Η επιστήμη που μετατρέπει το ποδόσφαιρο σε υπερθέαμα

Βασίλης Σαμπράκος Βασίλης Σαμπράκος
Η επιστήμη που μετατρέπει το ποδόσφαιρο σε υπερθέαμα

bet365

Ο Βασίλης Σαμπράκος συγκρίνει τις σημερινές τεχνολογίες που χρησιμοποιεί το προηγμένο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο με αυτές που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών και γράφει για την εποχή που ο προπονητής και οι ποδοσφαιριστές αποκτούν φυσικές, τεχνικές και τακτικές δυνατότητες που δεν μπορούσε να φανταστεί προηγουμένως ο ανθρώπινος νους.

Premier League: Εκατοντάδες επιλογές και στοιχήματα για σκόρερ, κάρτες, κόρνερ και λεπτό πρώτου γκολ. |21

Περίπου τρεις δεκαετίες πίσω, στον πρώτο μου καιρό στην παρατήρηση και την μελέτη της καθημερινής ζωής μιας ποδοσφαιρικής ομάδας έβλεπα και άκουγα τις αφηρημένες συζητήσεις ανάμεσα στον προπονητή και τον ποδοσφαιριστή που προβληματίζονταν σχετικά με την απόδοση του παίκτη σε ένα παιχνίδι ή μια προπόνηση. Οταν η κουβέντα έφτανε στην αξιολόγηση της απόδοσης, ήταν ο λόγος του προπονητή εναντίον του λόγου του ποδοσφαιριστή. Ειδικά όταν συζητούσαν για τη συμπεριφορά του ποδοσφαιριστή χωρίς την μπάλα στα πόδια, και μάλιστα για τη συμπεριφορά του όχι στη ζώνη παρέμβασης αλλά στις ζώνες της υποστήριξης – με άλλα λόγια για τις στιγμές του παίκτη μακριά από την μπάλα, η κουβέντα ήταν κενή από τεκμήρια. Τον καιρό εκείνο η τηλεοπτική μετάδοση των 3 καμερών εστίαζε στο σημείο του τερέν όπου βρισκόταν η μπάλα. Ο ποδοσφαιριστής της απέναντι πλευράς παρέμενε αθέατος, και οι κινήσεις του αχαρτογράφητες. Οσα και αν προλάβαιναν να σημειώσουν ο προπονητής και οι συνεργάτες του κατά την εξέλιξη ενός αγώνα δεν ήταν αρκετά προκειμένου να κατανοήσουν με ακρίβεια την αγωνιστική συμπεριφορά ενός ποδοσφαιριστή, ούτε φυσικά για να του αναλύσουν την απόδοσή του εκ των υστέρων προκειμένου να τον βελτιώσουν. Πόσο μάλλον για να του τεκμηριώσουν τόσο την ανάλυση που αυτή να φτάνει να δείχνει αντικειμενική.

Σήμερα το κορυφαίο επίπεδο του ποδοσφαίρου ζει στην εποχή που κατά την ανάπαυλα του ημιχρόνου ο video analyst που έχει αναλάβει την ανάλυση της απόδοσης της ομάδας στο πρώτο 45'λεπτο κάθεται δίπλα στους ποδοσφαιριστές με ένα laptop στο χέρι στα αποδυτήρια και τους δείχνει τα επεξεργασμένα στιγμιότυπα με την γραφική απεικόνιση των υποδείξεων που θέλει να τους κάνει προκειμένου να έχουν πιο αποτελεσματική απόδοση στο β' ημίχρονο.

Ειδικά όταν αγωνίζεται στην έδρα της, εφόσον έχει εγκαταστήσει ένα σύστημα των 12 καμερών που είναι καρφωμένες στο “ταβάνι” του γηπέδου και σαρώνουν όλο το τερέν προκειμένου να εντοπίζουν τους ποδοσφαιριστές σε δύο διαστάσεις και την μπάλα σε τρεις διαστάσεις, το τεχνικό επιτελείο μιας ομάδας έχει σε πραγματικό χρόνο μια βιντεοανάλυση που φτάνει σε όποιο βάθος το επιθυμούν και το ορίζουν ο προπονητής και οι συνεργάτες του. Ολα αυτά τα δεδομένα που δημιουργούν οι ποδοσφαιριστές και η μπάλα τροφοδοτούν ένα σύστημα ανάλυσης, στο οποίο ο προπονητής και οι αναλυτές του έχουν ορίσει τα επιθυμητά φίλτρα προκειμένου να λαμβάνουν τα δεδομένα που τους ενδιαφέρει να ερμηνεύσουν και να αναλύσουν. Κάπως έτσι προκύπτει η “αξία σκοραρίσματος” που αποκτά η μπάλα ανάλογα με το σημείο στο οποίο βρίσκεται κατά την εκτέλεση και ανάλογα με τον εκτελεστή.

