Κάποτε ήταν στην πρώτη γραμμή του αθλήματος παγκοσμίως. Τώρα υπάρχουν μόνο τέσσερις Άγγλοι να κοουτσάρουν ομάδες στην τοπ κατηγορία της χώρας τους. Το FFT αναρωτιέται γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό. Που πήγαν οι Άγγλοι τεχνικοί;

Με τον Σαμ Αλαρντάϊς και την FA όλοι ξέρουν τι συνέβη. Το υλικό που έφερε ο αγγλικός Τύπος στην δημοσιότητα από τις συνομιλίες του και τα όσα γενικά αποκάλυψε έφεραν σε δυσμενή θέση τον Big Sam. Μόλις 67 ημέρες πριν την αποδέσμευσή του ο Αλαρντάις φάνταζε ο ιδανικός διάδοχος του Ρόι Χόγκτσον. Τελικώς το τουλάχιστον διετές deal του με την Εθνική κράτησε μόλις δυο και... κάτι μήνες.

Ο Γκάρεθ Σάουθγκεϊτ ως υπηρεσιακός τεχνικός ήρθε ως λύση, αλλά τώρα όσο πλησιάζουμε προς το τέλος του Νοεμβρίου, συνεχίζει να φαντάζει ως η μόνη επιλογή που μπορεί να γίνει... μόνιμη. Υπάρχουν πλέον μόλις τέσσερις Άγγλοι προπονητές στην Premier League: Άλαν Πάρντιου στην Κρίσταλ Πάλας, Μάικ Φίλαν στην Χαλ (η πρώτη του δουλειά σε τέτοιο επίπεδο), Έντι Χάουι στη Μπόρνμουθ και Σον Ντάις στη Μπέρνλι. Αυτή η κατάσταση και η διαδικασία υπάρχει εδώ και δυο εβδομάδες.

Μεταξύ των σεζόν 1946 και 1996 μόνο ο Γουόλτερ Γουιντερμπότομ - ένας άνθρωπος της FA με προηγούμενη εμπειρία ως τεχνικός - και ο Γκρέιαμ Τέιλορ ανέλαβαν την δουλειά στην Αγγλία δίχως να έχουν μεγάλες προδιαγραφές και σχετικά προπονητικά... παράσημα πριν.

Από τότε οι Γκλεν Χοντλ, Κέβιν Κίγκαν, Στιβ ΜακΛάρεν, Ρόι Χόντγκσον και για λίγο ο Σαμ Αλαρντάις όλοι πάλεψαν για τη θέση με αξιοπρεπέστατα βιογραφικά.

Πως φτάσαμε ως εδώ; Έχουν ξεχάσει αυτοί που ανακάλυψαν το ποδόσφαιρο το πως να κοουτσάρουν; Που πήγαν οι Άγγλοι τεχνικοί; Είναι σοκαριστικό όταν μεταφέρεται προς την γερμανική FA το πως τα περισσότερα κλαμπς στην Premier τα προπονούν μη Άγγλοι προπονητές. Και όμως ο Γουίλιαμ Γκάρμπουτ παρουσίασε το ποδόσφαιρο στους Ιταλούς. Ο Φρεντ Πέντλαντ είναι λατρευτός για την επιρροή του στην Ισπανία και δημοφιλέστατος στην Αθλέτικ Μπιλμπάο.

Ο Βικ Μπάκιγχαμ έχει... πιστωθεί το ότι καθιέρωσε το total football στον Άγιαξ το '50. Οι ιστορίες των επιτυχιών έχουν και συνέχεια. Από το '77 έως το 1982. Οι Μπομπ Πέισλι, Μπράιαν Κλαφ και Τόνι Μπάρτον διασφάλισαν ευρωπαϊκά τρόπαια για έξι σερί σεζόν.

