Πώς να γυρίσεις ένα ντοκιμαντέρ στο Βιετνάμ

Gazzetta team
Πώς να γυρίσεις ένα ντοκιμαντέρ στο Βιετνάμ
Η δημοσιογράφος του VICE, Αναστασία Μουμτζάκη, μοιράζεται την εμπειρία της.

Η δημοσιογράφος του VICE Αναστασία Μουμτζάκη ταξίδεψε στο Βιετνάμ στο πλαίσιο των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ “Agent Orange”: Ο Έλληνας που Βοηθά τα Θύματα του Βιετνάμ και γράφει στο Gazzetta για την εμπειρία της.

Πώς έγινε το ντοκιμαντέρ;

Η ιδέα να καλύψουμε το θέμα του Agent Orange ήρθε μέσα από μία συζήτηση με τον Executive Producer του VICE, Χάρη Καρανίκα, σε ένα τρένο στη Γαλλία τον περασμένο Οκτώβριο, όταν βρισκόμασταν εκεί για τα γυρίσματα ενός επεισοδίου της σειράς VICE Specials, για τους "Whistleblowers" και συγκεκριμένα για τον άνθρωπο που αποκάλυψε τα Lux Leaks, Antoine Deltour. Μιλώντας για το Βιετνάμ μου ανέφερε το όνομα το Έλληνα δικηγόρου, Κωνσταντίνου Κόκκορη, που ασχολείται με το θέμα των θυμάτων εδώ και χρόνια. Έτσι ξεκίνησαν όλα. Την επόμενη ημέρα αποφάσισα να επικοινωνήσω με τον Κόκκορη και περίπου ένα μήνα αργότερα βρισκόμασταν με τον οπερατέρ Θοδωρή Κωνσταντίνου στο Βιετνάμ, για τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ.

Στο VICE, έχουμε την τύχη όχι μόνο να συνεργαζόμαστε με τους καλύτερους, αλλά και να είμαστε αρκετά τρελοί και αποφασισμένοι να κάνουμε τα πιο δύσκολα και περίεργα θέματα σε όποιο μέρος του κόσμου και αν συμβαίνουν. Έτσι, πιθανόν σε λίγες εβδομάδες να ταξιδέψω και πάλι για να καλύψω ένα άγνωστο αλλά σοβαρότατο θέμα περιβαλλοντικής καταστροφής στην Ευρώπη, λίγα μίλια από την Ελλάδα.

Η εμπειρία στο Βιετνάμ

Το θέμα του ντοκιμαντέρ “Agent Orange: Ο Έλληνας που Βοηθά τα Θύματα του Βιετνάμ", στο πλαίσιο της σειράς VICE Specials - η οποία προβάλλεται κάθε Κυριακή στη 01:15 το βράδυ στον Αντέννα και μπορείτε να δείτε τόσο στο vice.com, όσο και στο μίνι-site του Αντέννα, αφορούσε μία από τις πιο σκληρές πλευρές του πολέμου στο Βιετνάμ, ενός από τους πιο φρικιαστικούς πολέμους στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Το Agent Orange, ή αλλιώς στα ελληνικά ο "πορτοκαλί παράγοντας" ήταν ένα χημικό που οι Αμερικανοί ψέκαζαν πάνω στην πυκνή βλάστηση του Βιετνάμ για να στερήσουν από τους αντιπάλους τους, τον κομμουνιστικό στρατό δηλαδή, από κρυψώνα και από προμήθειες. Οι Βιετκόγκ τελικά επικράτησαν, με αποτέλεσμα το 1975 να ιδρυθεί η Δημοκρατία του Βιετνάμ, δηλαδή το δεύτερο μεγαλύτερο κομμουνιστικό κράτος στον κόσμο σήμερα, αλλά οι συνέπειες του Agent Orange και της ρίψης του από τους Αμερικανούς, φαίνεται ότι παραμένουν στην χώρα.

Η πιο δυνατή στιγμή κατά τη διάρκεια του γυρίσματος ήταν η επαφή μας με τα ίδια τα θεωρούμενα θύματα. Το Agent Orange και συγκεκριμένα η διοξίνη που περιέχει, μπορεί να προκαλέσει τερατογενέσεις και σοβαρές γενετικές διαταραχές. Μέχρι σήμερα στο Βιετνάμ γεννιούνται παιδιά που η υγεία τους εκτιμάται ότι έχει πληγεί εξαιτίας του, 40 ολόκληρα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Η συνάντησή μας με κάποια από αυτά, στο νοσοκομείο Tu Du της πόλης Χο Τσι Μινχ αλλά και στα περίχωρα της πόλης Ντα Nάνγκ, ήταν κάτι που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Κάποια από τα παιδιά ήταν πολύ παραμορφωμένα. Σχεδόν ένιωθες την ταλαιπωρία τους. Η Τσαμπ είναι ένα κοριτσάκι ενός έτους, που το στόμα και η μύτη του είναι βρίσκεται σχεδόν στο ίδιο σημείο πάνω στο προσωπάκι του.

