Μια επένδυση 1/3 Νέιμαρ στην ακαδημία, που δείχνει ότι και το high end ποδόσφαιρο αλλάζει

Περίπου 20 μέρες πίσω, την 21η Αυγούστου, όταν η Μπάγερν προσκάλεσε περίπου 300 μέλη της υψηλής κοινωνίας της γερμανικής αγοράς και 100 δημοσιογράφους για να τους παρουσιάσει το FC Bayern Campus, τη νεόδμητη βάση της ακαδημίας της, η οποία κόστισε – μόνο για κατασκευή – περί τα 70 εκατ. ευρώ και δημιουργήθηκε σε διάστημα περίπου 2 ετών για να στεγάσει όλα τα τμήματα της ακαδημίας, η ευρωπαϊκή αγορά αντιλήφθηκε τον συμβολισμό ακόμη και της επιλογής της χρονικής στιγμής για τα εγκαίνια, τα οποία έγιναν πριν από την λήξη μιας μεταγραφικής περιόδου κατά της οποίας τη διάρκεια οι Πρωταθλητές Γερμανίας ξόδεψαν περίπου 120 εκατ. ευρώ και δεν ήταν ούτε ανάμεσα στους πρωταγωνιστές ούτε ανάμεσα σε αυτούς με τα ακριβότερα ψώνια αυτού του καλοκαιριού, ως ένα σαφές μήνυμα ότι η διοίκηση της Μπάγερν αλλάζει εποχή: εγκαταλείπει την προσπάθεια να συναγωνίζεται σε επενδύσεις ρόστερ τους άλλους βασικούς διεκδικητές του Champions League και επιλέγει να κάνει, με προσδιορισμένο ετήσιο στόχο, αυτό που δεν έχει καταφέρει να κάνει στη διάρκεια της τελευταίας 7ετίας, να παράγει και συγχρόνως να προβιβάζει στον κορμό 11αδας έναν “απόφοιτο” κάθε χρόνο. Για έναν σύλλογο που πρέπει να γυρίσει πίσω στο 2010 για να δει τον τελευταίο απόφοιτο της ακαδημίας της να τα καταφέρνει πραγματικά στην πρώτη ομάδα, τον Νταβιντ Αλάμπα, ο στόχος που προσδιόρισε την ημέρα των εγκαινίων ο Καρλ Χάιντζ Ρουμενίγκε (“ένας παίκτης για την πρώτη ομάδα κάθε χρόνο”) είναι, το λιγότερο, φιλόδοξος. Είναι όμως και αναγκαίος.

Η Μπάγερν, ένας σύλλογος που είχε την “αγοράζω τους καλύτερους που μπορώ και φτιάχνω με αυτούς μια ομάδα από την οποία απαιτώ τους εγχώριους τίτλους και μια μακρά πορεία στο Champions League” νοοτροπία, μοιάζει να στρίβει το τιμόνι. Ισως όχι τυχαία, στα εγκαίνια του Bayern Campus ο δήμαρχος του Μονάχου, Ντίτερ Ράιτερ σχολίασε ότι “όλο αυτό είναι η τέλεια βάση εκπαίδευσης ποδοσφαιριστών και δεν κόστισε ούτε μισό Νέιμαρ”, προτού ο πρόεδρος του κλαμπ, Ούλι Χένες δηλώσει ότι “αυτό το προπονητικό κέντρο δίνει μια απάντηση στην επικρατούσα μεταγραφική τρέλα και στην εκτόξευση των τιμών και των αμοιβών των ποδοσφαιριστών και είμαι πεπεισμένος ότι η Μπάγερν θα δώσει τη σωστή απάντηση σε σχέση με την ιδανική μέθοδο ανάπτυξης ενός ποδοσφαιρικού συλλόγου”.

Σκέψου το λίγο, 75 στρέμματα γης, στα οποία απλώνονται ένα κλειστό γήπεδο μπάσκετ, οκτώ ποδοσφαιρικά γήπεδα και ένα στάδιο 2.500 θεατών, και ένα κτήριο με γραφεία για τους 75 εργαζόμενους και 35 διαμερίσματα μόνιμης διαμονής ποδοσφαιριστών κόστισε, για να κατασκευαστεί, λιγότερο από το 1/3 της μεταγραφής του Νέιμαρ.

