτίζουν ασύστολα, με χρήματα που ξεπερνούν τη φαντασία ενός αναλυτή των ’90s, ακόμα και των ’00s, ενώ οι ομάδες «γεννούν» μεν χρέη, αλλά παράγουν και πλούτο σε μια αγορά που συνεχώς διευρύνεται. Αν για την Πρέμιερ Λιγκ τα έχουμε πει πολλάκις, αναφορικά με το ολοένα αυξανόμενο κόστος για μεταγραφές, καθώς και για τα έσοδα και τους μισθούς που δίνουν οι σύλλογοι στους παίκτες και στους προπονητές στο Νησί, η κατάσταση για τη σεζόν 2014-15 στα υπόλοιπα πρωταθλήματα (Μπουντεσλίγκα, Λα Λίγκα, Σέριε Α και Λιγκ 1), κινείται επίσης σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Η Πρέμιερ Λιγκ και μετά το… χάος

Βεβαίως, σε σύγκριση με την Αγγλία, η διαφορά είναι χαώδης. Όπως εύγλωττα δείχνουν τα γραφήματα της Deloitte, που ανέλυσε τα οικονομικά δεδομένα των «μεγάλων» πέντε ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων, μια Πρέμιερ Λιγκ «ισούται» με… δυο Μπουντεσλίγκα και τρεις Λιγκ 1! Με το σύνολο των εσόδων για τις αγγλικές ομάδες διαμορφωμένο στα 4.4 δις ευρώ, η Αγγλία βρίσκεται πολύ μπροστά απ’ τη Γερμανία (2.4), την Ισπανία (2.1), την Ιταλία (1.7) και τη Γαλλία (1.4).

Η κυριαρχία των Άγγλων απεικονίζεται και στις επιμέρους κατηγορίες των «πηγών» των εσόδων: τη μέρα των αγώνων, τα τηλεοπτικά δικαιώματα και τις διαφημίσεις. Παντού προηγείται το Νησί, αναλογικά επί του συνολικού ποσού. Αυτό αποκτά μεγαλύτερη αξία, τη στιγμή που η Μπουντεσλίγκα έχει μεγαλύτερη πληρότητα στα γήπεδά της. Αυτό σημαίνει απλά πως Άγγλοι, που επίσης συγκεντρώνουν τεράστια πλήθη στις κερκίδες, πουλάνε πιο ακριβά αυτό που «παράγουν». Το αυτό φυσικά ισχύει και για τα τηλεοπτικά δικαιώματα ανά τον κόσμο, αφού όλοι «ψοφάνε» να δουν αγώνα της Πρέμιερ, απ’ τη Σιγκαπούρη έως την Ελλάδα.

Στην Ισπανία παρατηρείται επανειλημμένως το φαινόμενο των «γιγάντων», που μόνοι τους κάνουν σχεδόν μια ολόκληρη Λίγκα. Ρεάλ, Μπαρτσελόνα και Ατλέτικο συγκεντρώνουν το 86% των συνολικών διαφημιστικών εσόδων. Εξάλλου, στην Ιταλία παρατηρούμε πως 10 ομάδες ξοδεύουν για μισθούς περισσότερο του 75% των εσόδων τους, ενώ στη Γαλλία η Παρί Σεν Ζερμέν αρκεί για να… ισοφαρίσει τις οικονομικές επιδόσεις σχεδόν όλων των υπόλοιπων ομάδων μαζί! Συγκεκριμένα, τα 481 εκατ. ευρώ εσόδων ξεπερνά τα αντίστοιχα 14 ομάδων της κατηγορίας αθροιστικά, σε σύνολο 1.4 δις…

Τα έσοδα στις μεγάλες λίγκες

Βλέποντας κάθε κατηγορία ξεχωριστά, βρίσκει κανείς πολλά κατατοπιστικά παραδείγματα της χαώδους διαφοράς που εξηγούμε παραπάνω.

Ας τα δούμε επιγραμματικά:

1) Στην Αγγλία απ’ τη μέρα των αγώνων τα ταμεία γεμίζουν κατά 768 εκατομμύρια, 18% των συνολικών. Στην Ιταλία και στη Γαλλία το ποσοστό αντιστοιχεί στο 12%, σε πολύ μικρότερα μεγέθη, στη Γερμανία στο 22% και στην Ισπανία στο 21%.

2) Τα χαμηλά έσοδα απ’ την τελευταία κατηγορία στην Ιταλία οφείλονται και στο χαμηλό ποσοστό ιδιοκτησίας των γηπέδων. Μόλις το 52% απ’ αυτά ανήκουν στους συλλόγους, που έτσι τα εκμεταλλεύονται πλήρως. Τα μισά ανήκουν σε Δήμους ή στο κράτος, οπότε μοιράζονται και τα έσοδα. Στην Αγγλία του 96% και στη Γερμανία του 90% τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους…

3) Η όποια διαφορά ανάμεσα στις κατηγορίες καλύπτεται ή δημιουργείται αναλόγως, απ’ τα τηλεοπτικά δικαιώματα. Στην Πρέμιερ, το 58% των εσόδων των ομάδων έρχεται από κει, ενώ αντίθετα, το 31% της Γερμανίας, το 48% της Ισπανίας και το 44% της Γαλλίας είναι αρκετά παρακάτω. Εντύπωση προκαλεί το 61% της Ιταλίας, που πάντως παίρνει τόσο μεγάλη θέση στην «πίτα» λόγω των χαμηλών διαφημιστικών και των εσόδων απ’ τη χρήση των γηπέδων. Εξάλλου, στη Serie A προσέρχεται ο μικρότερος αριθμός φιλάθλων.