Στην διάρκεια των τελευταίων περίπου τεσσάρων ετών, από την στιγμή που οι Golden State Warriors, που είχαν εγκαταστήσει αυτό το σύστημα στο παρκέ του γηπέδου και του προπονητηρίου τους και κατάφεραν να αξιοποιήσουν τόσο τα δεδομένα που να αλλάξουν τη σύγχρονη ιστορία τους, κατακτώντας τίτλους στο ΝΒΑ μετά από 40 χρόνια, με συνέπεια να αναδειχθούν (το 2016) στον καλύτερα οργανωμένο στα analytics αθλητικό οργανισμό στα ετήσια βραβεία του ΜΙΤ, που είναι κάτι σαν τα όσκαρ των Sports Analytics, η εξέλιξη της ανάλυσης των δεδομένων είναι καλπάζουσα. Οπως κάνει συνήθως, η ποδοσφαιρική επιστήμη δανείστηκε πολλά από την μπασκετική. Και η εξέλιξη της επιστήμης στην απεικόνιση των πληροφοριών χάρη στην επαυξημένη πραγματικότητα δημιούργησε τα προγράμματα που οπτικοποιούν όλες τις πληροφορίες που θέλουν να δείξουν οι αναλυτές στον προπονητή και τους ποδοσφαιριστές.

Το ποδόσφαιρο του κορυφαίου επιπέδου ζει στην εποχή που ο ποδοσφαιριστής λαμβάνει στο κινητό του τα video clips με τις φάσεις που έχουν επιλέξει ο προπονητής και οι αναλυτές του προκειμένου να του δείξουν πώς παίζει ο προσωπικός αντίπαλός του, πώς συμπεριφέρεται η αντίπαλη ομάδα στις φάσεις της επίθεσης και της άμυνας, υποδεικνύοντάς του τις ευκαιρίες που έχει για να κινηθεί αλλά και τις ιδιαίτερες ευθύνες που του αναλογούν όταν αμύνεται. Γίνεται τόσο ακριβής και λεπτομερής η επικοινωνία του προπονητή με τον ποδοσφαιριστή όταν προβληματίζονται σχετικά με την απόδοση του παίκτη και της ομάδας, που συρρικνώνεται, αν δεν εξαλείφεται, το περιθώριο ασυνεννοησίας ή κακής συνεννόησης μεταξύ τους.

