Παγκόσμιο Κύπελλο: Βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο, όπως βραζιλιάνικη οικονομία

Το gazzetta.gr συνεχίζει τη συνεργασία του για το Παγκόσμιο Κύπελλο της Βραζιλίας με έναν εκ των σημαντικότερων αθλητικών δημοσιογράφων παγκοσμίως! Διαβάστε το τρίτο του blog!

Μπραζιλία, Βραζιλία,

Όταν καλύπτεις το Παγκόσμιο Κύπελλο, δουλεύεις 18 ώρες τo 24ωρο και αρχίζεις να αναζητάς μια μέρα χωρίς αγώνες. Όταν αυτή η μέρα τελικά ήρθε, πήγα μια βόλτα στην παραλία της Κοπακαμπάνα στο Ρίο, προφανώς αυστηρά για ερευνητικούς λόγους. Υπάρχουν τόσα πολλά στην Κοπακαμπάνα που δείχνουν περισσότερο συναρπαστικά από το ποδόσφαιρο, όπως έγραψε κάποτε ο Σκωτσέζος δημοσιογράφος Χιου ΜακΙλβέινι, αλλά συνάντησα και κάποια μαγευτικά πράγματα που αφορούσαν το ποδόσφαιρο. Περπατώντας κατά μήκος της παραλίας βλέπεις τι κάνουν με τη μπάλα οι συνηθισμένοι Βραζιλιάνοι. Περισσότερο οι άνδρες, αλλά και κάποιες γυναίκες.

Κυρίως κάνουν μαγικά χωρισμένοι σε ομάδες, στέλνοντας τη μπάλα ο ένας στον άλλον με το πόδι, το κεφάλι, ή ακόμα και με τον ώμο. Το κάνουν υπέροχα. Η μοναδική χώρα που έχω δει με υψηλότερης ποιότητας ανέμελο ποδόσφαιρο ήταν το Καμερούν, πριν 20 χρόνια. Αλλά εδώ είναι ένα παιχνίδι που έχει να κάνει περισσότερο με το σόου, όχι με το σκορ. Ακόμα τα λίγα μικρά ματς που είδα στην παραλία είχαν αυτή τη λογική. Σχεδόν κάθε πάσα έπρεπε να γίνει με λόμπα ή με τακουνάκι. Δεν είχε να κάνει με τη λειτουργικότητα, αλλά με τη βραζιλιάνικη ιδέα του "jogo bonito", του όμορφου ποδοσφαίρου. Είναι ο τρόπος που παίζουν οι Βραζιλιάνοι στις παραλίες, στους δρόμους, ή στις σάλες (γήπεδα με κανονικό χορτάρι σπάνια συναντάς εδώ).

Αλλά το παιχνίδι της Εθνικής Βραζιλίας δεν έχει ούτε ομορφιά, ούτε λειτουργικότητα. Είτε οι Βραζιλιάνοι γίνουν παγκόσμιοι Πρωταθλητές είτε όχι, σε υψηλό επίπεδο η παράδοση του jogo bonito έχει χαθεί. Και η Βραζιλία δείχνει ότι δεν έχει ιδέα για το πως θα το αντικαταστήσει. Το jogo bonito σημαίνει κάτι περισσότερο από ένα στιλ παιχνιδιού. Είναι θεμελιώδες για την εθνική ταυτότητα των Βραζιλιάνων. Μια μεγάλη χώρα που πάντα είχε ένα μικρό ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, κέρδισε το σεβασμό κυρίως για τον ρυθμό και τον καμαρωτό βραζιλιάνικο τρόπο κίνησης. Με τον οποίο και κατέκτησε Παγκόσμια Κύπελλα.

Στη σημερινή ομάδα, ο μόνος ερμηνευτής του jogo bonito που απομένει είναι ο Νεϊμάρ. Δεν είναι μόνο ο πιο αποτελεσματικός παίκτης της Βραζιλίας, μιας και έχει σκοράρει τέσσερα από τα οκτώ της γκολ μέχρι στιγμής. Βλέπει τον εαυτό του ως έναν φορέα της λαϊκής παράδοσης. Όταν του πήρα συνέντευξη για το περιοδικό Red Bulletin τον Μάιο, συνέδεσε το στιλ ποδοσφαίρου του με το βραζιλιάνικο χορό. «Νομίζω ότι σε κάθε Βραζιλιάνο αρέσει να σκοράρει», είπε. «Βάλε τη μουσική που σου αρέσει και ο Βραζιλιάνος ακόμα κι αν είναι καθιστός θα χορέψει λιγάκι. Προέρχομαι από μια οικογένεια που αγαπά τη Σάμπα και την παγκόντε. Νομίζω ότι έχω μέσα μου το βραζιλιάνικο ρυθμό, είναι κάτι στους γοφούς!».

