- Ποιές είναι οι βασικές μέθοδοι μη λεκτικής επικοινωνίας στον αθλητισμό;

Είναι πράγματα που μαθαίνουν και εξασκούν προπονητές και παίκτες στην προπόνηση. Εν ολίγοις πρόκειται για τα εξής:

Εκφράσεις του προσώπου: Ο προπονητής είναι σε θέση με τις «γκριμάτσες» που παίρνει το πρόσωπό του να κάνει τους παίκτες να νιώσουν ασφάλεια. Ακόμη αν κοιτά επίμονα σε ένα συγκεκριμένο σημείο, δίνει το σήμα ότι αυτό θέλει προσοχή.

Εξωτερική εμφάνιση: Ο προπονητής πολλές φορές αποτελεί πρότυπο για τους ποδοσφαιριστές του. Για αυτό το λόγο, πρέπει να δίνεται προσοχή ακόμη και στην παραμικρή λεπτομέρεια, όπως στο χρώμα των ρούχων του, το ρολόι του καθώς αναδεικνύει κάποιον με δύναμη και τα γκρίζα μαλλιά κάποιον με εμπειρία, που μπορεί να οδηγήσει την ομάδα σε επιτυχία.

Στάση του σώματος: Όταν ο προπονητής έχει τους ώμους του σφιγμένους, αυτό δείχνει ότι έχει να αντιμετωπίσει μια πρόκληση. Όταν ο προπονητής στέκεται με τον κορμό έχοντας μια ελαφριά εμπρόσθια κλίση, τότε αυτή η στάση υποδεικνύει ότι είναι ανάγκη να μιλήσει με τους αθλητές του.

Θέση σώματος: Όταν ο προπονητής πλησιάζει ένα παίκτη και του μιλάει κοντά στο αυτί, το κάνει για να ενισχύσει το μήνυμα και τη σημασία του.

Σωματική επαφή: Όταν ο προπονητής θέλει να δώσει οδηγίες σε ένα παίκτη του, το στήθος του ακουμπάει στο ώμο του παίκτη και το χέρι του χτυπάει παρακινητικά την πλάτη του παίκτη.

Τόνος της φωνής: Ο τόνος με τον οποίο ο προπονητής απευθύνεται στους παίκτες του αντικατοπτρίζει και τη συναισθηματική του κατάσταση εκείνη τη στιγμή (θυμός, απογοήτευση, επιβράβευση, ικανοποίηση). Συνήθως οι περισσότεροι προπονητές έχουν το στόμα τους ανοικτό, ώστε να μπορούν να φωνάζουν για να τους ακούνε οι παίκτες τους σε όλο το γήπεδο.

- Από ποιούς παράγοντες εξαρτάται η αποδοτική μη λεκτική επικοινωνία μεταξύ προπονητή και ποδοσφαιριστή;

Σίγουρα από τη χημεία που αναπτύσσεται με την «τριβή» μεταξύ των αθλητών και του προπονητή. Αυτό συμβαίνει όταν γνωρίζονται, άρα και ξέρουν πως να συνεννοούνται και ξέρει ο ένας τα χαρακτηριστικά του άλλου. Ομάδες οι οποίες κρατάνε τον ίδιο προπονητή για καιρό και δεν μεταβάλλεται σημαντικά το έμψυχο υλικό μιας ομάδας έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν κατ’ αυτόν τον τρόπο, να καταλαβαίνουν δηλαδή οι παίκτες τι εννοεί ο προπονητής. Κατά τη διάρκεια της προπόνησης οι προπονητές χρησιμοποιούν μια σειρά από συγκεκριμένες κινήσεις, μέσα από τις οποίες οι παίκτες είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται τις οδηγίες τους.

