Ποδόσφαιρο στα συντρίμμια της Σρεμπρένιτσα

Η περίφημη δήλωση του αείμνηστου Μπιλ Σάνκλι ότι το «ποδόσφαιρο είναι πολύ σημαντικότερο από ένα θέμα ζωής και θανάτου» πιθανότατα ακούγεται καινοφανής για πολλούς. Για εκείνους ωστόσο που έχουν βιώσει τον κοινωνικό του ρόλο, τον τρόπο με τον οποίο βοηθάει άτομα και κοινωνίες ολόκληρες να σταθούν στα πόδια τους και να προχωρήσουν μπροστά, τα λόγια του μεγάλου Σκωτσέζου γίνονται βιώματα, μέρος της καθημερινότητάς τους. Ο Νέλσον Μαντέλα το είχε αποτυπώσει με τον καλύτερο τρόπο: «Ο αθλητισμός έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο, να εμπνεύσει. Τη δύναμη να ενώσει τον κόσμο με τρόπο που τίποτε άλλο δεν μπορεί. Μιλάει στη νεολαία σε μια γλώσσα που καταλαβαίνει. Ο αθλητισμός μπορεί να δημιουργήσει ελπίδα εκεί που πριν υπήρχε μόνο απόγνωση».

Στις 11 Ιουλίου του 1995 το χώμα στη Σρεμπρένιτσα της ανατολικής Βοσνίας βάφτηκε κόκκινο, στην μεγαλύτερη σφαγή στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Στρατηγός Ράτκο Μλάντιτς με τους Σερβοβόσνιους στρατιώτες του, εκτέλεσαν περίπου 8.000 Βόσνιους Μουσουλμάνους άντρες και αγόρια, ενώ εκτόπισαν βιάζοντας και βασανίζοντας περίπου 30.000 γυναίκες και παιδιά, με τους κυανόκρανους του ΟΗΕ να παρακολουθούν άπραγοι. Μαζί τους και εκπρόσωποι των ταγμάτων εφόδου από την Ελλάδα, εθελοντές που πανηγύριζαν για τη συμμετοχή τους στη φρίκη.

Η μικρή ορεινή πόλη είχε τη δική της ποδοσφαιρική ομάδα μέχρι το 1992. Η ΦΚ Γκούμπερ ιδρύθηκε το 1924 από έναν Βόσνιο και έναν Σέρβο, που δέχθηκαν να δωρίσουν τα χωράφια τους προκειμένου να γίνει το γήπεδο της ομάδας. Ξεκίνησε από τα τοπικά και έφτασε αρκετά ψηλά. Τράβηξε μάλιστα αρκετά βλέμματα στο Κύπελλο Γιουγκοσλαβίας του 1989-1990, όπου έφτασε μέχρι τους 16 της χώρας. Τότε, στη Σρεμπρένιτσα κυριαρχούσε ακόμα το βοσνιακό στοιχείο.

Ωστόσο όταν το μίσος κέρδισε και η ένταση ξεκίνησε να κλιμακώνεται, το ποδόσφαιρο σταμάτησε να λειτουργεί ως ενωτικός παράγοντας. Από τη στιγμή που τα Ηνωμένα Έθνη χαρακτήρισαν την περιοχή «ασφαλή ζώνη» τα δοκάρια σκούριασαν, οι μπάλες ξεφούσκωσαν και ο αγωνιστικός χώρος γέμισε αγριόχορτα. Η γενοκτονία άφησε μόνο Σερβοβόσνιους στην πόλη και οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι ξεκίνησαν την παλιννόστηση το 2002, οι πληγές ήταν ακόμα νωπές. «Τα μισά αγόρια που ήταν Σέρβοι έπαιζαν στη μία πλευρά του γηπέδου και οι Βόσνιοι στην άλλη. Η γραμμή της σέντρας ήταν το σύμβολο του διαχωρισμού και της έλλειψης εμπιστοσύνης που κυριαρχούσε στην πόλη», δήλωνε αρκετά χρόνια αργότερα ο αρχι-Ιμάμης στη πόλης, Νταμίρ Μπέκτιτς, στο Αl Jazzeera. Ωστόσο το ποδόσφαιρο θα λειτουργούσε επουλωτικά. «Όταν παίζεις δίπλα στον άλλον για πολύ καιρό, αρχίζεις να δίνεις μικρότερη σημασία στις διαφορές».

