«Κατάφερα να αντιμετωπίσω με το μυαλό μου τον ρατσισμό»
''Εδώ παίζεις στην έδρα σου και με Cash Out* '' *Ισχύουν Όροι και Προυποθέσεις
Η ζωή του Φρανσίσκο Ζουέλα τα τελευταία δύο χρόνια έχει έναν σκοπό: Να επιμορφώσει τα παιδιά και να μεταλαμπαδεύσει τις ιδέες τους για ένα ποδόσφαιρο που θα έχει αμιγώς εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
Ένας ρομαντικός ιδεολόγος του ποδοσφαίρου, που ξεφεύγει από την πεζή ελληνική πραγματικότητα επιχειρώντας νέα ήθη με γνώμονα το επιτυχημένο μοντέλο του "ποδοσφαιρικού εργοστασίου" της Σπόρτινγκ.
Η αρχή έγινε πριν από περίπου δύο χρόνια με την ίδρυση των ελληνικών ακαδημιών της Σπόρτινγκ έχοντας την αμέριστη συμπαράσταση των «λιονταριών». Ακολούθησε η Star of the Future...
Στόχος του Ζουέλα και του καταρτισμένου επιτελείου του είναι να προστατεύσει τα νέα παιδιά που κάνουν τα πρώτα βήματα στο ποδόσφαιρο, τους επαγγελματίες αθλητές αλλά και τις οικογένειές τους από τις κακοτοπιές που κρύβει το ποδόσφαιρο.
Η εκπαίδευση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της Stars of the Future, εξ ου και η παρουσία αθλητικών ψυχολόγων και παιδαγωγών προκειμένου η ποδοσφαιρική ανέλιξη, αλλά και η διαμόρφωση της προσωπικότητας τους να πραγματοποιηθεί με αργά, αλλά σταθερά βήματα.
Τα τελευταία δύο χρόνια η Σπόρτινγκ έχει μπει στην ελληνική, ποδοσφαιρική πραγματικότητα. Ποιο είναι το πλάνο της Stars of the Future και κατ' επέκταση και της σχολής;
«Η ακαδημία έχει ξεκινήσει δύο χρόνια, έχοντας εγκαταστάσεις σε Ανάβυσσο, Χαλάνδρι, Κύπρο και Πορτογαλία. Το όραμά μου είναι να βοηθήσω τους αθλητές γιατί κατά τη διάρκεια της καριέρας μου αντιλήφθηκα το πρόβλημα που υπάρχει: ότι δηλαδή οι περισσότεροι άνθρωποι στο ποδόσφαιρο δεν είχαν τις γνώσεις για να βοηθήσουν τα παιδιά να εξελιχθούν σωστά στη ζωή.
Εβλεπα ότι χάνονται πάρα πολλοί ποδοσφαιριστές επειδή είχαν λανθασμένη εκπαίδευση, από ανθρώπους που δεν είχαν τις απαραίτητες γνώσεις. Μετά απ' όλα αυτά ένιωσα ότι πρέπει να κάνω, ότι δεν μπορώ να αφήσω άλλα παιδιά να χαθούν. Ευχαριστώ τους ανθρώπους που δέχτηκαν στο πρότζεκτ μου σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Κύπρο και Ανγκόλα. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν ήξεραν, διαφορετικά θα το είχαν ήδη κάνει».
Ποιο είναι το κομμάτι που λείπει από το ελληνικό ποδόσφαιρο;
«Εγώ μπορώ να σας πω ότι χάρη στην Ελλάδα έφτασα εδώ. Αυτά είναι συνέπεια της γνώσης που πήρα απ' αυτήν την χώρα, η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει προσφέρει τόσα πράγματα σ' όλο τον κόσμο. Η Ελλάδα έχει γεννήσει τους Ολυμπιακούς αγώνες και σέβεται όλα τα αθλήματα, ο κόσμος αυτό δεν το καταλαβαίνει. Το κομμάτι του ποδοσφαίρου είναι κάτι που λείπει. Η Ελλάδα έκανε την αρχή το 2004, μετά ακολούθησαν Ισπανοί και Πορτογάλοι. Γι' αυτό έπρεπε να ξεκινήσω από εδώ το πρότζεκτ».
Δίνετε μεγάλο βάρος στη διαπαιδαγώγηση.