Λίγο μετά, ο Τέρι Βέναμπλς γίνεται προπονητής στη Μπαρτσελόνα και ο Χάουαρντ Κένταλ στην Αθλέτικ. Κανείς όμως Άγγλος δεν κέρδισε ευρωπαϊκό τρόπαιο τότε πριν τον Τζο Φάγκαν με την Λίβερπουλ το 1984. Πολλοί Άγγλοι τεχνικοί είχαν τον τρόπο να... προκαλούν τους παίκτες τους στα αποδυτήρια και να τους δίνουν έξτρα κίνητρο. Σε επίπεδο ελίτ ποδοσφαίρου οι μοντέρνοι παίκτες ίσως να προτιμούν το καρότο από το μαστίγιο.

Αυτό κάποιες φορές ερχόταν σε αντίθεση με την προσέγγιση ξένων προπονητών. «Πρώτα πρέπει να σέβεσαι τον ανθρώπινο παράγοντα. Τον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου. Μετά τον επαγγελματία», έλεγε ο Αργεντίνος Μαουρίτσιο Ποκετίνο αφότου ανέλαβε τους Σπερς το 2014.

Η συμπληρωματική ατάκα ήταν πως «μία καλή σχέση έρχεται φυσικά όταν ξέρουν πως να φέρονται και τους το έχεις δείξει και όταν οι παίκτες ξέρουν και καταλαβαίνουν το πως πρέπει να δουλέψουν».

Είναι πλέον λογικό από ένα σημείο και μετά η Premier να ελκύει παίκτες από το εξωτερικό και προπονητές. Πολύ περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν. «Οι ξένοι προπονητές και οι ξένοι παίκτες προσέθεσαν πράγματα στην εξέλιξη των ομάδων και της Πρέμιερ», λέει ο τεχνικός της Μπέρνλι, Σον Ντάις στο FFT. «Οι οπαδοί και οι ιδιοκτήτες είναι λες και έχουν... δίψα για έναν ξένο τεχνικό. Αυτό βέβαια μειώνει τις πιθανότητες για έναν Άγγλο προπονητή. Εδώ υπάρχει ο αντίλογος. Πως θα δείξεις ότι έχεις έναν καλό Άγγλο τεχνικό όταν δεν του δίνεις ευκαιρίες να δουλέψει;», προσθέτει.

Ο Ντάις πιστεύει πως υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε αντίληψη και γεγονότα. Αναφέρθηκε μάλιστα στη συνήθεια, media και οπαδών να μιλούν για Άγγλους προπονητές και το πόσο καλοί τακτικά είναι. «Όταν εγώ ήμουν 16 θυμόμουν τους πιο πολλούς με 3-5-2. Μετά ήταν το 4-2-3-1, το 4-4-1-1 και το 4-4-2. Είναι σα βιομηχανία μόδας. Υπάρχουν τόσα διαφορετικά πράγματα. Τόσα πράγματα που πακετάρονται αλλιώς», συνεχίζει.

Για να προχωρήσει κανείς πρέπει να αλλάξει τα πράγματα. Η επόμενη γενιά των Άγγλων τεχνικών να έχει κάτι το διαφορετικό. Ο Χάουι της Μπόρνμουθ αναγκάστηκε να μπει στα... βαθιά της προπονητικής πιο νωρίς, καθώς στα 29 του χτύπησε άσχημα και εγκατέλειψε τη δράση.

Μήπως αυτό δίνει... δίψα και κίνητρο για πιο μεγάλη επιτυχία; «Είναι μία μοναδική εμπειρία», λέει ο Τζέιμι Κάραγκερ στο FFT. «Υπάρχουν άνθρωποι που καταναλώνουν 10.000 ώρες δουλειάς για να φτάσουν σε αυτό που κάνει ο Έντι. Μπήκε από πολύ νωρίς στην προπονητική και αυτό βοηθάει. Υπάρχουν και τα παραδείγματα των Βενγκέρ και Μουρίνιο. Δεν ήταν μεγάλοι παίκτες αλλά προπονητικά όμως ήταν όλα τα λεφτά στην τράπεζα.

Επίσης σκέφτομαι πως έχουν την... δίψα της επιτυχίας που λείπει από τους μεγάλους και απόλυτα καταξιωμένους παίκτες. Έχουν και το μυαλό στο κεφάλι τους και την προπονητική ποιότητα» σχολίασε.