Το 2004, το γηπεδάκι της πόλης επανακατασκευάστηκε με ολλανδικά χρήματα μέσω ΜΚΟ και μολονότι η σύνθεση της πόλης είχε αλλάξει, ξεκίνησαν ξανά να φορούν όλοι την ίδια φανέλα. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η δημοτική αρχή. Πώς λειτούργησε όλο αυτό; Σύμφωνα με τον προπονητή Εμίρ Μπέκτιτς, που φιλοξενήθηκε επίσης πέρυσι στο αραβικό δίκτυο, εκπληκτικά. Ο Μουσουλμάνος Ίλιτς, για παράδειγμα, με τον Ορθόδοξο Χριστιανό Σέρβο Χασάνοβιτς έγιναν φίλοι στο γήπεδο, ενώ η παρουσία τους στην ομάδα τους έχει κάνει γνωστούς σε όλη την περιοχή, γεγονός που ανεβάζει την αυτοπεποίθησή τους και τους κάνει να αισθάνονται ότι αυτό που κάνουν μετράει ακόμα περισσότερο. Βλέπουν ποδόσφαιρο, έχουν πρότυπα όπως ο Τζέκο που παίζουν στην εθνική και ειδικότερα οι πιο μικροί ονειρεύονται μέσω της μπάλας να ανοίξουν τα πανιά τους.

«Κάποια παιδιά έχουν μέλη της οικογένειάς τους που σκοτώθηκαν, άλλοι πατέρες που ίσως έδωσαν τη μάχη από την άλλη πλευρά. Αυτό ωστόσο δεν τους χωρίζει πια. Έχουν καταφέρει πραγματικά να γίνουν φίλοι», προσθέτει. Οι νεότεροι δεν θυμούνται καν τον πόλεμο, βλέπουν μόνο συμπαίκτες που παίζουν μαζί τους. Έχουν συνηθίσει στις εικόνες των μαζικών τάφων, στις διηγήσεις των συγγενών, στα μνημεία. Και η ομάδα της Σρεμπρένιτσα έχει πάνω από 50 παιδιά στα μικρά της τμήματα, τα οποία συγκεντρώνουν στις κερκίδες γονείς και συγγενείς από διαφορετικές εθνικές ομάδες, που όμως έχουν κοινό στόχο. Τη νίκη της ομάδας τους.

Η ανδρική ΦΚ Γκούμπερ αγωνίζεται στην τρίτη κατηγορία του βοσνιακού ποδοσφαιρικού οικοδομήματος. Πρόπερσι βρέθηκε κοντά στην άνοδο, ενώ πέρυσι τερμάτισε έβδομη. Η παρουσία της δεν περνά απαρατήρητη από την κοινωνία. Στις 2 Απριλίου, η Ένωση Αθλητικών Δημοσιογράφων της χώρας διοργάνωσε φιλικό στη Σρεμπρένιτσα προς τιμήν της ομάδας και του ρόλου που έχει διαδραματίσει, στο οποίο συμμετείχαν μεταξύ άλλων ο πρώην παίκτης του Ολυμπιακού Μίρζα Βαρεσάνοβιτς, ο προπονητής της Εθνικής Βοσνίας, Μεχμέντ Μπαζντάρεβιτς, αλλά και ο Σέρβος πρώην επιθετικός Σάβο Μιλόσεβιτς.

Η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία έκανε μάλιστα δωρεά σε μπάλες, για να βοηθήσει τις προπονήσεις, αφού τα χρήματα είναι περιορισμένα. Οι παίκτες αναγκαστικά έχουν άλλες δουλειές, γεγονός που δεν μπορεί να κάνει την ενασχόλησή τους με το ποδόσφαιρο αμιγώς επαγγελματική, ενώ αρκετή αφήνουν την Ανατολή αναζητώντας ένα καλύτερο επαγγελματικό μέλλον. Μην έχοντας χρήματα, αναγκαστικά ο σύλλογος δεν μπορεί να κρατήσει εκείνους που επιθυμούν να αποχωρήσουν. Ο ρόλος του όμως ξεπερνά τα στενά αγωνιστικά πλαίσια. Διαχέεται σε μια κατακερματισμένη κοινωνία, ξορκίζει τα φαντάσματα του παρελθόντος και βοηθάει την αποκατάσταση.

Στο κοινό τους μήνυμα οι άνθρωποι του ποδοσφαίρου που συγκεντρώθηκαν τόνισαν ότι ο αθλητισμός ξεπερνά όλες τις προκαταλήψεις και δεν έχει σύνορα. «Η Γκούμπερ είναι ένα μοντέλο που μπορεί να ακολουθήσει όλη η Σρεμπρένιτσα και δίνει ελπίδα για το μέλλον», πρόσθεσε ο προπονητής...