«Ήταν πολύ σημαντικό γιατί όπως έχω τονίσει η διαπαιδαγώγηση είναι στους βασικούς πυλώνες της ζωής. Η εκπαίδευση που παίρνουμε από το σπίτι μας, όλοι έχουμε το όνομά μας από τους γονείς μας. Το σχολείο είναι πολύ σημαντικό αλλά το τρίτο είναι η πρακτική. Ο κόσμος νομίζει πως παίζουμε ποδόσφαιρο και περνάμε καλά. Όχι, το πιο σημαντικό είναι να πρακτική και να εξελίσσεσαι ως άνθρωπος. Οπότε αυτοί οι τρεις πυλώνες είναι σημαντικοί για να είσαι πλήρης άνθρωπος. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να έχεις εκπαίδευση σε κάθε τομέα της ζωής σου, αν δεν έχεις θα είσαι χαμένος».
Ποια είναι τα δικά σου λάθη, που δεν θες να κάνουν τα παιδιά που έχεις στην ακαδημία;
«Μέσα από τα λάθη μαθαίνεις, εξελίσσεσαι. Αν δεν είχα περάσει τόσες δυσκολίες από τα λάθη που έκανα, δεν θα ήμουν εδώ. Τα λάθη είναι κομμάτι της ζωής μας και έτσι εξελισσόμαστε. Οπότε, θέλω τα παιδιά μου να κάνουν λάθη, τα δικά τους λάθη για να πάρουν κι αυτοί το δρόμο τους».
Εχεις γνωρίσει πάρα πολλούς ποδοσφαιριστές από διαφορετικές χώρες και κουλτούρες. Ποιο ήταν αυτό που έβλεπες και σε χαλούσε;
«Αυτό που πάντα κοιτούσα στους αθλητές ήταν η συμπεριφορά. Αν είσαι εκπαιδευμένος σωστά, είτε είσαι από την Ρωσία, την Αφρική ή την Ελλάδα θα έχεις καλή συμπεριφορά. Ο βασικός πυλώνας στη ζωή είναι η εκπαίδευση».
Μπορείς να μας δώσεις ένα παράδειγμα;
«Αν ακούσεις έναν προπονητή να λέει "πάμε να τους δείρουμε", ένα παιδί ακούει και αντιγράφει. "Πρέπει να τους πιέσουμε" είναι διαφορετικό. Το ίδιο λέμε αλλά με άλλο τρόπο. Οι κακές λέξεις είναι οι πρώτες λέξεις που μαθαίνεις και εκεί πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί».
Μαθαίνετε στα παιδιά να μιλάνε ή όχι στους διαιτητές;
«Όχι, να μη μιλάνε στους διαιτητές. Εκείνοι κάνουν τη δουλειά τους κι οι παίκτες τη δική τους στον αγωνιστικό χώρο».
Πως μπορεί ένα παιδί να μείνει προσγειωμένο και να μην... ξεφύγει όταν δει ότι πηγαίνει καλά και είναι για παραπάνω;
«Σ' αυτό παίζει μεγάλο ρόλο οι προπονητές κι οι γονείς. Οι προπονητές εκπαιδεύουν το παιδί στο γήπεδο κι οι γονείς στο σπίτι κι οι δάσκαλοι στο σχολείο. Ό,τι κι αν κάνεις σαν αθλητής, αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να σε καθοδηγήσουν στη ζωή. Αυτοί είναι οι πιο σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή ενός παιδιού όπως και το περιβάλλον του φυσικά».
Πολλοί ποδοσφαιριστές ή και πρώην συμπαίκτες σου δεν μπορούν να διαχειριστούν τη ζωή τους μετά το ποδόσφαιρο. Κάποιοι το ρίχνουν στο αλκοόλ, άλλοι στον τζόγο ή αρκετοί αυτοκτονούν.
«Είστε έξυπνοι άνθρωποι για να κάνετε αυτήν την ερώτηση και σημαίνει ότι όντως υπάρχει πρόβλημα. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν είχαν την σωστή εκπαίδευση να αντιμετωπίσουν σωστά τη δόξα, το υψηλό επίπεδο. Ενα παιδί δεν γνωρίζει τί σημαίνει υψηλό επίπεδο και πρέπει να προετοιμαστεί γι' αυτό. Αν ένα παιδί θέλει να παίξει επαγγελματικά πρέπει να κάνει προετοιμασία. Αυτή τη στιγμή για να είμαι εδώ, η Σπόρτινγκ με ετοιμάζει, θα ήταν αδύνατον χωρίς προετοιμασία. Σπούδασα για πέντε χρόνια, προετοιμάστηκα.