Υπάρχει βέβαια και το μεγάλο ρίσκο. Γιατί να ρισκάρει κανείς να πάει σε μία ομάδα όπου μπορεί να φύγει έξι μήνες μετά; Για να τον γράφουν μόνο στα media;

Πως περνάμε στο επόμενο στάδιο; Με την έλευση αρκετών ξένων επενδυτών και ιδιοκτητών ομάδων υπάρχει η πεποίθηση και το πλάνο ότι πρέπει να αποκτώνται ξένοι τεχνικοί για να διαχειρίζονται τους πολλούς ξένους παίκτες. Αναφέρεται πως ορισμένοι το κάνουν και επίτηδες. Έχουν... θέμα με τους Άγγλους τεχνικούς. Η Premier έχει πολλά χρήματα και οι ομάδες είναι τόσο πλούσιες που μπορούν να κάνουν ότι θέλουν και να κλείσουν ό,τι θέλουν. Οι απαιτήσεις, οι προσδοκίες αλλά και τα χρήματα είναι παραπάνω σε σχέση με την Γερμανία.

Η Bundesliga δεν έχει το πρόβλημα των Άγγλων. Από τους 18 προπονητές της κατηγορίας οι 11 είναι γηγενείς. Μέσα και ο Νίκο Κόβατς, που αν και Κροάτης έχει ζήσει όλη του την ζωή στην Γερμανία. Στην Ισπανία έχουμε 13 γηγενείς στην πρώτη κατηγορία.

Στις δύο χώρες παρατηρείται εμπιστοσύνη και πίστη στους προπονητές τους. Και μάλιστα τεχνικούς μικρούς σε ηλικία. Το πρόγραμμα επιμόρφωσης και ανάδειξης προπονητών της FA λέγεται πως θα φέρει αποτελέσματα. Στην Γερμανία είναι πάνω από 1.500 προπονητές που έχουν δίπλωμα UEFA Pro Licence.

Από αυτούς οι 500 έχουν δουλειά. Στην Ισπανία υπάρχουν πάνω από 2.000. Η Αγγλία έχει 203 με ένα κόστος να βγάλει προπονητές στις 8.000 λίρες. Στο Νησί πάντως θεωρούν πως ο Άγγλος προπονητής με τις προσπάθειες που γίνονται θα έχει μέλλον... Υπάρχουν κόουτς που είναι φανταστικοί στο να αναπτύσσουν και να εξελίσσουν μικρούς σε ηλικία παίκτες. Είναι κάτι που κάνει κάποιος έναν τοπ τεχνικό. Χρειάζεται κανείς ταλέντο, αξία και ποιότητα για να τα βγάλει πέρα.

Η πραγματικότητα πολλές φορές μπορεί να είναι σκληρή, αλλά αυτό γίνεται διότι η Premier είναι για τους Άγγλους η κορυφαία Λίγκα στον κόσμο και το... σπίτι των τοπ προπονητών. Σε αυτό συμφωνούν και αρκετοί άλλοι.

Ο Κάραγκερ λέει στο FFT: «Κάποιοι παίκτες παραπονιούνται ότι είναι τόσο δύσκολο όλο αυτό αλλά εάν θες να γίνεις τεχνικός, αυτά είναι τα πράγματα που οφείλεις να κάνεις. Σε άλλες δουλειές είναι αυτό που λέμε εξάσκηση ή κάνει σαν δόκιμος. Σαν μαθητευόμενος».

Ο Ντάις συμφωνεί: «Υπάρχει βάθος σε αυτά τα μαθήματα. Αυτό συμβαίνει επειδή μιλάς με διαφορετικούς τεχνικούς και λαμβάνεις νέες ιδέες. Δεν θα πω και δεν θα ισχυριστώ σε καμία των περιπτώσεων πως μπορείς να κάνεις έναν προπονητή και επαγγελματία μόνο και μόνο κάνοντάς του μαθήματα. Η δουλειά αυτή έχει ιδιαιτερότητες. Όμως με πιο μεγάλη επιμόρφωση και ενημέρωση παίρνεις βοήθεια και βελτιώνεται. Η ποδοσφαιρική μου επιμόρφωση ανέρχεται στις 25.000 με 30.000 λίρες. Θα μπορούσε αυτό το ποσό να αντιστοιχήσει σε ένα πτυχίο Πανεπιστημίου ή ένα Master.

