Η “δολοφονία” του πιο Young Pope στην Ιστορία της Ρώμης

Ημουν ανυπόμονος για την τελετή της περασμένης Κυριακής στο “Ολίμπικο”, κυρίως επειδή ήμουν πολύ περίεργος να διαπιστώσω πώς είχε επιλέξει να σταθεί και να συμπεριφερθεί στο “αντίο” του ο Φραντσέσκο Τότι. Φοβόμουν πολύ ότι αυτή θα ήταν μια τυποποιημένη τελετή, κατά της οποίας την διάρκεια ο αυθεντικός Πάπας της Ρώμης, και όχι μόνο του ποδοσφαίρου της Ρώμης, δεν θα επέτρεπε στον εαυτό του να φανερώσει την αδυναμία και τα πραγματικά ανθρώπινα συναισθήματα που τον διακατείχαν σε αυτές τις στιγμές. Γι' αυτό και με σόκαρε η εικόνα του, η επιλογή που έκανε ο 40χρονος Ιταλός ποδοσφαιριστής να μας επιτρέψει να νιώσουμε τον πόνο του, την ψυχική οδύνη που του προκαλούσε η σκληρή πραγματικότητα, η υποχρέωσή του να σκοτώσει παρά τη θέλησή του τον ποδοσφαιριστή που ζούσε μέσα του για περίπου 30 χρόνια.

Προκειμένου να γίνω κατανοητός, και να εξηγήσω για ποιο λόγο δεν περίμενα ότι θα ζήσω αυτό που έζησα δυστυχώς μόνο ως τηλεθεατής, αφού θα ήθελα όσο τίποτε άλλο αυτή την εποχή σε σχέση με το ποδόσφαιρο να βρισκόμουν ανάμεσα στους θεατές του “Ολίμπικο”, ξέθαψα, με τη βοήθεια του “Αρχείου Τύπου” το φύλλο της SportDay, στην οποία είχε δημοσιευτεί στις 20 Μαρτίου 2005 η μία και μόνη συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει ο Φραντσέσκο Τότι, η πρώτη που έδινε σε ελληνικό Μέσο, η οποία νομίζω ήταν και η τελευταία.

Ηταν μια εμπειρία μερικών ωρών, σε ένα διήμερο που παρακολουθούσα ως προνομιακός θεατής, χάρη στον Τραϊανό Δέλλα, ο οποίος τον καιρό εκείνο αγωνιζόταν στη Ρόμα, τις προπονήσεις και η εμπειρία της συναναστροφής για περίπου 30' λεπτά με τον 29χρονο, τότε, Τότι που με είχε βοηθήσει να κατανοήσω πλήρως την έκταση και την ένταση του “φαινομένου Τότι”, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα φαινόμενα λατρείας των οπαδών μιας ομάδας για έναν “γέννημα θρέμμα” ποδοσφαιριστή συλλόγου στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Είχα δει τον Τότι να παρκάρει την Ferrari του στην ειδικά διαμορφωμένη θέση στο πάρκινγκ του προπονητικού κέντρου, την πλησιέστερη στην είσοδο των χώρων του προπονητηρίου, η οποία είχε τον αριθμό της φανέλας του· κι ήταν φυσικά η μόνη θέση με αριθμό ίδιο με αυτόν της φανέλας. Είχα δει τον τεράστιο Μπρούνο Κόντι, τον “προηγούμενο Τότι” για τους οπαδούς της Ρόμα να παρακαλάει, κυριολεκτικά, επί 5' λεπτά τον Τότι προκειμένου να δεχθεί αυτός να φωτογραφηθεί για μια στιγμή με φίλους του. Είχα δει ένα σωρό κουστουμαρισμένους VIP οπαδούς της Ρόμα να τάζουν λαγούς με πετραχήλια στον Βίτο Σκάλα, τον τυπικά “γυμναστή” του Τότι και στην πραγματικότητα από τότε υπεύθυνο για την επικοινωνία, τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και την δημόσια εικόνα του, προκειμένου να τους φέρει τον Τότι για μια χειραψία και μια φωτογραφία. Είχα παρακολουθήσει να εξελίσσεται μπροστά μου η διαπραγμάτευση για την παρουσία του Τότι σε μια εκδήλωση προβολής νέων προϊόντων μιας εταιρείας – χορηγού της Ρόμα. Τρία καλοβαλμένα στελέχη μιας πολυεθνικής εταιρείας προσπαθούσαν να πείσουν τον Βίτο Σκάλα να τους πάει τον Τότι για 10' λεπτά, προσφέροντας υψηλή αμοιβή και μαζί την δέσμευση να χρηματοδοτήσουν το φιλανθρωπικό του έργο. Είχα παρακολουθήσει την προεργασία του Σκάλα με στελέχη της αστυνομίας της Ρώμης για να προγραμματίσουν την επίσκεψη του Τότι σε ένα εμπορικό κέντρο στο κέντρο της πόλης, προκειμένου να μην αναγκαστεί ο Τότι να κάνει αυτό που έκανε τα βράδια, όταν ήθελε να πάει σε κάποιο μπαρ με συμπαίκτες, δηλαδή να καμουφλαριστεί με καπέλο, παλτό με γιακάδες και γυαλιά ώστε να περάσει απαρατήρητος και να μην ταλαιπωρηθεί από τον παροξυσμό των Ρωμαίων. Εκείνη την εποχή για κάθε δημόσια εμφάνισή του ο Τότι ήταν “αναγκασμένος” να επικοινωνεί με την αστυνομία προκειμένου εκείνος να γλιτώνει την “ταλαιπωρία” και η αστυνομία να προλαβαίνει ένα κυκλοφοριακό έμφραγμα.