Όταν σταματάς την καριέρα πρέπει να προετοιμαστείς. Εννοείται είχα χρήματα από το ποδόσφαιρο, είχα πουλήσει τα ακριβά αυτοκίνητα που είχα και είπα 'από εδώ και πέρα θα κυκλοφορείς με λεωφορείο, μετρό και ποδήλατο'. Μου φαινόταν περίεργο όταν με σταματούσαν στο μετρό και μου έλεγαν 'ο Ζουέλα είσαι; Πως και είσαι εδώ μέσα;' Ο κόσμος έχει συνηθίσει να βλέπεις τους παίκτες μόνο στα ακριβά αυτοκίνητα. Ενας ποδοσφαιριστής έχει μάθει να ζει σε ψηλό επίπεδο και μετά όλα σβήνουν. Όταν έχεις τα λεφτά είναι εύκολο να βάζεις βενζίνη, να ταξιδεύεις, να έχεις ακριβό αυτοκίνητο, στα εστιατόρια αλλά έχεις ένα μισθό. Αν δεν έχεις προετοιμαστεί για το μετά πρέπει να κάνεις... κωλοτούμπα. Δεν γίνεται αλλιώς. Τελείωσες, πρέπει να ετοιμαστείς για να συνεχίσεις τη ζωή σου».
Πως προετοίμασες την απόσυρση σου από τη δράση και το επόμενο βήμα σου μετά το ποδόσφαιρο;
«Προετοίμαζα την αποχώρηση μου από το ποδόσφαιρο για τρία χρόνια. Ήξερα πότε πρέπει να σταματήσω. Γι' αυτό πήγα στην Αφρική, στην Αγκόλα για να κλείσω την καριέρα μου. Δεν υπήρχε περίπτωση να μην πάω στην πατρίδα μου. Ήθελα να πάω για να δείξω στους Αγκολέζους πως και εγώ είμαι σαν και αυτούς. Δεν με πίεσε κανείς ήταν δική μου επιθυμία. Οι άνθρωποι εκεί που με γνωρίζουν πίστευαν πως όλα ήταν εύκολα στη ζωή μου, πως με προώθησαν και πως τα βρήκα όλα έτοιμα. Έτσι κατάλαβα γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν φεύγουν από εκεί και δεν φτάνουν στο υψηλότερο επίπεδο. Λόγω λανθασμένης αντίληψης. Αυτό το πρότζεκτ προέκυψε μέσα από την ποδοσφαιρική εμπειρία μου και εκπαίδευση. Είναι συνδυασμός. Αυτό που βλέπετε τώρα είναι το αποτέλεσμα».
Βίωσες τον ρατσισμό; Κι αν ναι πως τον αντιμετώπισες;
«Τα 30 χρόνια της ζωής μου τα έχω περάσει ο μετανάστης. Έφυγα 4 ετών από την Αγκόλα με σκοπό να σπουδάσω. Δεν ήθελα να γίνω ποδοσφαιριστής. Οπότε φανταστείτε το 1987 πως ήταν στο σχολείο. Δεν είναι όπως σήμερα. Θυμάμαι πως εγώ και τα αδέρφια μου, ήμασταν οι μοναδικοί έγχρωμοι στο σχολείο. Φανταστείτε να ζω αυτό 30 χρόνια. Οπότε το έχω βιώσει. Το χρώμα για μένα μετά από κάποια στιγμή δεν ήταν πρόβλημα γιατί ήξερα να το διαχειριστώ. Όχι μόνο εγώ, αλλά και τα αδέλφια μου. Είναι όλοι πετυχημένοι. Το έχω αντιμετωπίσει με την σωστή εκπαίδευση. Οι γονείς μας έμαθαν να νιώθουμε το ίδιο, πως δεν υπάρχει πρόβλημα. Οι άνθρωποι μπορεί να είναι διαφορετικού χρώματος, αλλά έχουν το ίδιο μυαλό. Όταν ο συμμαθητής μου είδε πως έχουμε την ίδια βαθμολογία αντιλήφθηκε πως είμαστε ίδιοι και μόνο το χρώμα μας είναι διαφορετικό. Αυτό το έζησα και στο ποδόσφαιρο. Έκανα προσπάθειες σαν άνθρωπος για να αντιμετωπίσω όλες τις δυσκολίες. Με ωθούσαν στον να αποδείξω πως είμαι καλύτερος. Οι μαύροι σου λέει από την Αφρική δεν έχουν μυαλό. Εγώ μεγάλωσα με μαμά, μπαμπά, αδέλφια στο ίδιο περιβάλλον, όλοι μαζί. Οι γονείς μου δεν ασχολούνται με το ποδόσφαιρο. Δεν έχουν δει ποτέ μπάλα, ούτε δική μου φανέλα έχουν. Δεν έχουν ιδέα τι λεφτά πήρα, σε ποιες ομάδες και σε ποιες χώρες έπαιξα μπάλα. Ξέρουν μόνο πως βρίσκομαι στην Ελλάδα».