Πολλοί θα συμφωνούσαν πως ένας άνθρωπος με τέτοιο πτυχίο θα ήταν όντως πολύ έξυπνος. Έτσι με αυτό το σύστημα συν 25 χρόνια ως παίκτης μπορείς να πεις ότι επιμορφώθηκες».

Η FA δεν σταματάει το πρόγραμμα εάν οι συμμετέχοντες σε αυτό δεν αποφοιτήσουν και δεν πάρουν το δίπλωμά τους. Ο Ρόμπινσον που έχει ένα team με 26 κόουτς στις τέσσερις τοπ κατηγορίες της Αγγλίας με πεδίο ευθύνης τη χάραξη νέων στρατηγικών για την εκπαίδευση ενός προπονητή λέει πως «θέλουμε να καθιερώσουμε κάτι μακροχρόνιο. Μία μακροχρόνια διαδικασία μάθησης και επιμόρφωσης» και προσθέτει: «Θα πρέπει να... εξοπλίσουμε τους προπονητές μας με τις πραγματικές συνθήκες και ανάγκες του σύγχρονου ποδοσφαίρου.

Αυτό είναι ένα μοναδικό πρόγραμμα στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο: οι τεχνικοί των ομάδων παίρνουν την κατάλληλη βοήθεια και περνάνε από ειδικά στάδια για να έχουν το δικαίωμα και την δυνατότητα να συνεχίσουν να μαθαίνουν».

Δεν είναι μόνο η Ομοσπονδία. Η Ένωση των προπονητών των Λιγκών προσφέρει ειδικό πρόγραμμα. Το δικό της Ινστιτούτο μάθησης για ηγετικές ικανότητες και υψηλή απόδοση

Για προπονητές που έχουν τα προσόντα για να συνεχίσουν την επιμόρφωσή τους μέσα από μία σειρά από συνέδρια, workshops και ειδικά μαθήματα ομιλίας και συμπεριφοράς αλλά και διπλωμάτων με συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.

«Η εκμάθηση και η επιμόρφωση των προπονητών στην Αγγλία είναι τρομερή. Είναι εξαιρετική», λέει ο Γουόρμουθ. «Έχουν πάρει τα καλύτερα προγράμματα και... μοντέλα εκμάθησης. Χαράσσουν τον δικό τους δρόμο από εκεί και πέρα. Κάθε χώρα είναι διαφορετική. Εάν συνεχίσουν έτσι τα προγράμματά τους το μέλλον θα ανήκει μόνο στον Άγγλο προπονητή. Είναι ζωτικής σημασίας να μην χάσουν την πίστη τους σε αυτό που κάνουν», συμπληρώνει.

Χιλιάδες απόφοιτοι αναμένονται μέσα από αυτήν την διαδικασία στα επόμενα πέντε χρόνια. Θα βρεθεί λοιπόν χρόνος και χώρος για να πάει ο Άγγλος τεχνικός ξανά στην Ευρώπη για δουλειά; Ο Κάραγκερ λέει πως ναι και ότι μπορούν παρά τις μεγάλες δυσκολίες του Γκάρι Νέβιλ στη Βαλένθια.

Επιμένει πως όσο άσχημα και εάν πάει κάτι για έναν Άγγλο κόουτς εκτός του Νησιού θα έχει τουλάχιστον μία δουλειά για να λέει πως έχει κάνει για το βιογραφικό του. Για τον Νέβιλ μάλιστα λέει πως ένα βασικό του θέμα ήταν η γλώσσα και η επικοινωνία ειδικά στην ανάπαυλα που ήθελε να δώσει σωστές οδηγίες και το πως να αντιδράσει η ομάδα.