Τον καιρό εκείνο ο Τότι απέφευγε τις συνεντεύξεις. Οπως έκανε σε όλη τη διάρκεια της φετινής σεζόν. Πίσω στο 2005 δεν έδινε συνεντεύξεις κυρίως επειδή δεν ήταν έτοιμος να απαντήσει στην “θέλεις να φύγεις από τη Ρόμα;” ερώτηση, όπως ο ίδιος μου είχε εξηγήσει. Φέτος δεν έδινε συνεντεύξεις επειδή δεν ήταν έτοιμος να απαντήσει στην “θα σταματήσεις;” ερώτηση. Τον καιρό της συνάντησής μας ο Τότι ζούσε μια πολύ μέτρια σεζόν του εαυτού του και της ομάδας και έκανε δεύτερες σκέψεις σχετικά με την ορθότητα της επιλογής του να μην μετακινηθεί στη Ρεάλ στα δύο προηγούμενα καλοκαίρια, που η Βασίλισσα έφτανε σε συμφωνία με τη Ρόμα και περίμενε μόνο το δικό του “ναι” για να ολοκληρώσει τη μεταγραφή. Οσα άκουσα από εκείνον και κατάλαβα σε ένα διήμερο παρουσίας στην Τριγκόρια μου είχαν δώσει την απάντηση στην “γιατί δεν έφυγε;” ερώτηση και με είχαν βοηθήσει να φτάσω από τότε στην εκτίμηση ότι κάποια μέρα θα ζήσω αυτό που ζήσαμε την περασμένη Κυριακή, δηλαδή ότι θα έβλεπα τον Τότι να βγάζει τη μία και μόνη φανέλα συλλόγου που φόρεσε σε ολόκληρη την μεγάλη, σε στιγμές αλλά και διάρκεια, καριέρα του.

Στην πιο αληθινή και συγκλονιστική αποχώρηση μεγάλου ποδοσφαιριστή που έχω δει ποτέ, ο Τότι μοιράστηκε με όλο τον πλανήτη τον φόβο του για την επόμενη ημέρα, δηλαδή για τη ζωή χωρίς ποδοσφαιρικά παπούτσια που πρόκειται να ξεκινήσει για αυτόν. Στην πιο αληθινή, ωμή, σκληρή επικοινωνία ποδοσφαιριστή με οπαδούς σε δημόσια θέα που έχω δει ποτέ μου, ο Τότι μοιράστηκε τον φόβο του τώρα που αναγκάστηκε να σβήσει το φως. Ετσι το έγραψε και έτσι, ακριβώς έτσι, είναι. Εδώ και 25 χρόνια έμαθε να ζει με το φως στραμμένο, καρφωμένο πάνω του. Ενιωσε, μέχρι την περασμένη Κυριακή ένιωθε να είναι το κέντρο του κόσμου στη Ρώμη. Διότι αυτό ήταν για τους οπαδούς της Ρόμα και τα media.