Που εντοπίζεις το πρόβλημα στην εκπαίδευση των ανερχόμενων αστέρων;
«Η Ελλάδα είναι μια χώρα με τρομερό ταλέντο. Το πρόβλημα εντοπίζεται στους προπονητές. Οι Έλληνες μπορούν να γίνουν πολύ καλοί προπονητές εάν λάβουν την σωστή εκπαίδευση. Δεν γίνεται να είσαι προπονητής εάν δεν έχεις υπάρξει δάσκαλος. Πρέπει να έχεις γνώση για να αντιμετωπίσεις το παιδί ως έναν άνθρωπο. Δεν είναι μηχανή. Στην ανδρική ομάδα είναι διαφορετικά. Μετά τα 18 κάνει ότι θέλει το παιδί. Το θέμα είναι να τον διαπαιδαγωγήσεις σωστά. Εάν ένα παιδί είναι υγιές μπορούμε να τον βοηθήσουμε να γίνει ποδοσφαιριστής. Να ακολουθήσει σωστή διατροφή και να κάνει προπονήσεις. Μετά είναι το επίπεδο και ας μη γίνει τοπ παίκτης. Όλα είναι εκπαίδευση. Εάν θέλεις να θεωρείσαι πετυχημένος προπονητής οφείλεις να εκπαιδεύεσαι να έχεις γνώση».
Ποιο είναι το όραμα σου;
«Δεν υπάρχουν όρια στη ζωή. Έτσι έχω μάθει στη ζωή μου. Εγώ κάνω αυτό που γουστάρω. Δεν ήθελα να χωθώ στο ποδόσφαιρο, ανήκω σε αυτό από ηλικία 7 ετών. Οπότε φανταστείτε πόσα ανοιχτά παραθυράκια έχω δει, τα οποία δεν έχουν παρατηρήσει άλλοι. Είναι μέσα από τα βιώματα που έχω. Μπορούν να συμμετέχουν και οι γονείς. Γι' αυτό του έφερα δίπλα στους αθλητές για να ξέρουν την σημασία τους σε αυτό τον χώρο. Ακόμη και αν δεν γίνουν ποδοσφαιριστές θα πρέπει να είναι σωστοί άνθρωποι. Πρέπει να τους δώσεις κάτι».
Πόσο σημαντική είναι η εκπαίδευση που έλαβες στο ποδοσφαιρικό σχολείο της Skoda Ξάνθης;
«Μιλάω συνέχεια για εκπαίδευση. Ο κ. Άντζας ήταν ο πρώτος άνθρωπος που του είχα πει πως θα συνεργαστούμε από την εποχή που ήμουν ποδοσφαιριστής. Έχουμε λάβει την ίδια εκπαίδευση από τον κ. Μαντζουράκη και τον κ. Πανόπουλο. Ο διευθυντής στην Εθνική Ελλάδας ήταν πρώην ποδοσφαιριστής της Ξάνθης, μιλάω για τον Ζήση Βρύζα. Αρχηγός της Εθνικής και του Ολυμπιακού ο Βασίλης Τοροσίδης, αρχηγός στην ΑΕΚ ο Μάνταλος, ο προπονητής της ΑΕΚ είναι ο Μαρίνος Ουζουνίδης. ΄Όλοι τους στην Ξάνθη. Τα πάντα είναι εκπαίδευση. Όταν μαθαίνεις σωστά, μπορείς να εξελιχθείς πιο εύκολα. Ο Μαντζουράκης με τον Λεμονή ήταν από τους λίγους Έλληνες που ανέλαβαν την τεχνική ηγεσία του Ολυμπιακού. Στην Ξάνθη αναγκάζεσαι να μάθεις. Υπάρχει συνέπεια. Γι' αυτό είναι εύκολο να συνεννοηθώ με τον Άντζα. Έχουμε το ίδιο μυαλό».