Εδώ και περίπου μια τετραετία το ποδόσφαιρο του κορυφαίου επιπέδου ζει στην εποχή που ο προπονητής κατά την εξέλιξη του παιχνιδιού κάθεται στον πάγκο δίπλα στον συνεργάτη του που του δείχνει εικόνες ή και video με την απεικόνιση των επισημάνσεων που τους κάνει το τμήμα ανάλυσης σε πραγματικό χρόνο προκειμένου να συνειδητοποιούν τα λάθη ή τις ευκαιρίες που έχουν παρουσιαστεί και να προχωρούν άμεσα στις εντολές για τον λεπτό συντονισμό μεταξύ των ποδοσφαιριστών τους. Ζει στην εποχή που ο προπονητής της Μπαρτσελόνα αποχωρίζεται τον βασικό βοηθό του, ο οποίος δεν κάθεται πλάι στον προπονητή στον πάγκο κατά τη διάρκεια των αγώνων διότι έχουν κρίνει ότι είναι πιο χρήσιμο να βρίσκεται ψηλά στην κερκίδα, σε μια σουίτα μαζί με τους βιντεοαναλυτές της Μπαρτσελόνα για να βλέπει το παιχνίδι από ψηλά και να γίνεται συγχρόνως δέκτης όλων των πληροφοριών που επεξεργάζεται σε πραγματικό χρόνο η ομάδα των αναλυτών. Ο Γιον Ασπιάθου συναντά τον Ερνέστο Βαλβέρδε έξω από τα αποδυτήρια κατά την ανάπαυλα του ημιχρόνου για να του παρουσιάσει την σύνοψη των καίριων επισημάνσεων, και ο Βαλβέρδε μπαίνει εκ των υστέρων στα αποδυτήρια προκειμένου να μεταφέρει στους ποδοσφαιριστές τα σημεία που εκείνος ξεχωρίζει. Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί από την εποχή του στην Μπάγερν και έπειτα ο Πεπ Γκουαρδιόλα, του οποίου η ομάδα ανάλυσης έχει τόσα ανθρώπινα φίλτρα που να φτάνει να του μεταφέρει ένα ημίχρονο σε τρεις προτάσεις – παρατηρήσεις κατά την ανάπαυλα ώστε να μην του αποσπούν την προσοχή από τα σημεία στα οποία έχει εκείνος εστιάσει και να του επιτρέπουν έτσι να παραμένει συγκεντρωμένος στο παιχνίδι δίχως να χάνεται μέσα στον όγκο των πληροφοριών. Με αυτόν τον κίνδυνο φλέρταρε πολύ, πολύ συχνά ο Μαουρίτσιο Ποτσετίνο, ο οποίος έφτανε να παίρνει συχνά τα μάτια του από το τερέν προκειμένου να παρατηρήσει στο τάμπλετ του συνεργάτη του την συμπεριφορά της ομάδας του σε προηγούμενες φάσεις του παιχνιδιού. Και αυτό ήταν ένα βασικό debate με την ομάδα των αναλυτών του, το πόσο πιο συμπυκνωμένη θα μπορούσε γίνει η πληροφορία προκειμένου αυτή η διαδικασία να μην τον αποσπά από την ζωντανή μελέτη του παιχνιδιού.

Οταν επιχειρούμε να εξηγήσουμε και να αναλύσουμε την άνοδο της ποιότητας, του ρυθμού, των εντάσεων στους αγώνες της Premier League αναφέρουμε ως πρώτο λόγο την αύξηση της χρηματιστηριακής αξίας των ρόστερ. Συχνά κάνουμε αυτό το σοβαρό λάθος. Στην πραγματικότητα όλο αυτό που παρακολουθούμε είναι η επίδραση της τεχνολογικής εξέλιξης στο ποδόσφαιρο του κορυφαίου επιπέδου. Οι χρόνοι επανάκτησης των δυνάμεων μικραίνουν, οι μυικοί τραυματισμοί προβλέπονται και πολύ συχνά προλαμβάνονται, η διατροφή και η διαχείριση του οργανισμού του ποδοσφαιριστή τελειοποιούνται, η επιστημονική παρατήρηση της συμπεριφοράς του ποδοσφαιριστή είναι 24ωρη, και η επεξεργασία των στατιστικών δεδομένων έχει φτάσει στο επίπεδο που να δίνει όλες τις πληροφορίες που μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους και μάλιστα με τη μορφή “μασημένης τροφής” ώστε να είναι εύπεπτες για τον προπονητή και τους ποδοσφαιριστές προκειμένου να τις λαμβάνουν άκοπα και να τις κατανοούν αβασάνιστα. Η επιστημονική υποστήριξη αφαιρεί από τον προπονητή κάθε προβληματισμό σχετικά με τη φυσική κατάσταση. Η επιστημονική υποστήριξη του αφαιρεί, κατά το δυνατόν, και τους προβληματισμούς σχετικά με την ψυχική και νοητική κατάσταση του ποδοσφαιριστή. Οι ομάδες του κορυφαίου επιπέδου φτάνουν να βάζουν στο τσάρτερ της πτήσης τις οικογένειες των ποδοσφαιριστών, φτάνουν να τους επιτρέπουν να βάζουν τα παιδιά τους στα αποδυτήρια μέχρι και τριάντα λεπτά πριν από την έναρξη του εντός έδρας αγώνα, φτάνουν να τους επιτρέπουν την διανυκτέρευση στο σπίτι την παραμονή του παιχνιδιού και να τους επιτρέπουν την μεμονωμένη άφιξη στο γήπεδο 1,5 ώρα πριν από την έναρξη του αγώνα. Και πάνω από όλα αυτά έρχεται η βιντεοανάλυση της προπόνησης και του αγώνα για να δώσει στον προπονητή όλα τα δεδομένα που είχε ποτέ φανταστεί ότι του χρειάζονται προκειμένου να κατανοεί καλύτερα και σε μεγαλύτερο βάθος το παιχνίδι και να βελτιώσει στο μάξιμουμ την ποιότητα της επικοινωνίας του με τους ποδοσφαιριστές ώστε να γίνεται όσο το δυνατόν περισσότερο και πιο σύντομα κατανοητός.