Όταν βλέπεις τέτοιες εικόνες, αλλά και όταν σκέφτεσαι ότι τα παιδιά αυτά ζουν πρωί-βράδυ αυτό που εσύ απλώς καταγράφεις ως παρατηρητής για μερικές ώρες στο πλαίσιο ενός γυρίσματος, είναι πιθανό να παρασυρθείς σε εύκολους συναισθηματισμούς, ή να αρχίσεις να σκέφτεσαι τον εαυτό σου και την ανθρώπινη αδυναμία σου να κάνεις κάτι για να βοηθήσεις πραγματικά. Δεν είναι όμως σημαντικά αυτά, εκείνη την ώρα. Με τον οπερατέρ Θοδωρή Κωνσταντίνου ήμασταν ούτως ή άλλως αποφασισμένοι ήδη πριν επισκεφτούμε το συγκεκριμένο νοσοκομείο, ότι θα επιστρατεύσουμε όλο τον επαγγελματισμό μας και θα παραμείνουμε αμέτοχοι συναισθηματικά σε όλο αυτό, καθώς μόνο κάπως έτσι θα κάναμε πιο σωστά τη δουλειά μας, αλλά και θα μεταφέραμε το μήνυμα της πραγματικότητας του Agent Orange, όσο αυτό είναι εφικτό μέσα από την κάμερα. Νομίζω ότι το καταφέραμε κάπως. Τουλάχιστον, είναι χαρακτηριστικό ότι συνειδητοποιήσαμε καλύτερα το πόσο έντονο ήταν αυτό που είδαμε εκεί, μόνο λίγες εβδομάδες αργότερα, κατά τη διάρκεια του μοντάζ στην Αθήνα, παρά στο Βιετνάμ.

Το να κινηματογραφείς στο Βιετνάμ είναι μία άλλη εμπειρία από μόνη της. Στη χώρα, λόγω και του καθεστώτος, ο έλεγχος του κράτους είναι αρκετά στενός σχεδόν σε όλα. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του γυρίσματος έπρεπε να μας συνοδεύει κάποιος εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, στο πλαίσιο της "Προπαγάνδας" όπως ονομάζεται, κάτι που είναι σχετικά σύνηθες σε χώρες με τέτοια καθεστώτα για τους ξένους δημοσιογράφους. Αν και στην αρχή, εξαιτίας αυτού, κρατούσαμε επιφυλάξεις για το κατά πόσο θα μπορούσαμε να κάνουμε ό,τι γύρισμα θέλουμε, τελικά τα προβλήματα που μας δημιούργησε η παρουσία του υπαλλήλου αποδείχτηκαν αμελητέα, ενώ στην πράξη, μας διευκόλυνε αρκετά με τη γραφειοκρατία, η οποία χρειάζεται να ακολουθηθεί σε κάθε κίνηση σχεδόν ενός συνεργείου στη χώρα. Όπως και να χει, το πρόγραμμα γυρισμάτων μας στο Βιετνάμ ήταν πολύ αυστηρό, καθώς έπρεπε να κάνουμε πολλά πράγματα μέσα σε σχετικά λίγο χρόνο και σε ένα άγνωστο τόπο, ενώ χρειάστηκε να ταξιδέψουμε αεροπορικώς από τη Χο Τσι Μινχ στην Ντα Νανγκ και πίσω, για να καλύψουμε πολλά διαφορετικά θέματα. Αν είχα περισσότερο χρόνο εκεί, θα ήθελα να επισκεφτώ ίσως και κάποια πιο τουριστικά σημεία του Βιετνάμ, κυρίως εκτός πόλης, όπως φυσικές ομορφιές που θεωρούνται κορυφαίες, αλλά και να απολαύσω λίγη από την νυχτερινή ζωή και την ενδιαφέρουσα underground μουσική σκηνή του.

*Τα ντοκιμαντέρ της σειράς VICE Specials, που προβάλλεται κάθε Κυριακή στη 01:15 το βράδυ, στον Αντέννα, μπορείτε να δείτε επίσης στο site του VICE, vice.com όσο και στο μίνι-site του Αντέννα.

VICE SPECIALS

“Agent Orange”: Ο Έλληνας που Βοηθά τα Θύματα του Βιετνάμ

Έρευνα – Παρουσίαση – Παραγωγή: Αναστασία Μουμτζάκη

Μοντάζ: Γωγώ Μπεμπέλου

Κάμερα – Διεύθυνση Φωτογραφίας: Θοδωρής Κωνσταντίνου