- Τι πλεονεκτήματα προσφέρει σε μια ομάδα η μη λεκτική επικοινωνία σε υψηλό επίπεδο;

Η επικοινωνία ανάμεσα στους προπονητές και τους παίκτες τους, αποτελεί θεμέλιο λίθο όλης της προπονητικής διαδικασίας. Ο προπονητής δεν χρειάζεται να φωνάξει κάποιον παίκτη στον πάγκο να του δώσει οδηγίες. Μπορεί να το κάνει με κινήσεις από μακριά και ο παίκτης να αντιληφθεί τι του ζητείται. Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι κατά τη διάρκεια της μη λεκτικής επικοινωνίας, δεν είναι τόσο σημαντικό το μήνυμα που θέλει να στείλει ο προπονητής στον παίκτη, όσο τελικά τι θα καταλάβει ο ίδιος ο παίκτης.

- Πόσο επηρεάζουν οι αντιδράσεις ενός προπονητή την απόδοση και την ψυχολογία των παικτών;

Παίζει σημαντικό ρόλο ο προπονητής να είναι ο «εμπνευστής» της ομάδας και με τις χειρονομίες του να ηρεμεί και να καθοδηγεί την ομάδα. Σίγουρα δεν βοηθάει την απόδοση της ομάδας ένας προπονητής που ωρύεται στον πάγκο ή κάνει κινήσεις που φανερώνουν πανικό ή «απελπισία». Η ηρεμία μπορεί να μεταδοθεί και στους παίκτες.

- Ανήκει στην εκπαίδευση των προπονητών η εκμάθηση της μη λεκτικής επικοινωνίας;

Δεν είναι κάτι που διδάσκεται. Υπάρχουν προπονητές που έχουν το χάρισμα, μπορούν να δίνουν το «σύνθημα» απ΄ τον πάγκο και να καθιστούν σαφές τι ζητούν απ’ τους παίκτες. Δεν γίνεται να το μάθει κάποιος, όμως πλέον απαιτείται απ’ τους προπονητές.

- Αντιλαμβάνονται καλύτερα τους όρους της μη λεκτικής επικοινωνίας προπονητές που προϋπήρξαν παίκτες;

Όσο περισσότερες παραστάσεις έχει κάποιος προπονητής γύρω απ’ το ποδόσφαιρο, τόσο καλύτερα μπορεί να αποδόσει σε αυτόν τον τομέα. Πάντως δεν είναι απαραίτητο, αφού έτσι κι αλλιώς πλέον ένας προπονητής χρειάζεται να είναι «επιστήμονας». Υπάρχει διαφορά σε σχέση με το παρελθόν, πλέον οι προπονητές οφείλουν να γνωρίζουν περισσότερα πράγματα.

- Ποιόν προπονητή ξεχωρίζετε για την ικανότητα του στο να μεταδίδει μηνύματα χωρίς λόγια στους παίκτες;

Από το εξωτερικό είναι πολύ αποτελεσματικοί σ’ αυτό ο Ντιέγο Σιμεόνε, ο Πεπ Γουαρδιόλα και ο Ζοσέ Μουρίνιο. Απ΄ την Ελλάδα ο Τραϊανός Δέλλας και ο Βασίλης Βούζας, που είναι επιστήμονας και επιμορφώνεται συνεχώς. Η δουλειά του φάνηκε με την ομάδα Κ20 του Ολυμπιακού.

O Άγγελος Χόρτσας είναι διπλωματούχος Φυσιοθεραπευτής (BSc in Physiotherapy - University of Hertfordshire), διπλωματούχος Προπονητής Ακαδημιών Ποδοσφαίρου (Uefa C), προπονητής Προοδευτικής (Κ12) και βοηθός προπονητής της Μεικτής Παίδων Πειραιά.

Επίσης, είναι προπονητής στο PANIONIOS FOOTBALL TECHNIQUE, ιδιοκτήτης και Υπεύθυνος Αποκατάστασης και Ενδυνάμωσης του PERFORMANCE PROS (Κέντρο Φυσικοθεραπείας, Αποκατάστασης, Ενδυνάμωσης, Performance training και Εξέλιξης Ικανοτήτων Αθλητών) και συνδιοργανωτής των ποδοσφαιρικών επιμορφωτικών σεμιναρίων του Soccer Tactics.