Ολα τα παραπάνω συμβαίνουν στην Αγγλία μέχρι και το επίπεδο αρκετών ομάδων της Championship· δεν συζητάμε για την Premier League. Και κάπως έτσι εξηγείται αυτό που παρακολουθούμε στη διάρκεια των τελευταίων ετών, το οποίο έχει εκτινάξει σε ασύλληπτα ύψη το επίπεδο της απήχησης και της δημοφιλίας του αγγλικού πρωταθλήματος. Ολα τα παραπάνω συμβαίνουν στην πλειονότητα των ισπανικών, των γερμανικών, αλλά και των ιταλικών και γαλλικών ομάδων, και της ελίτ στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων. Γι' αυτό συμβαίνει αυτό που συμβαίνει στο Champions League των τελευταίων ετών, που έχει εξελιχθεί σε ποδοσφαιρικό υπερθέαμα.

Ολη αυτή η εξέλιξη δεν έχει μέσα της πολλά ανησυχητικά στοιχεία. Η τεχνολογική εξέλιξη όχι απλώς δεν έχει συρρικνώσει, αλλά το αντίθετο, έχει πολλαπλασιάσει τις θέσεις εργασίας και έχει δημιουργήσει τόσες διαφορετικές παράπλευρες επιστήμες και ειδικότητες, και έχει ενώσει επιστήμες με το ποδόσφαιρο στο βαθμό που να έχει πολλαπλασιάσει τα πλήθη των εργαζόμενων στους ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης το ποδόσφαιρο δίνει περισσότερες δουλειές από όσες μπορούσε ποτέ κανείς να φανταστεί. Ολες οι ανησυχίες είναι σχετικές με την φθορά του ποδοσφαιριστή από τις ανάγκες του λαίμαργου και ανικανοποίητου καταναλωτή ποδοσφαίρου. Οι ανησυχίες που εκφράζονται από τους προπονητές και τους ποδοσφαιριστές σχετικά με το αν είναι ή όχι ανθρώπινες οι συνθήκες της δουλειάς τους. Αυτό είναι θέμα για ένα επόμενο σημείωμα.

Διάβασε όλα τα τελευταία νέα της αθλητικής επικαιρότητας. Μάθε για όλους τους live αγώνες σήμερα και δες τις αθλητικές μεταδόσεις της ημέρας και της εβδομάδας μέσα από το υπερπλήρες Πρόγραμμα TV του Gazzetta.

Βασίλης Σαμπράκος
Βασίλης Σαμπράκος

Έχει συμπληρώσει 3 δεκαετίες στην αθλητική δημοσιογραφία. Μετά από τόσα χρόνια και τόσα διαφορετικά έργα, δεν λειτουργεί στην δημοσιογραφία για να εκφράζει οπαδικά αισθήματα ή συλλογικές προτιμήσεις. Γράφει και μιλάει για όλους, απευθυνόμενος προς όλους. Και τρελαίνεται στην ιδέα ότι υπάρχει κάπου ένας άνθρωπος, μια μέθοδος ή ένα εργαλείο που θα τον βοηθήσει να κατανοήσει καλύτερα και βαθύτερα το ποδόσφαιρο. Πάνω από όλα, ο Βασίλης Σαμπράκος συστήνεται ως ο συγγραφέας του “Εξηγώντας το θαύμα” ή “The Miracle 2004”, ενός βιβλίου που έφτασε να σταθεί ανάμεσα στα καλύτερα ποδοσφαιρικά βιβλία του 2022 στην Αγγλία.