Γι' αυτό έμεινε μέχρι τέλους ο Τότι στη Ρόμα, επειδή ήθελε να συνεχίσει να ζει στο κέντρο του κόσμου, να είναι ο ίδιος το κέντρο του κόσμου του. Και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν αποφάσιζε μέχρι – κυριολεκτικά – την περασμένη Κυριακή να βάλει τέλος στην ποδοσφαιρική καριέρα του στη Ρόμα, επειδή ήθελε να συνεχίσει να ζει στο κέντρο του κόσμου και να είναι ο ίδιος το κέντρο του κόσμου του. Η συμπεριφορά του σε δημόσια θέα το απόγευμα της περασμένης Κυριακής στο “Ολίμπικο” μας έδιωξε κάθε αμφιβολία σχετικά με το αν είναι ή όχι συνειδητή η επιλογή του να βάλει τη φανέλα της Ρόμα. Ο Τότι δεν ήθελε να σταματήσει. Και δεν θα σταματούσε αν η Ρόμα δεν αποφάσιζε να επιχειρήσει τόσο συντονισμένα και οργανωμένα να του πάρει το χέρι και να το βάλει στον διακόπτη για να σβήσει το φως. Ακόμη και μετά από όλα αυτά που αναγκάστηκε, ή σε κάθε περίπτωση συναίνεσε, να κάνει ο Λουτσιάνο Σπαλέτι μέχρι και το προτελευταίο παιχνίδι, δηλαδή ακόμη και μετά από όλα αυτά τα καψώνια και τις διαρκείς επιδείξεις έλλειψης σεβασμού προς τον “Πάπα”, ο Τότι σκεφτόταν να ανακοινώσει την απόφασή του να συνεχίσει. Η Ρόμα, ως οργανισμός, έκανε τα πάντα για να του δείξει ότι ήρθε η ώρα να τον βγάλει από τα αποδυτήριά της, έκανε τα πάντα για να τον αναγκάσει να πει “αντίο”, αλλά ο Τότι το μέτραγε και το σκεφτόταν μέχρι – κυριολεκτικά – την τελευταία στιγμή να πει “συνεχίζω”. Οι insiders του ρεπορτάζ της Ρόμα αντιλήφθηκαν ότι ακόμη και το μεσημέρι της Κυριακής ο Τότι σκεφτόταν να ανακοινώσει το βράδυ ότι θέλει να συνεχίσει να φορά τη φανέλα της Ρόμα και να βάλει βόμβα στο project της “μετά Τότι” εποχής, το οποίο επεξεργάζεται εδώ και καιρό ο νέος τεχνικός διευθυντής, Μόντσι.