Πέντε χρόνια πίσω, όταν επί των ημερών της προεδρίας του Ρουμενίγκε η Ενωση Ευρωπαϊκών Συλλόγων (ECA), είχε πραγματοποιήσει την τελευταία εμπεριστατωμένη μελέτη για τις αντιλήψεις, τον τρόπο και τα κόστη λειτουργίας των ακαδημιών στους ευρωπαϊκούς συλλόγους με μια έρευνα σε 96 συλλόγους από 41 κράτη, η Μπάγερν δεν ήταν μέλος του 30% των συλλόγων που ξόδευαν περισσότερα από 3 εκατ. ευρώ ετησίως για την ακαδημία τους. Ξόδευε τότε ακριβώς 3 εκατ. ευρώ ανά σεζόν για την ακαδημία της. Εκτοτε προφανώς άλλαξαν πολλά στον τρόπο που αντιλαμβάνεται η διοίκηση της Μπάγερν την νέα πραγματικότητα, δεδομένου άλλωστε ότι η σημερινή διοίκηση, που είναι ίδια με τη χθεσινή, σκέφτηκε και πάνω στην ορθότητα των επιλογών που έκανε κατά τη διάρκεια της τελευταίας 5ετίας.

Στη δεδομένη στιγμή η Μπάγερν γίνεται η πρώτη εκ των βασικών διεκδικητών του Champions League που δηλώνει ότι αλλάζει στρατηγική και παύει να πλειοδοτεί για τα τελευταία μοντέλα της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής αγοράς. Το πολυεπίπεδο σοκ που δέχθηκε η αγορά από την μεταγραφή του Νέιμαρ στέκεται ικανό να επηρεάσει ή και να διαφοροποιήσει πλήρως τη στρατηγική ακόμη και των μεγαλύτερων παικτών της ευρωπαϊκής αγοράς.

Μια 5ετία πίσω, στον καιρό της έρευνας της ECA, που είναι και η τελευταία τόσο μεγάλου εύρους και τόσο υψηλής πιστοποίησης, δεδομένου ότι όλοι οι σύλλογοι παρέδωσαν οικονομικά στοιχεία και εσωτερικά δεδομένα, μόλις το 50% των συλλόγων που συμμετείχαν απάντησαν ότι η προτεραιότητα της ακαδημίας τους ήταν “η δημιουργία υπεραξιών”. Και ήταν μόλις το 60% που αντιλαμβανόταν την ακαδημία ως μια σημαντική πηγή εσόδων και όχι εξόδων. Μια αντίστοιχη έρευνα στη σημερινή στιγμή θα έδειχνε ότι είναι ισχυρή πλειοψηφία οι σύλλογοι που βάζουν σε προτεραιότητα την παραγωγή ποδοσφαιριστών.

Πώς δουλεύουν οι σύλλογοι των οποίων η ακαδημία παρουσιάζει κερδοφορία από πωλήσεις ή τουλάχιστον επιτυγχάνει τον άλλο βασικό στόχο, να βάζει απόφοιτούς της στον κορμό ενδεκάδας της πρώτης ομάδας; Σύμφωνα με την έρευνα της ECA, το 50% αυτών των συλλόγων αλιεύει ταλέντα μέσα από ένα δίκτυο συνεργαζόμενων ερασιτεχνικών σωματείων σε όλη τη χώρα καταγωγής του. Το 66% των συλλόγων έχει διευθυντή ακαδημίας που συμμετέχει σε όλες τις συσκέψεις του τεχνικού επιτελείου του συλλόγου. Το 40% των συλλόγων υποχρεώνει τον προπονητή της πρώτης ομάδας να συμμετέχει στις συνεδριάσεις του τεχνικού συμβουλίου της ακαδημίας. Το 66% των συλλόγων βάζει τον τεχνικό διευθυντή και το τεχνικό επιτελείο της ακαδημίας να λαμβάνουν εκείνοι τις αποφάσεις επιλογής των παικτών που θα προωθηθούν στην πρώτη ομάδα και όχι τον προπονητή της πρώτης ομάδας. Για το 80% αυτών των συλλόγων ο τεχνικός διευθυντής της ακαδημίας λογίζεται ως ο δεύτερος πιο σημαντικός εργαζόμενος μετά τον προπονητή της πρώτης ομάδας.