Η δουλειά του Νεϊμάρ δεν είναι μόνο να κατακτήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο. Θέλει η κατάκτηση να προκύψει από τη βραζιλιάνικη παράδοση. Με το Καμερούν, αφού εξασφάλισε τη νίκη με δύο γκολ, ξεκίνησε να κάνει σομπρέρος. Τη λόμπα πάνω από τους αντίπαλους που έγινε γνωστή από τον Πελέ το 1958. Τα πέναλτι του Νεϊμάρ απέναντι στην Κροατία και τη Χιλή ήταν και τα δύο παραδίνιας, δηλαδή με μικρή παύση στο τρέξιμο, ξανά με αναφορά στο έργο του Πελέ. Η βραζιλιάνικη ταυτότητα στο ποδόσφαιρο εξαρτάται κατά έναν περίεργο τρόπο από το ρυθμό. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, αφού το Καμερούν προσπάθησε και η Χιλή σχεδόν τα κατάφερε να κλοτσήσει τον Νεϊμάρ εκτός παιχνιδιού. Ίσως δεν καταφέρει καν να αναρρώσει πλήρως για τον προημιτελικό της Παρασκευής με την Κολομβία.

Στο μεταξύ, γύρω από αυτόν στην ομάδα της Βραζιλίας κυριαρχεί η ασχήμια. Μόνο μια ιδιοφυΐα μπορεί να παράγει το jogo bonito στο σημερινό ποδόσφαιρο με τον γρήγορο ρυθμό. Συμπαίκτες σαν τον Λουίζ Γκουστάβο και τον Φρεντ δεν τολμούν καν να το δοκιμάσουν, ούτε κυριάρχησαν στην ευρωπαϊκή έκδοση του ποδοσφαίρου αντιμετωπίζοντας το ως ένα είδος γεωμετρίας, μια αναζήτηση χώρου μέσω της γρήγορης πάσας. Η παράδοση της Βραζιλίας έχει χαθεί και δεν υπάρχει τίποτα για να την αντικαταστήσει.

Οι Βραζιλιάνοι ξέρουν ότι η ομάδα τους είναι μέτρια. Καταλαβαίνουν ότι η Σελεσάο πρέπει να δώσει τη μάχη στα εναπομείναντα παιχνίδια της, περισσότερο ή λιγότερο με ίσους όρους με τον αντίπαλο. Αυτό σημαίνει ότι η συναισθηματική ένταση του έθνους είναι τώρα υψηλότερη από ότι ήταν το 1970 ή το 2002, όταν η Βραζιλία ήταν εμφανώς η καλύτερη ομάδα. Αφού η εθνική κρίση αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή απέναντι στη Χιλή το Σάββατο, ένας Βραζιλάνος φίλος μου είπε: «Αισθάνομαι σαν τον Κένεντι μετά την κρίση των πυραύλων στην Κούβα». Η αναμέτρηση με την εξαιρετική Κολομβία ίσως αποδειχθεί το ίδιο αγχωτική.

Είτε η Βραζιλία νικήσει είτε όχι, μετά τη διοργάνωση η ομάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με την ίδια ερώτηση με τη χώρα. Στο ποδόσφαιρο, η Βραζιλία είχε 56 υπέροχα χρόνια. Στα οικονομικά, είχε 20 -Την 1η Ιουλίου του 1994, το νέο νόμισμα ρεάλ εμφανίστηκε και γρήγορα έδωσε τέλος στον πληθωρισμό. Και στις δύο περιπτώσεις, ο κύκλος της Βραζιλίας δείχνει να κλείνει. Στο ποδόσφαιρο και στα οικονομικά, η χώρα χρειάζεται ένα νέο σύστημα. Αλλά σε καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν υπάρχει κάποια ένδειξη για το πως πρέπει να είναι αυτό το σύστημα.