Η Ρόμα ευεργετήθηκε για πολλά χρόνια από την ύπαρξη και την δράση του Τότι εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου, αλλά πλήρωσε πολύ ακριβά στη διάρκεια των τελευταίων ετών το τίμημα. Για χρόνια ο Τότι ήταν ο μόνος λόγος για να κρατά η Ρόμα υψηλό το φρόνημα των οπαδών της, ήταν ίσως και ο μόνος λόγος για να γεννά νέους οπαδούς ή και να συντηρεί πολλούς από τους υπάρχοντες η Ρόμα. Για χρόνια ο Τότι ήταν το καμάρι και το κουράγιο των οπαδών, ήταν ο λόγος που η Ρόμα κατάφερνε να παραμένει “επίκαιρη” και να κρατιέται στο επίκεντρο του ποδοσφαιρικού ενδιαφέροντος στην Ιταλία. Εδώ και χρόνια όμως η Ρόμα, ως οργανισμός, πάλευε να αντιμετωπίσει το “θηρίο” που είχε εκθρέψει, το οποίο την εμπόδιζε να βελτιωθεί. Για αρκετό καιρό έβλεπε τον Τότι να την εμποδίζει να αλλάξει και να ανακαινιστεί προκειμένου να δημιουργήσει προοπτική για πρωταθλητισμό και μεγάλες διακρίσεις. Για χρόνια έβλεπε προπονητές που εξοντώνονταν αν επιχειρούσαν να πάνε κόντρα στα “συμφέροντα Τότι” και άλλους προπονητές να αποτυγχάνουν εξ αιτίας και του συμβιβασμού τους με τη μοίρα της “υπακοής” στον Τότι. Ολη αυτή η φθορά είναι που έφερε την Ρόμα στην απόφαση να επιδιώξει από την πρώτη ημέρα επιστροφής του Λουτσιάνο Σπαλέτι, τον Ιανουάριο του 2016, να δείξει στον Τότι τον δρόμο της αποχώρησης από την ενεργό δράση. Ο Τότι αντιστάθηκε αποτελεσματικά μέχρι και το προηγούμενο καλοκαίρι, και κάπως έτσι δόθηκε αναγκαστικά αυτή η παράταση μέχρι την περασμένη Κυριακή στα σχέδια της Ρόμα για να αρχίσει να ζει απαλλαγμένη από το “βαρίδι” του Τότι.

Ο Τότι δεν είναι ο πρώτος, από τους ποδοσφαιριστές που έχω παρατηρήσει, που δεν ήθελε να σταματήσει, που αρνήθηκε να δει αυτό που όλοι οι υπόλοιποι έβλεπαν, που έκανε τα πάντα προκειμένου να μην αναγκαστεί να κόψει τη μπάλα. Είναι όμως ο πρώτος που βλέπω να αρνείται και να προσπαθεί να αποφύγει το “μοιραίο” μέχρι, κυριολεκτικά, την τελευταία στιγμή. Είμαι σίγουρος ότι κάποια στιγμή στο μέλλον η Ιλαρι Μπλάζι θα μας αποκαλύψει ότι σε κάποια από τις στιγμές που έσκυψε στο αυτί της, κατά τη διάρκεια της τελευταίας παράστασης στο “Ολίμπικο”, ο Τότι της είπε ότι δεν θέλει να σταματήσει και ότι σκέφτεται να πει από μικροφώνου στους οπαδούς της Ρόμα ότι τον υποχρεώνουν να σταματήσει παρά τη θέλησή του.

“Η αποχώρηση από την αθλητική καριέρα είναι ένας μικρός θάνατος. Η διαφορά είναι ότι μπορείς να παρακολουθήσεις την εξόδιο ακολουθία σου”, έγραψε το απόγευμα της Κυριακής στο twitter παρακολουθώντας την τελευταία παράσταση του Τότι ο Γιώργος Μαυρωτάς. Αυτό ακριβώς είναι που έκανε συγκλονιστική αυτή την παράσταση στο “Ολίμπικο”: ο Τότι λύγισε τόσο, που δεν κατάφερε να κρύψει την φρίκη του, με συνέπεια να μας κάνει μάρτυρες του ποδοσφαιρικού θανάτου του. Ναι, οι αποχαιρετισμοί είναι πάντα συγκινητικοί και συχνά στενάχωροι, αλλά όταν ο ποδοσφαιριστής νιώθει, ποδοσφαιρικά, “πλήρης ημερών”, κρατά μια στάση και εκδηλώνει μια συμπεριφορά που σου μεταδίδει την ικανοποίησή του. Τον νιώθεις γεμάτο και, ακόμη και αν στεναχωριέσαι, δεν λυπάσαι και – κυρίως αυτό – δεν τον λυπάσαι. Το βράδυ της περασμένης Κυριακής τον Τότι, κατά ένα σχήμα λόγου, τον “λυπηθήκαμε”. Νιώσαμε τη φρίκη ενός ανθρώπου που, όπως έγραψε στο γράμμα που εκφώνησε, αναγκάστηκε να ξυπνήσει από ένα όνειρο διάρκειας περίπου 30 ετών. Νιώσαμε την φρίκη ενός ανθρώπου που αναγκαζόταν, παρά τη θέλησή του, να πατήσει μπροστά μας την σκανδάλη της ποδοσφαιρικής αυτοκτονίας του. Και τα νιώσαμε όλα αυτά επειδή εκείνος μας το επέτρεψε, ή τουλάχιστον επειδή δεν κατάφερε να τα κρύψει. Και εκεί ακριβώς κρύβεται η αιτία της κατάπληξης που μου προκάλεσε η στάση του Τότι. Ηταν πολύ πιο ανθρώπινος από όσο περίμενα. Πολύ πιο ανθρώπινος και πιο "τσαλακωμένος" από ποτέ σε δημόσια θέα. Η στάση που επέλεξε την Κυριακή ήταν μια μεγάλη εξαίρεση σε έναν κανόνα που τον ήθελε να συμπεριφέρεται και να αντιδρά μόνο βάσει πρωτοκόλλου, σαν αληθινός Πάπας. Η δημόσια συμπεριφορά του είχε πάντα πολύ "για το φαίνεσθαι". Τούτη τη φορά η στάση του πήγαζε μόνο από το "είναι" του.