Ποια είναι τα βασικά κόστη μιας επιτυχημένης ακαδημίας; Το περίπου 30% του προϋπολογισμού των “κερδοφόρων” ή επιτυχημένων με βάση την τροφοδότηση της πρώτης ομάδας ακαδημιών δαπανάται στις αμοιβές του επιτελείου των ανθρώπων που δουλεύουν σε αυτές. Το 15% πηγαίνει στις εγκαταστάσεις και το 15% στις αμοιβές των ποδοσφαιριστών. Το 75% των συλλόγων έχει επιτύχει τη συνύπαρξη της πρώτης ομάδας με την ακαδημία στον ίδιο τόπο, όχι για να επιτύχει οικονομίες κλίμακας αλλά για να παρακινούνται και να εμπνέονται οι μικροί από τους μεγάλους. Το 75% των συλλόγων έχει συνάψει σχέσεις και έχει αναπτύξει συνεργασίες με σχολεία, προκειμένου να φροντίζει για την μόρφωση των παιδιών και να τα διευκολύνει, ενώ το 50% έχει αναπτύξει τέτοιους δεσμούς συνεργασίας με πανεπιστήμια. Το 50% των συλλόγων που συμμετείχαν στην έρευνα είχε ήδη από το 2012 δημιουργήσει προοπτική ακαδημαϊκών σπουδών που συνδυάζονταν με το προπονητικό πρόγραμμα και τις υποχρεώσεις των νεαρών ποδοσφαιριστών.

Πώς συγκεντρώνονται και από πού κατάγονται οι ποδοσφαιριστές; Στην πλειονότητα των συλλόγων το 95% των παιδιών έχει την υπηκοότητα της χώρας – έδρας του συλλόγου, ενώ περίπου το 75% των παιδιών κατάγεται και ζει σε περιοχές σε ακτίνα περίπου 50 χιλιομέτρων από την έδρα του συλλόγου. Το 60% των συλλόγων έχει αλλοδαπούς ποδοσφαιριστές στην ακαδημία, αλλά αυτοί δεν ξεπερνούν το 5% των παιδιών, με εξαιρέσεις σαν την Σπόρτινγκ Λισαβόνας, της οποίας τουλάχιστον το 10% των παιδιών που εισάγονται είναι Βραζιλιάνοι.

Και πού δίνουν έμφαση οι σύλλογοι κατά την εκπαίδευση; Το 60% των ακαδημιών δίνει πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην βελτίωση της τεχνικής και την κατανόηση της τακτικής και λιγότερο στη δουλειά στη φυσική κατάσταση. Το 66% εστιάζει στην ατομική βελτίωση και αφήνει σε δεύτερο πλάνο την βελτίωση της ομαδικής τεχνικής και της ομαδικής απόδοσης. Η πλειοψηφία διατηρεί σταθερό σχηματισμό και δεν τον αλλάζει κάθε φορά που αλλάζει προπονητής στην πρώτη ομάδα. Το 4-3-3 (52%) και το 4-4-2 (28%) είναι οι πιο δημοφιλείς σχηματισμοί. Στην πλειονότητα της προχωρημένης ποδοσφαιρικής Ευρώπης το αποτέλεσμα και η θέση κατάταξης της ομάδας όχι απλώς δεν είναι αυτοσκοπός αλλά συχνά γίνεται ο λόγος απομάκρυνσης ενός προπονητή που δίνει την εντύπωση ότι νοιάζεται να φτιάξει βιογραφικό και όχι ποδοσφαιριστές. Πάνω από το 50% των συλλόγων συνεργάζεται με ψυχολόγο που παρέχει πνευματική υποστήριξη στα παιδιά, ενώ το περίπου 60% προσφέρει κοινωνική υποστήριξη στους νεαρούς ποδοσφαιριστές και της οικογένειές τους, προκειμένου εκτός των άλλων να ενημερώνει τον σύλλογο για την οικογενειακή κατάσταση και το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει το παιδί.

Μια πενταετία πίσω περίπου το 50% των συλλόγων που συμμετείχαν στην έρευνα ξόδευαν λιγότερο από το 6% του ετήσιου προϋπολογισμού τους στην ακαδημία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ομάδας των επιστημόνων που έκαναν την έρευνα το 2012, μια αντίστοιχη έρευνα σήμερα θα έδειχνε ότι ο μέσος σύλλογος σήμερα διαθέτει περισσότερο από το 10% του προϋπολογισμού του. Κι αυτή η εκτίμηση είχε διατυπωθεί από το 2012, διότι η ετήσια αύξηση του μπάτζετ των ακαδημιών στην διάρκεια της προηγούμενης πενταετίας (2007-'12) ήταν θεαματική, δηλωτική της αλλαγής της αντίληψης για τον τρόπο και το κόστος λειτουργίας των ακαδημιών.