Ο Νέβιλ το μετάνιωσε βέβαια, αλλά η εμπειρία είναι εμπειρία. Προς το παρόν υπάρχει ακόμα σκεπτικισμός και επιφύλαξη από κάποιους για το εάν ξένα clubs ενδιαφερθούν και ασχοληθούν με Άγγλους τεχνικούς. Και η Γερμανία έχει ανάλογο θέμα.

Στην Αγγλία δε ακόμα υπάρχει η αίσθηση πως εάν ένας τεχνικός φύγει από την Ligue 2 και πάει στην Premier θα... γελάνε όλοι με την παρουσία του. Ο Γουόρμουθ ελπίζει πως οι Κλοπ και Βάγκνερ θα ανοίξουν τις πόρτες της Γερμανίας για τους Άγγλους τεχνικούς και θα τους βοηθήσουν.

Επίσης θεωρείται πως μεγάλο ρόλο παίζει και η Εθνική της χώρας. Αν πάει καλά η Αγγλία στο μέλλον αυτό θα λειτουργήσει υπέρ και των τεχνικών της χώρας. Πολλοί πιστεύουν πως η FA μετά το κάζο με τον Αλαρντάις πρέπει να επενδύσει στον Σάουθγκεϊτ.

Οι στόχοι και οι αξιώσεις των Άγγλων για τους προπονητές τους φτάνουν ψηλά. Ακόμα και στο να πάνε και να πετύχουν σε χώρες όπως η Ρωσία. «Έχουμε προπονητές που έχουν περάσει αυτό το στάδιο της επιμόρφωσης που προσφέρουμε και γυρίζουν μετά πίσω για να βοηθήσουν τους επόμενους. Δεν υπάρχει τίποτα πιο καλό από αυτό. Πρέπει όμως να μείνουμε και πιστοί στις αρχές μας», λέει ο Ρόμπινσον. Μέχρι τότε; Οι Σάουθγκεϊτ, Ντάις και Χάουι θα είναι ό,τι καλύτερο για τους Άγγλους και για Εθνική μετά την αποχώρηση Αλαρντάϊς.

Χάρφορντ: Μπλάκμπερν 1995 - 1996: Ο διάδοχος του Βασιλιά Κένι δεν έφερε καμία διάκριση ή επιτυχία. Μόνο την τελευταία θέση σε ένα γκρουπ με Σπαρτάκ Μόσχας, Λέγκια και Ρόζενμποργκ.

Μπόμπι Ρόμπσον: Πόρτο ’95-96, PSV ’98-99. Νιουκάστλ 2002-03 Ο μόνος Άγγλος που κοούτσαρε σε Ευρωπαϊκά Κύπελλα πάνω από μία φορά, αλλά δεν έφτασε οκτάδα.

Γκόρντον Μάιλν: Μπεσίκτας 1992-93 Ο πρώην μέσος της Λίβερπουλ κέρδισε τρία σερί πρωταθλήματα στην Τουρκία. Οι παίκτες του όμως έμειναν εκτός στους 32 από την Γκόθενμπουργκ.

Χάρι Ρέντκναπ: Τότεναμ2010-11 Η ομάδα με την μηχανή Μπέιλ κέρδισε την Μίλαν και την Ίντερ και μπήκε οκτάδα, αλλά το 4-0 στο Μπερναμπέου σήμανε το τέλος.

Γκάρι Νέβιλ Βαλένθια 2015-16 Ένα παιδί του Sky Sports, μετά την ποδοσφαιρική του καριέρα έχασε το μόνο ματς στο Τσάμπιονς Λιγκ που πρόλαβε με Λιόν. Απολύθηκε τέσσερις μήνες μετά.

Χάουαρντ Γουίλκινσον: Λιντς 1992-93 Μία νίκη με Στουτγκάρδη που παράνομα είχε βάλει στο ματς 4ο ξένο έφερε μετά την Ρέιντζερς αντίπαλό της στους 16. Ήττα και αντίο.