4) Τέλος, απ’ τον πακτωλό χρημάτων που δημιουργείται μέσα απ’ τις ποδοσφαιρικές δραστηριότητες στη Γηραιά Ήπειρο, το 89% των χρημάτων καταλήγει σε μισθούς ποδοσφαιριστών, παικτών και υπαλλήλων των ομάδων. Αυτό σημαίνει πως συνολικά οι επενδύσεις για εγκαταστάσεις υποβαθμίζονται, ενώ πέρα απ’ την υπερτιμολόγηση των πρωταγωνιστών, οι ομάδες κεφαλαιοποιούν την επιστημονική κατάρτιση επαγγελματιών του χώρου, τόσο σε αγωνιστικά θέματα, όπως ειδικούς σκάουτς, αναλυτές, αλλά και εμπορικής κατεύθυνσης επαγγέλματα.

Τα «χοντρά λεφτά» στην Πρέμιερ Λιγκ

Η πρώτη διαπίστωση αρκεί για να… τερματίσουμε κάπου εδώ την ανάγνωση των στοιχείων, δίχως περαιτέρω ανάλυση: Απ’ τη σεζόν 2016-17, τα έσοδα της Πρέμιερ Λιγκ απ’ την πώληση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων εκτός Αγγλίας θα ξεπερνά τα ΣΥΝΟΛΙΚΑ έσοδα των υπόλοιπων τεσσάρων πρωταθλημάτων!

Εξ ου και οι τεράστιοι μισθοί που δίνονται σε παίκτες στο Νησί. Απ’ το 58% της σεζόν 2013-14, το ποσοστό των χρημάτων που δίνονται ως απολαβές ανέβηκε το 2014-15 στο 61%. Κι όμως, χαμηλότερα ποσά ξοδεύονται μόνο στη Γερμανία! Ισπανοί, Ιταλοί, ακόμα και Γάλλοι, δίνουν περισσότερα χρήματα απ’ τα έσοδά τους για αμοιβές, ενώ παντού, με εξαίρεση τη Λα Λίγκα, οι αριθμοί ανεβαίνουν χρόνο με το χρόνο.

Για την επόμενη δε σεζόν, τα συνολικά έσοδα της Premier League, της Bundesliga, της La Liga, της Serie A και της Ligue 1 θα ξεπερνούν τα 15 δις ευρώ…

Τσάμπιονς Λιγκ, αποκλειστικά για πλούσιους

Τελευταίο αφήσαμε έναν πίνακα εκτός των στοιχείων της Deloitte, που όμως επίσης εξηγεί πολλά για τον ανταγωνισμό στο υψηλότερο επίπεδο, το Τσάμπιονς Λιγκ. Τα ραμμένα «αστέρια» στις φανέλες των ομάδων συνεπάγονται αυτονόητα συμμετοχή σ’ ένα ξέφρενο «πάρτι» εκατομμυρίων και όποιος δίνει ανελλιπώς το «παρών», μόνο κερδισμένος βγαίνει.

Παρότι η εντύπωση πως δημιουργείται είναι πως οι εκπλήξεις φθίνουν με το πέρασμα των χρόνων, στην πραγματικότητα ανέκαθεν ήταν δύσκολη υπόθεση, εκτός φυσικά αν συζητάει κανείς σε βάθος 30 ή 40 ετών και παραπάνω. Απ’ το ζευγάρι Πόρτο-Μονακό και την παρουσία της Βαλένθια και της Λεβερκούζεν σε τελικό, έκτοτε τη μερίδα του λέοντος σε κατακτήσεις του Τσάμπιονς Λιγκ και της πορείας ως το τέλος έχουν ομάδες που ανήκουν στην οικονομική ελίτ.

Ενδεικτικά, η Ίντερ είναι η ομάδα με τη χαμηλότερη θέση τα τελευταία 11 χρόνια (9η) που σήκωσε το τρόπαιο με τα μεγάλα «αυτιά». Μπαρτσελόνα, Ρεάλ, Μπάγερν, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και Τσέλσι φιγούραραν στην 5άδα των πλουσιότερων όταν το κατάφερναν, ενώ ακόμα και η παρουσία της Ατλέτικο ή της Ντόρτμουντ σε τελικό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί έκπληξη, αφού δεν έπεφταν κάτω απ’ τη 12άδα ή τη 15άδα των πιο εύρωστων οικονοπμικά συλλόγων. Η Σάλκε (10η το 2011) και η Λυών (14η το 2010) που έφτασαν ως τα ημιτελικά.

Συμπερασματικά, το παιχνίδι εξελίσσεται συνεχώς σε ανταγωνισμό για δυνατά «πορτοφόλια». Είτε στο γαλλικό πρωτάθλημα, όπου η Παρί «παίζει» μόνη της, είτε στην Ιταλία, που η Γιουβέντους, λόγω γηπέδου, έχει ξεφύγει απ’ τον ανταγωνισμό, είτε στην Αγγλία, όπου 4-5 ομάδες ξοδεύουν πάνω-κάτω τα ίδια, πάντα ξεχωρίζουν ορισμένοι σύλλογοι, που διακρίνονται σε συχνότερα, τόσο εντός των «τειχών», όσο και εκτός. Οι «φτωχοί συγγενείς» μπορεί να βλέπουν τα ταμεία να γεμίζουν περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν, όμως σε κάθε περίπτωση, δεν παύουν να βρίσκονται μερικά βήματα πίσω.

Πηγή στοιχείων: Deloitte Annual Report