Υπάρχουν γενικοί κανόνες επιτυχίας μιας ακαδημίας συλλόγου; Σύμφωνα με την μελέτη, ο γενικός κανόνας λέει ότι τουλάχιστον 6 απόφοιτοι της ακαδημίας, δηλαδή παιδιά που θήτευσαν για τουλάχιστον 5 χρόνια στην ακαδημία, πρέπει να συμμετέχουν τακτικά στα ματς της πρώτης ομάδας, να είναι στον κορμό ενδεκάδας, διαφορετικά κάτι δεν πάει καλά. Οι ακαδημίες που θεωρούνται επιτυχημένες παράγουν, κατά μέσο όρο, 30-50 ποδοσφαιριστές που φτάνουν να παίξουν σε εθνικά πρωταθλήματα. Κατά μέσο όρο, το 8,6% των παικτών ακαδημίας, δηλαδή λιγότερο από ένας στους δέκα, φτάνει να υπογράψει συμβόλαιο με την πρώτη ομάδα, να γίνει επαγγελματίας στην ομάδα που τον ανέδειξε. Το 50% των συλλόγων έχει στην πρώτη ομάδα τουλάχιστον δύο παίκτες που θήτευσαν για μια 5ετία στην ακαδημία τους.

Στον καιρό της τελευταίας έγκυρης έρευνας, το 2012, το περίπου 25% των συλλόγων ξόδευε λιγότερα από 500 χιλιάδες ευρώ στην ακαδημία. Σήμερα στη Γερμανία αυτό το ποσό δεν καλύπτει ούτε τον προϋπολογισμό λειτουργίας της β' ομάδας. Και το κόστος λειτουργίας της Μπαρτσελόνα Β και της U19 ομάδας ξεπερνά τα 10 εκατ. ευρώ.

Μερικά χρόνια πίσω αυτό που έκανε ο Αγιαξ, η Σπόρτινγκ, ή η Λανς, δηλαδή η απόλυτη προτεραιότητα στην παραγωγή & ανάδειξη ποδοσφαιριστών προκειμένου αυτοί να πωλούνται ώστε να εξελιχθεί η ακαδημία σε μια εκ των βασικότερων πηγών εσόδων έμοιαζε με προχωρημένη αντίληψη ή με επιλογή απόσυρσης από την διεκδίκηση ευρωπαϊκών και εγχώριων τίτλων. Σήμερα, στην εποχή της μετακίνησης του Νέιμαρ έναντι 222 εκατ. ευρώ και του Μπαπέ έναντι 180 εκατ. ευρώ, στην εποχή που η αγγλική αγορά τζίραρε περισσότερα από 1,5 δισ. ευρώ σε ένα καλοκαίρι, οι σύλλογοι που βάζουν σε προτεραιότητα την παραγωγή ποδοσφαιριστών και δίνουν σημασία στην ακαδημία αρχίζουν να γίνονται πλειοψηφία. Ακόμη και αν η Μπάγερν μείνει μόνο στα λόγια των εγκαινίων του Bayern Campus, η αντίληψη για το επιτυχημένο, επιχειρηματικά και αγωνιστικά, μοντέλο έχει αρχίσει να αλλάζει. Ο κόσμος της αγοράς του ποδοσφαίρου θαυμάζει τη Ρεάλ του Ζιντάν περισσότερο από την Ρεάλ των γκαλάκτικος, επειδή εντυπωσιάζεται με τη σχέση χρηματιστηριακής αξίας – απόδοσης. Αυτό το καλοκαίρι, της έκρηξης τιμών λόγω του αγγλικού τηλεοπτικού συμβολαίου και της επίδειξης των Αράβων της Παρί, μοιάζει με σημείο καμπής για την αγορά του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Η μεταγραφική παράνοια μοιάζει να δίνει στο ποδόσφαιρο τη σπρωξιά που χρειαζόταν για να αλλάξει κατεύθυνση και να επιστρέψει στις ρίζες του και να ξαναδώσει σημασία στις ρίζες του.