Γιατί νιώθει έτσι ο Τότι; Γιατί φοβάται; Για τον λόγο που εξήγησε στο γράμμα του: επειδή σε αυτό το πέναλτι, που αναγκάστηκε να εκτελέσει, δεν ξέρει τι θα του συμβεί και πώς θα το αντιμετωπίσει το σενάριο της αστοχίας. Δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί την επόμενη ημέρα αν αυτή τον βρει να συνειδητοποιεί ότι έκανε λάθος που σταμάτησε, ότι αστόχησε. Κι όλο αυτό του συμβαίνει επειδή ο Τότι ξέρει ότι δεν κρύβει έναν “Ζιντάν” μέσα του, δηλαδή ότι δεν μπορεί, επειδή δεν θέλει, να γίνει προπονητής. Ξέρει ότι ως προπονητής δεν θα κατάφερνε να γίνει όσο σημαντικός έγινε ως ποδοσφαιριστής, και γι' αυτό δεν το επιχειρεί. Ξέρει επίσης ότι η Ρόμα δεν θα του παραδώσει τα κλειδιά των γραφείων αν αυτός θελήσει να γίνει μάνατζερ. Δεν θα τον άφηνε να αποφασίζει για όλα αν προηγουμένως εκείνος δεν της αποδείκνυε, ανεβαίνοντας σκαλί σκαλί την ιεραρχία, ότι μπορεί να γίνει αποτελεσματικός ως μάνατζερ προκειμένου να γίνει ο επόμενος διοικητικός ηγέτης της. Γι' αυτούς τους λόγους ο Τότι ξέρει ότι δύσκολα θα μπορέσει να συνεχίσει να είναι στο ποδόσφαιρο για τη Ρόμα όσο σημαντικός ήταν ως ποδοσφαιριστής. Κι αυτό είναι που τον έφτασε μέχρι τα 40 του να φορά τη φανέλα: ο φόβος ότι στο εξής θα πρέπει να ζει με περασμένα μεγαλεία. Αυτή η ζωή, με τα περασμένα μεγαλεία, έχει βυθίσει στη θλίψη, μέχρι και στην κατάθλιψη, ποδοσφαιριστές και αθλητές που είχαν πολύ μικρότερη απήχηση. Πώς να μην φοβάται την κατάθλιψη ο πιο Young Pope στην Ιστορία της Ρώμης; Αυτή η φρίκη που νιώθει ο Τότι είναι που μετέτρεψε την τελευταία του παράσταση στο “Ολίμπικο” σε ένα θέαμα που ξεπέρασε, σε σκηνοθεσία και δράμα, την “μπλοκμπάστερ” σειρά του Πάολο Σορεντίνο. Ηταν η πιο σκληρή τελετή αποχώρησης που θυμάμαι να έχει λάβει χώρα στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Ηταν ένας ποδοσφαιρικός θάνατος που έμοιαζε “αυτοκτονία” αλλά ήταν “δολοφονία”.